Belediye sınırları içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyet yürüten işletmelerin olduğu görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "İşyeri Açma İzni Harcı" başlıklı 81'inci maddesinde; belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iş yerinin açılmasının işyeri açma izni harcına tabi olduğu belirtilmiştir.

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in "İşyeri açılması" başlıklı 6’ncı maddesinde, yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamayacağı ve çalıştırılamayacağı; İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmayacağı; İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerlerinin yetkili idareler tarafından kapatılacağı hüküm altına alınmıştır.

3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’daki muafiyet düzenlemesi ile avukatlık büroları, serbest muhasebeci ve mali müşavirlik hizmeti veren iş yerleri, tabipler, noterler, mimar ve mühendisler gibi bazı meslek grupları işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf tutulmuştur. İlgili kanunlarında da, bu iş yerlerinin faaliyet sahalarına göre bakanlıklar ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından faaliyetleri ile ilgili izin alacakları ve bu izin belgelerinin de işyeri açma ve çalışma ruhsatı niteliğinde olacağı belirtilmiştir.

Diğer yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun “Emre aykırı davranış” başlıklı 32’nci maddesinin birinci fıkrasında, yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası idarî para cezası verileceği, bu cezaya da emri veren makam tarafından karar verileceği belirtilmiştir.

Mezkûr yasal düzenlemeye göre, bir işletmenin, işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyette bulunması mümkün değildir. Ruhsatsız çalıştığı tespit edilen işletmelere mevzuatta düzenlenen müeyyidelerin uygulanması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Belediyenin Mali Hizmetler Müdürlüğünden temin edilen Çevre ve Temizlik Vergisi mükellef listesi üzerinden Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü ile ortak çalışma yapılarak, konu bazında İBB tarafından ruhsat verilen iş yerleri ile ruhsata tabi olmayan iş yerlerinin sayısı tespit edilmiş, söz konusu yerlerin ayrıştırılması sonucunda da belediye sınırları dâhilinde toplam 19.594 adet iş yeri (aktif mükellef) bulunduğu, buna karşın belediye kayıtlarına göre ruhsatlı iş yeri sayısının 6.200 adet olduğu, böylelikle toplam 13.394 adet iş yerinin ruhsatsız olarak faaliyetlerine devam ettiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in 26’ncı maddesine göre, bir gayri sıhhi müessesenin, öncelikle kendi türündeki işyerlerine mahsus sanayi bölgesinde kurulmasının esas olduğu; söz konusu mevzuat çerçevesinde bu tür faaliyetli iş yerlerinin sanayi bölgesi veya ticaret alanlarında yer alması gerektiği, çevre yönünden insan sağlığına zarar vermemesi durumunda işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilebileceği; faaliyeti nedeniyle sanayi bölgesinde bulunması gereken iş yerlerine, Belediye Ruhsat Yönetmeliği gereği meskenlerin bulunduğu alanlarda çalışma ruhsatı düzenlenemediği; gerekli şartları sağlayamayan iş yerlerine çalışma ruhsatı düzenlenememesi nedeniyle de faal iş yeri sayısı ile çalışma ruhsatı düzenlenen iş yeri sayısı arasında fark oluştuğu ifade edilmiştir.

İdare ayrıca, hizmet vermesi zorunlu olan iş yerlerinin kapatılmasının ilçe halkının mağduriyetine sebep olacağı ve istihdam alanlarının ortadan kaldırılmasının bireysel-toplumsal ekonomiye zarar vereceği gerçeğini de göz önünde bulundurmakla birlikte, pandemi sonrası rutin çalışma düzenine geçildikten sonra, Zabıta Müdürlüğü ile Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünce koordineli olarak iş yerlerinin denetiminin yoğunlaştırılacağı ve ruhsatlandırma işlemlerine ivme kazandırılacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak, Belediyenin yetki ve görev alanındaki işletmelerin, işyeri açma ve çalışma ruhsatından muaf olanları da dikkate alarak, işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının bulunup bulunmadığının takibinin sağlanması, ruhsatsız çalıştığı tespit edilen iş yerlerine güncellenmiş yılı idari para cezasının uygulanarak süre tanınmadan kapatılması ve işyeri açma izni harcının tahsil edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.