Karar Künyesi
Ankara Büyükşehir Belediyesine ait Gökkuşağı Tesislerinde yer alan bazı iş yerlerinin
kooperatif, üretici birlikleri, vakıf ve İdare'ye ait şirkete tahsis edildiği ve ücret alınmadığı tespit edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu ile taşınmaz tahsisine ilişkin hükümler belirli şartlara ve kriterlere bağlanmıştır. Tahsis işlemi, 15 ve 75’inci madde hükümlerine göre belediye meclis kararı ile yapılabilmektedir. Yani taşınmaz tahsisi ve şartları bu maddeler bazında 2 ayrı şekilde uygulanmaktadır:
5393/15’inci maddeye göre taşınmaz tahsisi
"İl sınırları içinde büyükşehir belediyeleri, belediye ve mücavir alan sınırları içinde il belediyeleri ile nüfusu 10.000'i geçen belediyeler, meclis kararıyla; turizm, sağlık, sanayi ve ticaret yatırımlarının ve eğitim kurumlarının su, termal su, kanalizasyon, doğal gaz, yol ve aydınlatma gibi alt yapı çalışmalarını faiz almaksızın on yıla kadar geri ödemeli veya ücretsiz olarak yapabilir veya yaptırabilir, bunun karşılığında yapılan tesislere ortak olabilir; sağlık, eğitim, sosyal hizmet ve turizmi geliştirecek projelere İçişleri Bakanlığının onayı ile ücretsiz veya düşük bir bedelle amacı dışında kullanılmamak kaydıyla taşınmaz tahsis edebilir."
5393 sayılı Kanunun 15’inci maddesinin dördüncü fıkrası, belirli konu ve şartlarda, gerçek veya tüzel kişi ya da kamu veya özel hukuk tüzelkişisi ayrımı olmaksızın taşınmaz tahsisine cevaz vermektedir.
5393/75’inci maddeye göre taşınmaz tahsisi
5393 sayılı Kanunun 75’inci maddenin birinci fıkrasının (d) bendi belediyeler için özel bir düzenleme olduğundan, belediye taşınmazlarının devir ve tahsisi burada sayılan şartlarda yapılabilecektir.
"Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;
...
d) Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmi beş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür.
Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz."
5393 sayılı Belediye Kanununun 75’inci maddesinin 1’inci fıkrasının c) bendi ile “Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7.6.2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.” dernek ve vakıflarla gerçekleştirilecek ortak hizmet projelerinin yasal dayanağına yer verilmiştir.
Yine 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 26'ncı maddesinde, "...Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir." hükmü bulunmaktadır.
Yapılan incelemelerde, 09.06.2016 tarihli Belediye Meclis kararıyla gökkuşağı tesislerinde bulunan 22 adet iş yerinin, yöresel ürünlerin tanıtım ve satışı, iyi/organik tarım uygulamaları kapsamında ürünlerin doğrudan üretici tarafından pazarlanması amacıyla kurum ve kuruluşlarla, vakıf, birlik ve derneklere ücretsiz tahsis edildiği görülmüştür. Kararın dayanak maddesi de, 5393 sayılı Kanunun 18'nci maddesidir. Bu madde, taşınmazların tahsis yetkisi sağlayan madde olup taşınmaz tahsislerinin 15 ve 75'inci madde kriterlerine göre uygulanması gerekmektedir. Belediye şirketine ise 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 26’ncı maddesi gereği, belirli bir bedel karşılığında işletme hakkı devri yapılabilmektedir.
Bu bağlamda, idareye ait gökkuşağı tesislerinde bulunan 1 adet iş yerinin ... Birliği'ne,
adet iş yerinin ... Kooperatifi’ne, 1 adet iş yerinin ... Birliği'ne, 1 adet iş yerinin ...Birliği'ne,
adet iş yerinin ... Vakfı'na, 1 adet iş yerinin T...'e, 1 adet iş yerinin ...Birliği'ne, 3 adet iş yerinin de ... AŞ’ye bedelsiz tahsis edildiği tespit edilmiştir. Yerinde yapılan incelemede de, vakıf hariç diğer kullanıcıların ticari faaliyet kapsamında ürün, mamul ve mal satışı yaptığı, özellikle idarenin şirketi tarafından yoğun bir şekilde satış noktası olarak faaliyet gösterdiği görülmüştür. Tüm bu açıklamalara binaen dernek ve vakıflarla çeşitli amaçlarla faaliyet gösteren üretici birlikleri ve kooperatiflere, ücretsiz iş yeri tahsis edilmesi mevzuata uygun düşmemektedir.
Sonuç olarak, tahsis işlemlerinin mevzuata uygun yürütülmesi, tahsise konu edilemeyecek olan iş yerlerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre kiraya verilmesi, belediye şirketince kullanılan yerin 5216 sayılı Kanunun 26'ncı maddesi gereği bedel mukabili işletme hakkının verilmesi, mevzuatın amir hükümlerine uygunluğu ve idarenin gelir elde etmesini sağlayacaktır.
Kamu idaresi cevabında; "Ankara Büyükşehir Belediyesine ait Gökkuşağı Tesislerinde yer alan bazı iş yerlerinin kooperatif, üretici birlikleri, vakıf ve İdare'ye ait şirkete tahsis edildiği ve ücret alınmadığı tespit edilmiştir, denilmektedir.
Mülkiyeti Ankara Büyükşehir Belediyesine ait Gökkuşağı Tesislerinde yer alan bazı dükkanların, kooperatiflere, üretici birliklerine, vakıf ve idareye ait şirkete tahsisi Belediye Meclisinin 09.06.2016 tarihli ve 1082 nolu Kararı ile yapılmış olup, Denetim Raporunda belirtilen hususlarla ilgili inceleme yapılarak, yasada belirtilen hükümlere göre işlem yapılması sağlanacaktır." demektedir.
Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, gerekli incelemelerin ve durumun açıklamalarımıza uyarlı hale getirilmesi için çalışmaların yapılacağını belirtmiştir. Konu, sonraki denetimlerde takip edilecektir.