İhalelerde 4734 sayılı Kanun'da belirtilen temel ilkelere uyulmadığı; idari ve teknik şartnamelerin açıklık ve rekabet ilkesine uygun olarak hazırlanmadığı; yeterlilik kriterlerinin rekabeti sınırlandırıcı nitelikte olduğu; ekonomik tekliflerin mevzuata ve kamu yararına aykırı olarak değerlendirme dışı bırakıldığı; yaklaşık maliyetlerin mevzuata uygun olarak hesaplanmadığı tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 11’inci maddesinde; üst yöneticilerin kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını sağlamaktan sorumlu oldukları ve bu sorumluluklarının gereklerini harcama yetkilileri aracılığıyla yerine getirecekleri belirtilmektedir. Aynı Kanun’un 8’inci maddesinde

de; her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesi ve kullanılmasından sorumlu oldukları hüküm altına alınmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 'Temel İlkeler' başlıklı 5'inci maddesinde, idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları; aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceği vurgulanmıştır.

Anılan Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde ise, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine teknik şartnamelerde yer verileceği; teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlamasının zorunlu olduğu belirtilmiştir.

Kanalizasyon şebeke hatlarının kesin projelerinin hazırlanması hizmeti alımında, yaklaşık maliyet ihaleyi kazanan firmanın aşırı yüksek fiyat bildirimi dikkate alınarak hesaplanmıştır. Bu firmanın ihaledeki teklifi 515.955 TL olduğu halde, yaklaşık maliyet hesabında bildirdiği fiyat 1.300.000 TL'dir. Ayrıca yaklaşık maliyet hesabında diğer firmaların aşırı yüksek fiyat bildirimleri de dikkate alınmıştır. Örneğin; kamulaştırma dosyalarının hazırlanması için bildirilen 5 fiyatın ortalaması 1.410 TL iken, 5.000 TL tutarındaki fiyat da dikkate alınmıştır. Mevzuata ve kamu yararına uygun olarak hesaplanmayan yaklaşık maliyete dayanan aşırı düşük bedel sorgulaması da sağlıklı değildir. Bu sorgulamada hangi hususların açıklanılması istenildiği açık olarak belirtilmemiştir. Bu sorgulama sonucunda ekonomik teklif (426.450 TL) değerlendirme dışı bırakılmıştır. Ayrıca ihale komisyonu kararında değerlendirme dışı bırakılma gerekçeleri mevzuata uygun olarak açıklanmamıştır.

415.000 TL yaklaşık maliyetli abone bağlantı vanası alımı ihalesinde, 320.850 TL tutarındaki ekonomik teklif "teklif edilen bedelin sadece yazı ile yazıldığı ancak rakamla yazılmadığı" gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmıştır. Oysa birim fiyat teklif mektubu eki birim fiyat cetvelinde teklif edilen bedel rakamla net ve açık şekilde yazılmıştır. Üstelik birim fiyat teklif mektubu ile birim fiyat cetveli arasında uyumsuzluk da bulunmamaktadır. Ekonomik teklifin mevzuata ve kamu yararına aykırı olarak değerlendirme dışı bırakılması sonucunda, bu ihaleyi başka bir firma 349.800 TL bedelle kazanmıştır.

1.906.277 TL yaklaşık maliyetli Fethiye Eşen Mahallesi atıksu arıtma tesisi yapım işine ilişkin ihale komisyonu kararında, 1.793.929 TL tutarındaki ekonomik teklifin "ihale dokümanı satın almadığı" gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı belirtilmiştir. Bu yapım işi için 1.851.655 TL bedelli sözleşme imzalanmıştır. Oysa Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Geçici kabulği'nin 26'ncı maddesinde, ihale dokümanının, EKAP’ta ve idarenin ilanda belirtilen adresinde görülebileceği; ancak ihaleye katılabilmek için dokümanın EKAP üzerinden e-imza kullanılarak indirilmesinin zorunlu olduğu; dokümanın görülmesi ve e-imza kullanılarak indirilmesi için herhangi bir bedel talep edilemeyeceğine ilişkin hüküm yer almaktadır.

1.869.946 TL yaklaşık maliyetli akaryakıt alımı ihalesinde temel ilkelere aykırı olarak aralarında doğal bir bağlantı bulunmayan jeneratörlere tankerle akaryakıt alımı ile taşıtlar için bayiden akaryakıt alımı birlikte ihale edilmiştir. İhale kısmi teklife açık değildir. Yeterlilik kriteri olarak mobil akaryakıt kurulması taahhüdünde bulunulması istenilmiştir. Bu kriter verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olmayıp, rekabeti sınırlandırıcı niteliktedir. Nitekim 1.861.300 TL tutarındaki ekonomik teklif "mobil akaryakıt istasyonu kuracağına ilişkin taahhüt belgesini sunmadığı" gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmıştır. Oysa mobil akaryakıt istasyonu bayilik lisansının iptal edilmesi halinde kurulacak olup, bu konuda sözleşmeye hüküm konulabilir. Bunun yeterlilik kriteri olarak belirlenmesi temel ilkelere aykırıdır. Ekonomik teklifin değerlendirme dışı bırakılması sonucunda, bu ihaleyi 1.865.500 TL teklif sunan firma kazanmıştır ve bu teklif tek geçerli tekliftir.

İhalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlama sorumluluğu çerçevesinde, idari ve teknik şartnamelerin açıklık ve rekabet ilkesine uygun olarak hazırlanması; yeterlilik kriterlerinin rekabeti sınırlandıracak şekilde kullanılmaması; ekonomik tekliflerin mevzuata ve kamu yararına aykırı olarak değerlendirme dışı bırakılmaması; yaklaşık maliyetlerin mevzuata uygun olarak hesaplanması gerekmektedir.