Yaklaşık maliyet hesabında piyasa rayicinin doğru tespit edilememesi sebebiyle bazı mal ve hizmet alım ihalelerinin iptal edildiği görülmüştür.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık Maliyetin Hesaplanmasına Esas Miktar ve Fiyatların Tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde; Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde ilgili maddede sayılan hükümlerin esas alınacağı, idarenin yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabileceği, fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verileceği, fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulacağı ve fiyatların KDV hariç isteneceği, istenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma

faturaların değerlendirmeye alınmayacağı ve buna ilişkin gerekçelerin yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterileceği hüküm altına alınmıştır.

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık Maliyetin Hesaplanmasına Esas Miktar ve Fiyatların Tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde; İdarenin yaklaşık maliyetin hesaplanmasında; alım konusu malın niteliğini, miktarını, teslim süresini, nakliyesini, sigortasını ve diğer özel şartlarını belirterek KDV hariç fiyat bildirilmesini isteyeceği ancak, idarenin, gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan ve yaklaşık maliyetin hesaplanmasında hatalara sebep olabilecek fiyat bildirimlerini ve proforma faturaları değerlendirmeye almayacağı değerlendirmeye alınmayan fiyat bildirimleri ile proforma faturaların değerlendirmeye alınmama gerekçelerinin de hesap cetvelinde belirteceği, alımın niteliğini ve piyasa koşullarını göz önünde bulundurmak suretiyle, anılan maddede yer alan hükümler çerçevesinde elde ettiği fiyatların birini, birkaçını veya tamamını kullanmak suretiyle yaklaşık maliyeti hesaplayacağı belirtilmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Tekliflerin Alınması ve Değerlendirilmesi” başlıklı 16’ncı maddesinin “16.3 Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Teklifler” bölümünde; ihale komisyonunun; yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını, yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını, verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını, sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese edeceği ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahip olduğu ve yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebileceği ve bu durumda sorumluluğun idareye ait olacağı hükmüne yer verilmiştir.

Mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; ihale uygulama yönetmeliklerinde istenen özellikleri taşımayan ve gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmayan fiyat bildirimleri ile proforma faturaların kabul edilmemesi gerekmektedir. Yaklaşık maliyetin doğru ve gerçekçi bir şekilde belirlenmesini teminen; verilen teklif fiyatların piyasa rayiçlerini yansıtıp yansıtmadığı sorgulamasında mukayese edilerek ekonomik açıdan en avantajlı teklif ve varsa ikinci teklifin belirlenmesi veya verilen teklifin uygun bulunmaması halinde ise ihalenin

iptaline karar verilmesi, Kamu İhale Genel Tebliğ hükümleri uyarınca kayıt altına alınmıştır. Yapılan incelemede, yıl içerisinde yapılan 43 ihaleden 9’unun iptal edildiği; ihalelerin

5’ine teklif gelmemesi, 4’ünün ise yaklaşık maliyetin üzerinde teklif gelmesi nedeniyle iptaline karar verildiği tespit edilmiştir.

Muhtelif gerekçelerle iptal edilen ihalelerden dört tanesinin yaklaşık maliyetin üzerinde teklif gelmesi nedeniyle; yaklaşık maliyet hesabında yeterli araştırmanın yapılmadığı, gerçek piyasa fiyatlarını yansıtan koşulların göz önünde bulundurulmadığı, kamu idaresi ihtiyacının zamanında giderilememesi ve yeniden ihaleye çıkılması nedeniyle idarece ayrıca ek mali külfete katlanıldığı anlaşılmaktadır.

Kamu idaresi cevabında yaklaşık maliyetin üzerinde alınan tekliflerin, yaklaşık maliyet tespiti için fiyat bildirmeleri talep edilen firmaların ekonomik durumu gerekçelendirerek verdikleri tekliflerinin kısa süre için geçerli olacağını bildirmeleri ile piyasalarda yaşanan artışlardan kaynaklandığı ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı fiyat teklifin güncellenen yaklaşık maliyetin çok üzerinde olduğunun tespiti nedeniyle bazı ihalelerin iptali yönünde karar alındığı ifade edilmişse de mevzuat hükümlerinde belirtildiği üzere alım konusu malın ve hizmetin niteliğini, miktarını, teslim süresini, nakliyesini, sigortasını ve diğer özel şartlarını belirterek fiyat alınması ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi noktasında yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas gerçek piyasa rayiçlerinin bu fiyat bildirimleri ya da proforma faturalar üzerinden tespit edilmesi uygun olacaktır.

Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi noktasında, yaklaşık maliyete esas miktar ve fiyatların piyasa rayiçleri göz önünde bulunarak gerçekçi bir şekilde hesaplanması gerekmektedir.