Kartal Belediyesi Destek Hizmetleri ve İşletme İştirakler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “Çöp Toplama, Taşıma, Süpürme ve Yıkama İşleri İçin İş Makinesi ve Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi”ne ait İdari Şartname’de belirtilen yeterlik kriterlerinin, ihaleye katılımda rekabeti engelleyici hususlar içerdiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde idarelerin, 4734 sayılı Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenilirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında

karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu hüküm altına alınmıştır.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler ve kapasite raporu” başlıklı 41’inci maddesinde;

“İşin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısına ve niteliğine dokümanda yer verilir. Makine, teçhizat ve ekipman için kendi malı olma şartının aranmaması esastır. Ancak idare, işin niteliğinin gerektirdiği hallerde, ihale konusu işin yapılabilmesi için adaya veya istekliye ait olmasını gerekli gördüğü makine, teçhizat ve diğer ekipmanı yeterlik kriteri olarak belirleyebilir.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, idarelerin ihale konusu işin yapılabilmesi için gerekli gördüğü makine, teçhizat ve diğer ekipmanların, ihaleye katılacak isteklinin kendi malı olması şartını aramaması gerektiği, söz konusu durumun ancak işin yerine getirilebilmesi için zorunlu olarak görüldüğü hallerde yeterlik kriteri olarak belirlenebileceği anlaşılmaktadır.

Genel olarak araçların, isteklilerin kendi malı olması gerektiği şartı konulmamış olarak yapılan araç kiralama ihalelerinde; ihaleye teklif veren istekliler, ihale konusu işte kullanılacak araçları vergi, kasko, sigorta gibi giderler araç sahibi firmaya ait olmak üzere üçüncü kişilerden kiralamaktadırlar. Bu sayede maliyetlerini düşüren istekliler, ihaleye sınır değerin altında kalacak kadar düşük teklif verebilmektedirler.

Araçların isteklilerin kendi malı olması şartı konulmadığı araç kiralama ihalelerinde; söz konusu araçlara sahip olmayan istekliler de ihalelere teklif verebildiğinden, bu durum istekli sayısının artmasını ve rekabet ortamının daha sağlıklı oluşmasını sağlamaktadır.

Kartal Belediyesi Destek Hizmetleri ve İşletme İştirakler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “Çöp Toplama, Taşıma, Süpürme ve Yıkama İşleri İçin İş Makinesi ve Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi”nde, ihale dokümanı alan firma sayısının 18, ihaleye teklif veren firma sayısının ise 3 olduğu görülmüş bu bilgiler ışığında ihale dokümanını indiren istekli olabileceklerin %83’ünün ihaleye teklif vermediği anlaşılmıştır.

Yapılan inceleme neticesinde, bahse konu ihaleye ait İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7.5.2’nci maddesinde; ihaleye teklif verecek olan isteklilerce kendi malı olması istenen araçlarla ilgili bilgilerin teklif

dosyasında sunulmasının zorunlu olduğu ve söz konusu ihale ile hizmet alımında bulunulacak toplam 66 aracın 8 tanesinin yüklenicinin kendi malı olması şartının arandığı görülmüştür.

Birim fiyat teklif cetvelinde aynı kalemde yer alan, aynı nitelikteki birden çok aracın bir kısmında isteklinin kendi malı olması şartı aranırken bir kısmında bu şartın aranmadığı görülmüştür. Dolayısıyla aynı nitelikteki araçların bir kısmının isteklinin kendi malı olmaması durumu, işin yerine getirilmesine bir engel teşkil etmediğinden, aynı araçların diğer bir kısmının isteklinin özmalı olması şartı da işin yerine getirilebilmesi için bir zorunluluk doğurmamaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ve yapılan değerlendirmeler birlikte ele alındığında, bahse konu ihalede kullanılacak bazı makine ve araçlar için isteklilerin kendi malı olması şartı konulmasının, maliyeti artırıcı, ihaleye verilen teklif sayısını azaltıcı ve rekabeti engelleyici hususları içerdiği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede söz konusu yeterlik kriterlerinin bu yönleriyle, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde geçen temel ilkelere aykırılık teşkil ettiği kanaatine varılmıştır.

Kamu idaresi cevabında; özetle; Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’ne göre araç kiralama ihalesine katılımda belirlenen yeterlik kriterlerinin idarenin takdir yetkisi kapsamında değerlendirilebilir nitelikte olduğu, söz konusu düzenlemede isteklilerin sağlıklı teklif vermelerine engel bir durumun olmadığı ve düzenlemenin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesine aykırı bir husus içermediği ayrıca bulguda belirtilen hususla ilgili olarak İdarenin daha önce gerçekleştirdiği başka bir ihalesinde Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunulduğu ve reddedildiği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında belirlenen yeterlik kriterlerinin idarenin takdir yetkisi kapsamında değerlendirilebilir nitelikte olduğu ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 5’inci maddesine aykırı bir husus içermediği ifade edilmiş olmasına rağmen ihale konusu işin niteliği gereği kullanılacak araçların yüklenicinin kendi malı olmasının yeterlik kriteri olarak belirlenmesi hususunda idarenin takdir yetkisi bulunmakla birlikte, söz konusu takdir yetkisinin ihaleye katılımı daraltacak şekilde kullanılması mümkün değildir.

Dolayısıyla bahse konu ihalede kullanılacak bazı makine ve araçlar için isteklilerin kendi malı olması şartı konulmasının ihaleye katılımı zorlaştırıcı ve fırsat eşitliğini engelleyici nitelikte olduğu değerlendirilmektedir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.