Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan temin” başlıklı 22’inci maddesine göre temin edilen bazı ihtiyaçlar alım yapılan firmalara ödeme avantajı sağlamak amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen tutarın altında kalarak parçalara bölmek suretiyle doğrudan temin edildiği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Ödenemeyen giderler ve bütçeleştirilmiş borçlar” başlıklı 34’üncü maddesinin 2’nci fıkrasında; kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderlerin muhasebe kayıtlarına alınma

sırasına göre ödeneceği, kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere, ilama bağlı borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik verileceği hüküm altına alınmıştır.

01/05/2007 tarihli ve 26509 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Ödemelerin yapılmasında öncelik” başlıklı 22’nci maddesinin 1’inci fıkrasında;

“İşletmelerin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması hâlinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, bu ödemelerin yapılmasında sırasıyla;

1. Katkı payları hariç olmak üzere özlük haklarına ilişkin ödemelere,

   
   

2. Kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara,

3. Çeşidine bakılmaksızın Bakanlıkça belirlenen tutarın altındaki giderlere ilişkin ödemelere,

   ç) İhalesi yapılan temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, güvenlik, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmet alımları gibi yoğun emek gerektiren, düzenli ve kesintisiz yürütülmesi gereken hizmetlere ilişkin ödemelere,

4. Mevzuatları gereği döner sermaye gelirlerinden; personele yapılacak ek ödeme, katkı payı gibi ödemelere,

öncelik verilir.” hükmüne yer verilmiştir.

Hazine ve Maliye Bakanlığının 25/12/2008 tarihli ve Nakit Sıkıntısı Bulunan Döner Sermaye Saymanlıklarında Ödemelerde Öncelik Sırası konulu yazısında, nakit mevcudu tüm ödemeleri karşılayamayan döner sermaye saymanlıklarının, ödemeleri belirtilen esaslara göre gerçekleştirileceği ve hak sahiplerinin mağdur olmaması için gerekli tedbirlerin alınması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca Yönetmelik’in 22’nci maddesinin 1’inci fıkrasının (c) bendi esası uyarınca çeşidine bakılmaksızın 3.000,00 TL’nin altındaki giderlere ilişkin ödemelere, öncelik verilecek ve bunların ödenmesinde sıkıntı yaşamamak için belli bir nakit ayrılacaktır.

Döner Sermaye İşletmesinin, niteliği itibariyle benzer veya aynı olan mal ve malzeme ihtiyaçlarını çok sayıda işlemle yüklenicilere ödeme avantajı sağlamak amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen tutarın altında kalarak parçalara bölmek suretiyle doğrudan temin usulüyle karşıladığı anlaşılmış olup söz konusu duruma ilişkin örnek olarak aşağıda yer alan alımlar gösterilebilir.

‌Tablo 2: Kısımlara Bölünerek Firmalara Ödeme Önceliği Sağlamak Amacıyla Yapılan Alımlara İlişkin Liste

Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere İşletme tarafından yapılan alımlarda Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen 3.000,00 TL’lik limite uyulmuş olmakla birlikte niteliği itibari ile aynı mahiyette olan, yıl içerisinde sürekli tekrarlanan ve yakın tarihlerde yapılan alımların, firmalara ödeme avantajı sağlamak amacıyla parçalara bölünmek suretiyle gerçekleştirilmiştir.

Belirli tutarın altındaki faturalara ödeme önceliği sağlanması Bakanlık tarafından küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin faaliyetlerini sürekli olarak yerine getirebilmeleri amacıyla getirilmiş bir uygulamadır. Yüklenicilere ödeme avantajı sağlamak için yapılan aynı nitelikte olan ve sürekli tekrarlanan alımların parçalara bölünerek temin edilmesi Bakanlıkça yapılan düzenlenmenin ruhuna uygun değildir. Ayrıca alımların, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda

öngörülen “temel ilkeler” çerçevesinde yine aynı Kanun’da düzenlenen usul ve esaslara göre temel ihale usulleri ile gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

İşletme tarafından bundan sonra yapılacak olan alımlarda bulgu konusu hususta gereken özenin gösterileceği ifade edilmiştir.

Açıklanan nedenlerle ödemelerde öncelik sağlamak ve bakanlık tarafından belirlenen tutarın altında kalmak için alımların parçalara bölünmemesi, İhale Kanunu’nda öngörülen temel ilkeler ile esas ve usuller çerçevesinde alımların yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.