İzmir ilinde toplu taşımacılık faaliyeti sürdüren kurum ve kuruluşların dahil olduğu Elektronik Ücret Toplama Sistemine (EÜTS) ilişkin protokolün İZBAN A.Ş. tarafından imzalanmadığı tespit edilmiştir.

İzmir Büyükşehir Belediyesi ve/veya iştiraklerince sunulan toplu ulaşım hizmetinin ücret toplama işlemleri ESHOT bünyesinde oluşturulan elektronik sistem EÜTS aracılığıyla yerine getirilmektedir.

EÜTS; serverlar, validatör, kart yükleme makinaları gibi donanım unsurları, kart basma yazılımı, validatör yazılımı, yükleme yazılımı gibi yazılım unsurları, vatandaşlara hizmet veren bayiler, güvenli alışveriş imkanı sağlayan bankacılık hizmetleri ve vatandaşlara dağıtılan akıllı kart ve biletlerden oluşan bir bilişim sistemini ifade etmektedir. Söz konusu sistem ile toplu ulaşımda ücretlerin eksiksiz toplanması ve toplu taşımacılık faaliyetini sürdüren kurum ve kuruluşlara dağılımı sağlanmaktadır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları:” başlıklı 7’nci maddesinde “Büyükşehir ulaşım ana planını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini planlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.” büyükşehir belediyelerinin görevleri arasında sayılmıştır.

ESHOT İdare Encümeni’nin 21.02.2020 tarih ve 14 sayılı kararı ile İzmir Büyükşehir Mali Hizmetler Dairesi Başkanlığı, İZDENİZ A.Ş., İzmir Metro A.Ş., İZELMAN A.Ş., İZULAŞ A.Ş., EÜTS’e dâhil edilmiştir.

Anılan Karar ile toplu ulaşım kuruluşlarının genel biniş raporundaki toplam hasılattan Elektronik Ücret Toplama Sistemi İşletim Hizmeti olarak %1,67 oranında pay alınmasına, ESHOT Genel Müdürlüğünün sistem ile ilgili yüklendiği maliyetler karşılığı ESHOT payı olarak toplam hasılattan %2,5 oranında pay almasına, kontörlü ulaşım kartı kullanım bedeli hasılatının sistemde yer alan şirketlerin aylık biniş (kullanım) sayısına göre belirlenen hasılattan

%2,5 oranında ESHOT payı tahsil edilerek, kalan net rakamın şirketlerle yapılacak protokole göre ödenmesine karar verilmiştir.

Yapılan incelemede, EÜTS’ün bütünlüğü dikkate alınarak İZBAN A.Ş.’nin ücret toplama işlemleri ESHOT Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirildiği ve diğer ulaşım kuruluşlarına uygulanan protokoller çerçevesinde gerekli kesintiler yapıldıktan sonra net hasılat miktarının İZBAN A.Ş.’ye aktarıldığı görülmüştür.

EÜTS sisteminde oluşabilecek risklerin minimize edilebilmesi ve sistemde bütünlüğün sağlanabilmesi için gerekli protokollerin yapılması sağlanmalıdır.