Belediye sınırları içinde kalan sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerece ilişkin geçiş hakkı ücretlerinin tahakkuk ve tahsil edilmediği görülmüştür.

5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nun “Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 3’üncü maddesinde “geçiş hakkı” işletmecilere, elektronik haberleşme sunmak için gerekli şebeke ve altyapı kurmak, kaldırmak, bakım ve onarım yapmak gibi amaçlar ile kamu ve özel mülkiyet alanlarının altından, üstünden, üzerinden geçmeleri için tanınan haklar olarak, “işletmeci” yetkilendirme çerçevesinde elektronik haberleşme hizmeti sunan ve/veya elektronik haberleşme şebekesi sağlayan ve altyapısını işleten şirket olarak, “geçiş hakkı sağlayıcısı” ise geçiş hakkına konu olan kamuya ait ya da kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar da dâhil olmak üzere, taşınmaz sahipleri ve/veya taşınmaz üzerindeki hak sahipleri olarak tanımlanmıştır.

Aynı Kanun’un 22’nci maddesinde geçiş hakkının kapsamı belirlenmiş, “Anlaşma serbestisi” başlıklı 25’inci maddesinde de işletmeci ile geçiş hakkı sağlayıcısının, ilgili mevzuatta ve Kurum düzenlemelerine aykırı olmamak koşulu ile geçiş hakkına ilişkin anlaşmaları 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümleri saklı kalmak üzere serbestçe yapabilecekleri hüküm altına alınmıştır.

Sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gereçlerin taşınmazlardan geçirilmesiyle ilgili geçiş hakkına ve bu hakka ilişkin uygulanacak ücret tarifesine 27.12.2012 tarih ve 28510 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sabit ve Mobil Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik’te yer verilmiştir.

Anılan Yönetmelik’in;

“Geçiş hakkına ilişkin anlaşma” başlıklı 8’inci maddesinde bu Yönetmelik kapsamında işletmeci ve Geçiş hakkı Sağlayıcısı 5’inci maddesinde belirtilen ilkeler doğrultusunda geçiş hakkına ilişkin anlaşmaları serbestçe yapabilecekleri, geçiş hakkına ait ücretlerin ödeme şeklinin geçiş hakkına ilişkin anlaşmada yer alacağı hükme bağlanmış,

“Geçiş hakkı ücretleri” başlıklı 9’uncu maddesinde “Geçiş hakkı kullanımında gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait mülkiyet alanları dışında kalan yerler için GHS (Geçiş Hakkı Sağlayıcısı) tarafından, geçiş hakkını kullanan işletmeciden talep edilen geçiş hakkı ücreti, Geçiş Hakkı Ücret Tarifesinde belirtilen fiyatları aşamaz.” denilmiştir.

Adı geçen Yönetmelik ve eklerine göre sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerecin taşınmazlardan geçirilmesi amacıyla “Geçiş Hakkı Ücreti” alınabilmesi için öncelikle ücret tarifesi belirlenmesi, sonra da işletmecilerle anlaşma yapılması gerekmektedir. Yönetmelik’in eki Geçiş Hakkı Ücret Tarifesi incelendiğinde, büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde yer alan ve ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerler için de ücret tarifesi belirlendiği görülmektedir. Yönetmelik’te açıklanan tarifeye göre, büyükşehir sınırları içerisinde yer alan ve ilçe belediyelerinin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden en fazla metresi 0,70 TL tutarında geçiş hakkı ücreti alınacağı ve söz konusu tutarın her yıl Üretici Fiyatları Endeksi oranında güncelleneceği belirtilmiştir.

Büyükşehir sınırları içinde yer alan ilçe belediyelerine ücret tarifesinde yer verilmesi, ilçe belediyelerinin sorumluluğunda olan yerlerden geçiş hakkı ücretlerini tahsile ilişkin yetkinin ilçe belediyelerinde olduğunu göstermektedir. Bu nedenle anılan mevzuat hükümlerine göre ilçe belediyelerinin sorumluluğunda olan yerlerden belirlenen ücret tarifesi üzerinden geçiş hakkı ücretlerinin alınması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Belediye Meclisinin 17.10.2022 karar tarihli ve 2022/11-126 numaralı kararı ile belediye sınırları içinde kalan sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gereç için geçiş hakkı ücretlerine ilişkin tarifelerin belirlendiği, idarenin sorumluluğundaki taşınmazlardan geçen hatların uzunluğunu tespit etmek amacıyla Aydın Büyükşehir Belediyesi ve taşınmazlar üzerinden kablo ve benzeri gereç geçiren işletmeler ile anlaşmalar yapmak üzere girişimlerde bulunulduğu ancak yıl sonu itibarıyla henüz sonuçlanmadığı, buna bağlı olarak da geçiş hakkı ücretlerine ilişkin tahakkuk ve tahsilat işlemlerinin yapılamadığı görülmüştür.

Kamu idaresi tarafından bulgu konusu hususa iştirak edilmiş olup; 2014, 2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında Aydın Büyükşehir Belediyesinden geçiş hakkı ücretleri tahsilatının mahsuplaşma suretiyle yapıldığı, 2019 ve sonrası yıllara ait tahakkuk ve tahsilatlar için ilgili kamu idareleri ve firmalar nezdinde girişimlerde bulunulduğu, tahakkuk ve tahsilinin yapılmasına yönelik işlemlerin devam etmekte olduğu belirtilmiş ise de cevaplarda 2023 yılında geçiş hakkı bedelleriyle ilgili olarak yapılmış herhangi bir tahakkuk ve tahsilat bilgisi verilmemiştir.

Bu itibarla açıklanan mevzuat hükümleri çerçevesinde, Belediye tarafından altyapı geçiş hakkı bedellerinin tahakkuk ve tahsiline yönelik gerekli çalışmaların tamamlanması gerektiği değerlendirilmektedir.