Hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesine ilişkin esas ve usullere aykırı olarak yabancı menşeili ve/veya motor hacmi 1600 cc'yi geçen binek araçların kiralandığı anlaşılmıştır.

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 10 uncu maddesine istinaden Bakanlar Kurulu tarafından “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller” hazırlanıp yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu Esas ve Usullerin “Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde, 237 sayılı Kanun’a tabi olan kurumlar ve taşıtlar belirtilmiştir.

237 Sayılı Taşıt Kanunu’nun 1 inci maddesinde ise, belediyeler tarafından kullanılacak taşıtların bu kanun hükümlerine tabi olacakları kayıt altına alınmıştır.

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in “Temel amaç” başlıklı 5 inci maddesinde;

“Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı yoluyla karşılanmasının temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır.”;

“Genel esasalar” başlıklı 6 ncı maddesinde;

“(1) Temel amaç çerçevesinde hizmet alımı suretiyle taşıt edinilebilmesinin genel esasları şunlardır:

1. Hizmet alımının yapıldığı yılın başında, binek ve station-wagon cinsi taşıtlar 10 yaşını, diğer taşıtlar ise 15 yaşını doldurmamış olacaktır.

2. Hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesi, Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacaktır.

3. Kanuna ekli (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alanlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar ve koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunan araçlar dışında kullanılacak binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacmi 1600 cc'yi geçmeyecektir.”

Hükümleri yer almaktadır.

Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından yapılan, 01.01.2018-30.09.2019 tarihlerini kapsayan “Çeşitli Tip ve Özelliklerde Araç Kiralanması Hizmet Alım İşi” ihalesine ilişkin teknik şartnamenin Kiralanacak Araçların Cinsi Nevi’ni gösteren tablonun 3 üncü ve 4 üncü sıralarında yer alan araçlar 1600 cc üzerinde talep edilmiştir. Ayrıca şartnamenin 1 inci, 3 üncü, 4 üncü ve 5 inci sırasında istenilen toplam 15 adet araca ilişkin araç teslim tutanaklarının incelenmesi sonucu, yabancı menşeili olduğu tespit edilmiştir.

Taşıt Kanunu ve ilgili esas ve usuller gereğince, belediyelerin yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinmeleri mümkün olmadığı gibi, yerli üretim dahi olsa, motor silindir hacmi 1600 cc yi geçen araç edinmeleri de mümkün görülmemektedir. Anılan mevzuat ile getirilen düzenlemelerin kamu düzeni ile ilgili olduğu düşünüldüğünde; söz konusu kısıtlamaların sadece ihale öncesinde değil, ihalelerin uygulanması sırasında da dikkate alınması gerektiği, aynı şartlarla dahi olsa yabancı menşeli ve 1600 cc motor hacmini aşan araçların edinilmemesi ve kullanılmaması gerektiği değerlendirilmiştir.

Tablo 8: Mevzuata Uygun Olmayan Araçlar

Kamu idaresi cevabında; “Bulguya konu Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan 01/01/2018-30/09/2019 tarihlerini kapsayan “Çeşitli Tip ve Özelliklerde Araç Kiralanması Hizmet Alımı” işi ihalesi ile ilgili olarak, birim fiyat teklif cetvelinin 1 ve 5 sıra numaralı iş kalemlerinde belirlenen araçlar ile ilgili ihale dokümanı içerisinde yer alan teknik şartnamede yabancı menşei olması ile ilgili bir düzenleme yapılmamış olup, istekli sözleşme sonrasında araçları teslim etmiş ve idaremizce uygun bulunarak kullanılmaya başlanılmıştır. Birim fiyat teklif cetvelinin 3 ve 4 sıra numaralı iş kalemlerinde ise makam aracı olarak kullanılacak olması, temsil ve ağırlama faaliyetleri nedeni ile ilgili düzenlemeye yer verilmiştir.

İdaremizce önümüzdeki yıllarda yapılacak olan bu tür hizmet alımlarında, 237 Sayılı Taşıt Kanunu ve Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller de belirlenen hükümlere uygun olarak alım yapılması sağlanacaktır.” denilmiştir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında; birim fiyat teklif cetvelinin 1 ve 5 sıra numaralı iş kalemlerinde belirlenen araçlarla ilgili olarak teknik şartnamede araçların yabancı menşeili olması ile ilgili bir düzenleme olmadığı, ihale sonrasında yüklenicinin yabancı menşeili araçları teslim ettiği, 3 ve 4 sıra numaralı iş kalemlerinde ise makam aracı olarak kullanılacak olması, temsil ve ağırlama faaliyetleri nedeni ile ilgili düzenlemeye yer verildiği belirtilmiştir.

Taşıt Kanunu ve Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde yer alan düzenlemelere göre 1600 cc motor hacmini aşan araçların, temsil ve ağırlama faaliyetleri nedeniyle makam aracı olarak kullanılacak olması gerekçesiyle de kiralanması mümkün değildir. Hizmet alımı suretiyle araç kiralanmasına ilişkin idarece hazırlanan şartnamelere 1600 cc motor hacmini aşan araç talep edilmesine ilişkin hüküm konulması, bu anlamda yukarıdaki mevzuata zaten aykırıdır. Ayrıca Taşıt Kanunu gereğince yayımlanmış mevzuatın sadece ihaleden önce uyulması gereken kuralları kapsamadığı, uygulamanın da mevzuata uygun olması gerektiği açıktır. Bu nedenle şartnamede belirtilmemiş olsa dahi yabancı menşeili araçların teslim alınıp çalıştırılması mevzuata aykırıdır. Taşıt kiralanmasına ilişkin işlemlerin mevzuata uygun olarak yürütülmesi gerekmektedir.