Anahtar teslim götürü bedel yapım ihale dokümanlarının incelenmesinde elektrik tesisatı, altyapı ve mekanik tesisatı ana gruplarının altındaki ayrıntılı iş kalemlerine ait detay pursantajların ihale öncesinde doküman içeriğinde açıklandığı tespit edilmiştir.

Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmenin 8’inci maddesi ikinci fıkrası birinci bendi gereği anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelere ilişkin ihale dokümanı ekinde sırasıyla Yapım İşleri Genel Şartnamesi, İdari Şartname, Sözleşme Tasarısı, Uygulama Projesi, Mahal Listesi, Özel Teknik Şartname, Genel Teknik Şartname, Açıklamalar (varsa) ve diğer eklerin yer alacağı belirtilmiş, bunun dışında iş kalemlerinin ayrıntılı şekilde pursantaj (yüzdelik) oranlarının da yer alacağı belirtilmemiştir.

Yüklenici ihaleyi aldığında kendine yapılacak ödeme sürecini bilebilmesi açısından detaya indirgemeden, kalem bazında ayrıntılı pursantaj bilgisi yazılmadan, yaklaşık maliyetin tespitine imkân vermeyecek şekilde inşaat işleri, makine işleri, elektrik işleri şeklinde genel pursantaj oranlarının verilmesi mümkün olabilir. Ancak ihale dokümanı beraberinde kalem bazında detay pursantaj oran bilgisinin verilmesi isteklilerin işin yaklaşık maliyetini önceden tespit ederek ihaleye girmesine sebebiyet verecektir.

Yapılan incelemede anahtar teslim götürü bedel yapım ihalelerinde;

A- Sinop Üniversitesi Eğitim Fakültesi İkmal İnşaat İşinde; %11,13 elektrik imalatları içeriğinde CCTV: 0,1438, TV tesisat: 0,0117, topraklama ve paratoner: 0,0403, data-telefon 0,7688 şeklinde ihale öncesinde ihale dokümanı beraberinde verildiği tespit edilmiştir.

B- Sinop Üniversitesi Tribün İnşaatı Yapılması İşinde; %10,4684 elektrik imalatları içeriğinde topraklama ve paratoner: 0,1925, yangın ihbar 0,4171, çevre aydınlatma 1,6584 şeklinde ihale öncesinde ihale dokümanı beraberinde verildiği tespit edilmiştir.

C- Sinop Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Binası Yapım İşinde; %0,5787 altyapı imalatları içeriğinde içmesuyu hattı işleri: 0,0243, kanalizasyon hattı işleri: 0,1412, yağmursuyu hattı işleri: 0,4133 şeklinde; %4,7746 mekanik tesisat içeriğinde Doğalgaz Avan Projesi: 0,0878 şeklinde; %16,9879 elektrik tesisatı içeriğinde paratoner: 0,1658 şeklinde ihale öncesinde ihale dokümanı beraberinde verildiği tespit edilmiştir.

D- Sinop Üniversitesi Öğrenci Yaşam Merkezi Binası İkmal İnşaatı İşinde; %18,5078 elektrik imalatları içeriğinde CCTV: 0,1913, TV tesisat: 0,0124, seslendirme tesisatı 0,0802 ve 0,3721 atık su hattı şeklinde ihale öncesinde ihale dokümanı beraberinde verildiği tespit edilmiştir.

E- Sinop Üniversitesi Yeni Kampüs Alını Çeşitli Altyapı ve 2. Etap Yol Çalışmaları Yapım İşinde; %12,4597 elektrik imalatı içeriğinde fiber optik hattı: 0,0928 şeklinde;

%20,9457 peysaj imalatı içeriğinde sondaj kuyusu: 1,7247 ve altyapı 1,3773 şeklinde ihale öncesinde ihale dokümanı beraberinde verildiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 9’uncu maddesi gereğince yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir, yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile

resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanamaz. Bununla beraber yaklaşık maliyet açıklanmamakla birlikte, ihale öncesinde ihale dokümanı beraberinde herhangi bir iş kaleminin detay pursantajının verilmesi yoluyla örtülü şekilde yaklaşık maliyetin açıklanmasına neden olunacağı muhakkaktır. Keza ihaleye giren isteklinin dokümanda açıklanan detay iş kalemlerinin herhangi birinden yola çıkarak, toplam yaklaşık maliyeti tam olarak tespit edemese bile, çok yakın şekilde yaklaşık maliyet değerine ulaşması mümkündür.

Nitekim 17 Şubat 2004 tarih 955 sayılı Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü Genelgesi’nde de ihale dokümanının hazırlanmasında asıl amacın yapılacak işin tarifi olduğundan proje, rolöve ve ek özel şartnamelerinde işin tanımının eksiksiz yapılması ve doküman beraberinde pursantaj miktarlarının verilmesinin bazı sakıncalar doğurduğundan isteklilere verilecek (ayrıntı içermeyen) genel pursantaj tablosunda miktarın belirtilmemesi gerektiği vurgulanmıştır.

Kamu idaresi bulguya katıldığını belirtmiş olup söz konusu hususun düzeltilmesine ilişkin işlemlere başlanıldığı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak ihale ilke ve esaslarına uygun bir ihale ve sözleşme süreci için yapım ihale dokümanlarında iş kalemlerinin ayrıntılı pursantajlarına yer verilmemesi gerekmektedir.