104 Proje Özel Hesabına ilişkin yapılan bazı işlemlerin Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne aykırı olduğu görülmüştür.

1. Proje Özel Hesabından Yapılan Ödemelerde Karşı Hesap Olarak Döviz Gönderme Emirleri Hesabının Kullanılması

   Kamu idarelerine proje karşılığı aktarılan ve bu amaçlar için kurum adına açılan banka hesaplarında bulunan hibe niteliğindeki 104 Proje Özel Hesabında kayıtlı tutarlardan yapılan ödemelerde karşı hesap olarak 106 Döviz Gönderme Emirleri Hesabının kullanıldığı tespit edilmiştir.

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 104 Proje Özel Hesabı bölümünün

   “Hesabın niteliği” başlıklı 61’inci maddesinde;

   
   

   “Bu hesap, dış finansman kaynağından dış proje kredisi olarak, kurum adına T.C. Merkez Bankası veya uygun görülen diğer bankalar nezdinde açılan özel hesaplara aktarılan tutarlar, bu tutarlardan yapılan giderler, verilen avanslar, açtırılan akreditifler ile avans ve akreditiflerden nakden geri alınanların ve hesap bakiyesinin değerlemesi sonucu ortaya çıkan kur farklarının izlenmesi için kullanılır.”

   Aynı Yönetmelik’in “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 62’inci maddesinde;

   
   

   “(4) Bu hesaptan yapılan ödemelerde “103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı” veya “106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabı” kullanılmaz.” denilmektedir.

   Yönetmelik hükümlerine göre; 104 Proje Özel Hesabından ödeme yapılması veya avans verilmesi durumlarında söz konusu ödeme karşılığında 106 Döviz Gönderme Emirleri Hesabı kullanıldığı görülmüştür. Bahsi geçen mevzuat hükümlerine aykırı olarak yapılan muhasebe işlemleri belediyenin mali tablolarında hatalara neden olmaktadır.

2. Proje Özel Hesabındaki Dövizler İçin Ay ve Yıl Sonunda Değerleme Yapılmaması

   Kamu idarelerine proje karşılığı aktarılan ve bu amaçlar için kurum adına açılan banka hesaplarında bulunan hibe niteliğindeki tutarların ay ve yıl sonlarında değerlemelerinin yapılmadığı görülmüştür.

   
   

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 104 Proje Özel Hesabı bölümünün

   “Hesabın İşleyişi” başlıklı 63’üncü maddesinde;

   
   

   “….

   
   

   1. Özel hesaplardaki dövizlerin ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden yapılacak değerlemesi sonucunda oluşan kur artışı farkları bu hesaba borç, 600- Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

      …

      
      

   2. Özel hesaplardaki dövizlerin ay sonlarında T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınarak yapılacak değerlemesi sonucunda oluşan kur azalışı farkları bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.”

   Aynı Yönetmeliğin “Dönem sonu işlemleri” başlıklı 480’inci maddesinde;

   
   

   “… Dönem sonu işlemleri mali yılın sonunda geçici mizanın çıkarılmasının ardından yapılan aşağıdaki işlemlerden oluşur.

   ..

   
   

   b) Bütçe ve ödenek hesapları dışındaki dönem sonu işlemleri

   
   

   …

   
   

   8) Dönem sonunda ilgili varlık ve yabancı kaynak hesaplarında kayıtlı olup, yabancı para cinsinden izlenen tutarlar değerlemeye tabi tutulur ve raporlama tarihindeki gerçek değerleri ile mali raporlarda gösterilir.

   …” denilmektedir.

   
   

   Bu hükümlere göre; 104 Proje Özel Hesabına kaydedilen ve yabancı para cinsinden izlenen tutarların ay ve yıl sonlarında değerlemeye tabi tutulması gerekmektedir.

   İzmit Belediyesinde bu amaçlar için açılan hesaplarda tutulan yabancı para varlıklar için yıl içerisinde yukarıda adı geçen Yönetmelik gereği ay ve yıl sonlarında değerleme işlemlerinin yapılmadığı görülmüştür.

   Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre; hibe kapsamında elde edilmiş olan dövizler için ay ve yıl sonu değerleme işlemi yapılması gerekmekte olup, ortaya çıkan kar/zarar durumuna

   
   

   göre gelir ya da gider hesaplarının kullanılması gerekmektedir.

   
   

3. Proje Özel Hesabından Yapılan Avans Ödemelerinin Hatalı Muhasebeleştirilmesi

Belediye tarafından 104 Proje Özel Hesabından yapılan avans ödemelerinde 166 Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabı yerine mevzuata aykırı olarak 162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabının kullanıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 166 Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabı bölümünün “Hesabın niteliği” başlıklı 139’uncu maddesinde; bu hesabın, proje özel hesabından verilen avanslar ve açılan akreditifler ile bunlardan yapılan mahsuplar ve nakden iade alınan tutarların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

2022 yılı için yapılan incelemede ise Belediye tarafından 104 Proje Özel Hesabından yapılan avans ödemelerinin 166 Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabı yerine 162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabına kaydedildiği görülmüştür.

Yukarıda yapılan açıklamalar neticesinde; 104 Proje Özel Hesabından yapılan avans ödemelerinin 166 Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabına değil de 162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabına kaydedilmesi mevzuat hükümlerine aykırılık oluşturmakta ve belediyenin mali tablolarında hatalara neden olmaktadır.

Kamu idaresi cevabında, ARGE ve proje geliştirme biriminde müracaat edilen yurtdışı fonlarla ilgili tutarların TL olarak 104 No.lu hesaba alındığı, ödemelerin yapılırken 106 No.lu hesaptan çıkılmasına dikkat edileceği, ay ve yılsonlarındaki değerleme konusunda ise hesaptaki tutarın çok küçük olmasından dolayı paranın kullanıldığı anda değerleme yapıldığı ifade edilmiştir. Buna göre; Kamu idaresinin Yönetmelik hükümleri gereği ilgili hesaba ilişkin yapılması gereken değerlemelerin yapılmadığı kabul edildiğinden ve bundan sonra 104 No.lu Hesaptan yapılan ödemelerde 106 No.lu hesabı kullanmayacağı değerlendirilmiştir.