Kurum tarafından gerçekleştirilen hakedişler üzerinde asgari ücret destek primlerine ilişkin aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1. 2016-2018 Döneminde Hazine veya İşsizlik Sigortası Fonu Tarafından Karşılanan ve İşverenlerin Hakedişlerinden Kesilen Asgari Ücret Destek Primlerinin, Hazine Hesaplarına Aktarılmayarak Gelir Kaydedilmesi

   6661 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 17’nci maddesi ile 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 68’inci maddesi ile belli şartlar dahilinde, Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenler için 2016 Ocak-Aralık döneminde toplam prim ödeme gün sayısının, günlük 3,33 TL ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın bu işverenlerin Kuruma ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup edileceğine ve bu tutarın hazine tarafından karşılanacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Aynı maddenin 8’inci fıkrasında; 4734 sayılı Kanun’un 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca Hazine tarafından karşılanacak tutarların bu idarelerce işverenlerin hakedişinden kesileceği ifade edilmiştir.

   Konuya ilişkin 10.02.2016 tarih ve 2016/4 sayılı SGK genelgesinde ise, bu kapsamdaki İdareler tarafından hakedişten kesilen veya emanete alınan tutarların destek tutarının kesinleşmesinden sonra genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere illerde muhasebe müdürlüklerinin, ilçelerde ise mal müdürlüklerinin banka hesabına aktarılacağı belirtilmiştir.

   2017 ve 2018 yıllarında 5510 sayılı Kanun’un geçici 71’inci ve geçici 75’inci madde hükümleri gereği, belirli şartlarla asgari ücret destek primi uygulamasına devam edilmiştir. 2017 yılına ilişkin asgari ücret destek primi Hazine tarafından karşılanmış; 2018 yılından itibaren ise, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanmaya başlanmıştır.

   SGK tarafından 5510 sayılı Kanun’un geçici 71’inci madde hükümlerine istinaden çıkarılan 27.02.2017 tarih ve 2017/9 sayılı Genelge’de, 2016/4 sayılı Genelge’nin bu Genelge’ye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiş, hakedişten kesilen destek

   
   

   primlerine ilişkin özel düzenleme yapılmamıştır. Aynı Kanun’un geçici 75’inci madde hükümlerine istinaden çıkarılan 20.06.2018 tarih ve 2018/20 sayılı Genelge’de ise, daha önceki genelgelerde asgari ücret desteğine ilişkin olarak hakedişlerden kesilen veya emanete alınan tutarların genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere illerde muhasebe, ilçelerde ise mal müdürlüğüne aktarılması gerektiğine ilişkin düzenlemeye atıf yapılmıştır.

   İSU Genel Müdürlüğü tarafından 2016 yılında 112.487,40 TL 2017 yılında 590.435,56

   TL ve 2018 yılında 533.292,84 TL olmak üzere, 2016-2018 arası dönemde toplam 1.236.515,80 TL asgari ücret destek primi kesintisinin yapıldığı, ilgili tutarların genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere gönderilmediği buna karşın Kuruma gelir olarak kaydedildiği tespit edilmiştir.

2. 2019-2021 Döneminde Kesilen Asgari Ücret Destek Primlerinin İşsizlik Sigortası Fonuna Aktarılmaması

İdare tarafından 2019, 2020 ve 2021 yıllarında kesilen asgari ücret destek primlerinin İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılmadığı ve Kuruma gelir kaydedildiği görülmüştür.

2019, 2020 ve 2021 yılları için sırasıyla 5510 sayılı Kanun’un geçici 78, 80 ve 85’inci maddeleri ile belli şartlarda asgari ücret destek primi uygulamasına devam edilmiş ve bu dönemlere ilişkin asgari ücret destek primleri İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanmıştır.

SGK tarafından çıkarılan 22.03.2019 tarih ve 2019/8 sayılı, 21.04.2020 tarih ve 2020/10 sayılı ve 16.08.2021 tarih ve 2021/28 sayılı Genelgelerde; 2019, 2020 ve 2021 yıllarında uygulanacak ve İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak asgari ücret destek primine ilişkin 5510 sayılı Kanun’un geçici 78, 80 ve 85’inci maddelerinde yer alan; “4734 sayılı Kanunun 2'nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak tutarlar bu idarelerce işverenlerin hak edişinden kesilir.” hükmüne atıf yapılmıştır.

Anılan Genelgelerde; ihale makamlarının hakedişlerden yaptıkları kesintilerin İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılıp aktarılmayacağı ile ilgili açık bir düzenleme yapılmamakla birlirkte konuya ilişkin İŞKUR İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığının 14.09.2020 tarih ve 300- E.00006539258 sayılı yazısında; Asgari Ücret Desteğine ilişkin SGK tarafından yayımlanan

ilgili Genelgeler uyarınca ihale makamlarınca destek tutarlarına yönelik hakedişlerden yapılan kesintilerin her ay İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılması gerektiği belirtilmiştir.

Kurum tarafından 2019 yılında 111.745,00 TL, 2020 yılında 19.860,00 TL ve 2021 yılında 712.610,00 TL olmak üzere 2019-2021 döneminde toplam 844.215,00 TL tutarında asgari ücret destek primi kesintisi yapıldığı ve ilgili tutarların İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılmak üzere İŞKUR’a gönderilmeyerek Kuruma gelir kaydedildiği tespit edilmiştir.

Denetim tespiti sonrasında; Kurum tarafından, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na ekli 1 sayılı cetvelde yer almadıkları, büyükşehir belediyesine bağlı müstakil bütçeli bir kuruluş oldukları gerekçesi ile 6661 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun‘un 17'nci maddesinin yedinci fıkrasında yer alan “Bu madde hükümleri, 5018 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde sayılan kamu idarelerine ait kadro ve pozisyonlarda 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için uygulanmaz.” hükmünü yorumladıkları ve akabinde 4734 sayılı Kanun kapsamında işverenlere yönelik düzenlenen hakediş ödemlerinden kestikleri asgari ücret destek prim tutarlarını gelir kaydettikleri hususu ifade edilmiştir.

Öncelikle asgari ücret destek tutarlarına yönelik uygulamaya yön vermek üzere SGK tarafından yayımlanan ilgili Genelge'lerde;

5510 sayılı Kanunun Geçici 68'inci maddesinde; 4734 sayılı Kanunun 2'nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında; ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca Hazine/İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak tutarların bu idarelerce işverenlerin hakedişinden kesileceği belirtilmiş olup,

Geçici 68'inci maddesi kapsamında destekten yararlanan işverenlerin yararlandıkları destek tutarlarının ihale makamlarınca hakedişlerinden kesilebilmesi için, söz konusu destek kapsamında yararlanılan tutar “İdarelerce e-borç sorgulama” ekranından destek tutarının görüntülenmesine kadar ilgili Sosyal Güvenlik Merkezlerince/Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerince talep edilmesi halinde ihale makamlarına yazı ile bildirileceği ve buna göre kesinti yapılacağı hususu düzenlenmiştir.

Yukarıda açıklanan Genelge hükümleri ile 4734 sayılı Kanun'un kapsam maddesi olan 2'nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde sayılan belediye bağlı kuruluşlarının da asgari üsret destek primlerine yönelik hakedişlerden kesinti yapmaları gerektiği hususuna açıklık getirilmiş olup söz konusu kesinti tutarlarına ilişkin ise yoruma gerek kalmayacak şekilde dönemine göre genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere illerde muhasebe, ilçelerde ise mal müdürlüğüne aktarılması yahut İşsizlik Sigortası Fonu'na aktarılması hususu düzenlenmiştir.

Hal böyle iken Kurum tarafından işverenlere yönelik düzenlenen hakedişlerden yapılan asgari ücret destek tutarlarına ilişkin kesintilerin hazine yada İşsizlik Sigortası Fonu'na aktarılması gerekirken gelir kaydedilmesinin hukuki hiçbir dayanağı bulunmamaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ile açıklamalar çerçevesinde;

Kurum tarafından işverenlerin hakedişlerden kesilen ve hazine veya İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanan 2016, 2017 ve 2018 yıllarına ilişkin 1.236.515,80 TL tutarındaki asgari ücret destek priminin genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere muhasebe/mal müdürlüğüne aktarılması,

2019-2021 yıllarında kesilen 844.215,00 TL asgari ücret destek priminin ise İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılmak üzere İŞKUR’a gönderilmesi gerekmektedir.