Belediyenin, hisselerinin tamamına sahip olduğu Bayraklı Belediyesi Personel Hizmetleri San. Tic. A.Ş ile Baybel Kentsel Yapı Tasarım Dönüşüm Yenileme Planlama San. Tic. A.Ş’ye yapılan ayni sermaye artışlarının mevzuata uygun yapılmadığı tespit edilmiştir

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18'inci maddesinin (i) bendinde; bütçe içi işletme ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na tâbi ortaklıklar kurulmasına veya bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artışına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına karar vermek yetkisinin belediye meclisine ait olduğu belirtilmiştir.

6102 sayılı Kanun’un “Ayni sermaye konulabilecek malvarlığı unsurları” başlıklı 342'nci maddesinde; üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlığı unsurlarının ayni sermaye olarak konulabileceği düzenlenmiştir. Anılan Kanun’un “Değer biçme” başlıklı 343'üncü maddesinde ise; konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere ve ayınlara, şirket merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanan bilirkişilerce değer biçileceği ifade edilmiştir.

Söz konusu Kanun’un “Sermayenin arttırılması” başlıklı 455'inci maddesinin üçüncü fıkrasında; sermaye artırımının, genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren üç ay içinde ticaret siciline tescil edilemediği takdirde, genel kurul veya yönetim kurulu kararının geçersiz hale geleceği düzenlenmiştir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; belediyelerin şirketlerine ayni sermaye artırımında bulunabilmeleri için öncelikle belediye meclisinden karar almaları ve yetkili asliye ticaret mahkemesinden değer tespiti yaptırmaları gerekmektedir. Belediye şirketleri açısından ise, şirket ana sözleşme değişikliğini gerektiren sermaye artırımına ilişkin genel kurul veya yönetim kurulu kararı almaları ve söz konusu kararın geçerli olması için de üç ay içinde ticaret siciline tescil ettirmeleri gerekmektedir.

Belediye ile Belediye Şirketleri arasındaki mali ilişkiler incelendiğinde, Belediye tarafından, ayrıntıları aşağıdaki tabloda gösterilen taşınmaz intifa hakkı ile işletme hakkının devri niteliğinde ayni sermaye artışı yapıldığı görülmüştür. Söz konusu ayni sermaye artışlarına ilişkin Belediye Meclisinden karar alındığı ve asliye ticaret mahkemesi vasıtası ile değer tespitlerinin yaptırıldığı anlaşılmıştır.

Diğer yandan, söz konusu ayni sermaye artışlarına ilişkin Belediye Şirketlerinin Genel Kurullarının 10 Aralık 2021 tarihinde olağanüstü toplandığı ve esas sözleşmede sermaye maddesinin değiştirilmesi kararı aldıkları görülmüştür. Bu karar sonrasında ise esas sözleşme değişikliğinin tescili için İzmir Ticaret Sicil Müdürlüğüne başvurulduğu, ancak Belediye şirketlerinin öz varlıklarının yetersiz olması nedeniyle tescil işlemlerinin yapılamadığı anlaşılmıştır. Bu durumda, ayni sermaye artışı kapsamındaki hakların tescil işlemlerinin yapılmaması nedeniyle söz konusu sermaye artışının hukuken gerçekleşemediği görülmüştür.

Muhasebe kayıtları bakımından ise, tescil işleminin yapılmamasından dolayı söz konusu ayni sermaye artışlarının hem Belediye hem de Belediye Şirketlerinin muhasebe kayıtlarında ve mali tablolarında yer alamadığı anlaşılmıştır. Belediyenin 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında yer alan tutarın ise Belediye tarafından söz konusu şirketlere yapılan nakdi sermaye artışlarından oluştuğu görülmüştür.

Kamu idaresi cevabında, bulgu konusu hususa ilişkin hukuki sonuçların takibinin yapılarak sonuçlarına göre muhasebe kayıtlarının yapılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, kısıtlı olan Belediye kaynaklarının etkin kullanılması adına, Belediye Şirketlerince tescil işlemi gerçekleşmeyen tabloda ayrıntısı gösterilen toplam 13.450.615,50 TL tutarındaki ayni sermaye artış işlemlerinin takip ve kontrolünün yapılması gerekmektedir.

Tablo 13: Belediye Şirketlerine Yapılan Ayni Sermaye Artışları