Karar Künyesi
İdare tarafından 05.11.2021 tarihinde ihalesi yapılan, 2021/604711 ihale kayıt numaralı “Malzemeli Yemek Üretim Hizmeti Alım İşi”nde, yükleniciye ödenen fiyat farkı tutarlarının yemek maliyetine eklenmediği ve teknik şartnameye göre yüklenicinin sorumluluğunda olan fatura giderlerinin (doğalgaz, elektrik ve su giderleri) İdare tarafından ödendiği görülmüştür.
Yükleniciye Ödenen Artırımlı ve Ek Fiyat Farkı Tutarlarının Yemek Maliyetine Eklenmemesi
İdare personelinin yemek ihtiyacını karşılamak için yapılan malzemeli yemek üretim hizmeti alım işinde ihale mevzuatına göre ödenen ek fiyat farkı ile artırımlı fiyat farkı tutarlarının yemek maliyetine eklenmeyerek tamamının belediye bütçesinden karşılandığı görülmüştür.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Yiyecek yardımı” başlıklı 212’nci maddesinde; devlet memurlarına hangi hallerde yiyecek yardımından ne şekilde faydalanacakları ve bu yardımın uygulanması ile ilgili esasları belirlemek için bir yönetmelik çıkarılacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu maddeye istinaden çıkarılan Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği’nin “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde bu Yönetmelik’in 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlar hakkında uygulanacağı, “Yemek servisi giderleri” başlıklı 4’üncü maddesinde ise yemek maliyetlerinin Ankara, İstanbul ve İzmir illeri için üçte ikisini, diğer iller için yarısını aşmamak üzere, bu Yönetmelik kapsamına dâhil memur kadrosu adedine göre kurum bütçelerine konulacak ödeneklerle karşılanacağı, bütçelerden karşılanamayan kısmının yemek yiyenlerden alınacağı düzenlenmiştir.
Mezkûr Yönetmelik’in “Yardımın şartları” başlıklı 5’inci maddesinde de Kurum bütçelerine yiyecek yardımı karşılığı olarak konulan ödenek, memurlara yemek vermek üzere kurulan yemek servisi, yardım sandığı, dernek veya bu mahiyetteki kuruluşa ödeneceği; yiyecek yardımının gerektirdiği giderlerin sadece yemek servisi, yardım sandığı, dernek veya bu mahiyetteki kuruluş tarafından yapılacağı belirtilmiştir. Yine bu Yönetmelik’e istinaden 2022 yılı için çıkarılan Devlet Memurları Yiyecek Yardımı Yönetmeliği Uygulama Tebliği’nde de benzer düzenlemeler yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, İdarelerin personeline yemek servisi sağlayıcıları vasıtasıyla yemek yardımı yapabileceği, bu yardımın İstanbul ili için yemek maliyetinin üçte ikisini aşamayacağı anlaşılmaktadır.
2021/604711 ihale kayıt numaralı “Malzemeli Yemek Üretim Hizmeti Alım İşi”nin teknik şartnamesinde;
-Maltepe Belediye Başkanlığı merkez ve ek hizmet binalarında çalışan 250 personele 250 iş günü süreyle bir öğün yemek verilmesi,
-Maltepe ilçe sınırlarında yaşayan ihtiyaç sahibi ve yardıma muhtaç ailelere günde 350 kişiye 301 gün bir öğün yemek verilmesi,
-Cenazesi olan vatandaşların talebi doğrultusunda 400 kişilik taziye yemeği dağıtılması,
-Maltepe ilçesi sınırlarında yer alan okul öncesi eğitim ve bakım merkezindeki toplam 30 öğrenciye 250 işgünü süreyle sabah kahvaltısı, öğle yemeği ve ikindi öğünü verilmesi
Olmak üzere toplamda dört adet iş kalemi yaptırılacağı düzenlenmiştir.
Yapılan incelemede; “Malzemeli Yemek Üretim Hizmeti Alım İşi” kapsamında İdare tarafından yükleniciye ödenen fiyat farklarının personele verilen yemek maliyetine eklenmediği
tespit edilmiştir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından; İdare personelinin yemek ihtiyacının karşılanmasına ilişkin maliyet kalemlerinin ihalede işçilik ve öğle (öğün) yemeği maliyeti olarak 2 kalemden oluştuğu, yemek bedelinin bu maliyet kalemleri ve asgari ücret fiyat farkı baz alınarak hesaplandığı, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun geçici 5’inci ve geçici 6’ncı maddelerine istinaden ek fiyat farkı ile artırımlı fiyat farkı tutarlarının yemek bedelini oluşturan maliyet kalemleri arasında yer almadığı, asgari ücret veya öğle (öğün) yemeği maliyetlerinde artış yapılmadığı, enflasyonist ortamda yüklenici firmaların ekonomik olarak daha fazla zarar görmemeleri için ayrıca ek fiyat farkı ve artırımlı fiyat farkı hesaplanıp yükleniciye ödenmesi gereken tutarlar olduğu, bu nedenle 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun geçici 5’inci ve geçici 6’ncı maddelerine istinaden ek fiyat farkı ile artırımlı fiyat farkı tutarlarının yemek maliyetine eklenmemesi gerektiği ifade edilmiştir.
İdarenin ek fiyat farkı ve artırımlı fiyat farkı tutarlarının enflasyonist ortamda yüklenicilerin zarar etmemesi için ödendiği, yemek maliyetini oluşturan kalemler arasında yer almadığı ve bu nedenle yemek maliyetine eklenmemesi gerektiği açıklamasına katılmak mümkün değildir. Zira mezkûr Kanun’un geçici 5’inci ve geçici 6’ncı maddeleri kapsamında yükleniciye ödenen fiyat farkı tutarları, yemek üretim hizmet alımına istinaden ödenmektedir. Yani ödemenin gerekçesi, İdare personelinin yemek ihtiyacının karşılanması için yapılan hizmet alımıdır. Haliyle de söz konusu bu fiyat farkı ödemeleri, personele verilen yemek maliyetini artırmaktadır.
Sonuç olarak, İare tarafından söz konusu iş kapsamında yükleniciye ödenen fiyat farkı tutarları yemek maliyetini oluşturan giderler arasındadır. Bu nedenle, ödenen artırımlı ve ek fiyat farkı tutarlarının da yemek maliyetine eklenmesi ve personelden yapılacak kesintilerin bu maliyet üzerinden yapılması gerekmektedir.
Teknik Şartnamede Yüklenicinin Sorumluluğunda Olan Elektrik, Doğalgaz ve Su Giderlerinin İdare Tarafından Ödenmesi
İdare tarafından malzemeli yemek üretim hizmeti alım işinde; teknik şartname hükümlerine göre yüklenicinin üretim yaptığı alanlarda elektrik, doğalgaz ve su aboneliklerinin yüklenici adına olması ve bu fatura giderlerinin yüklenici tarafından karşılanması gerekirken, aboneliklerin İdare adına olduğu ve fatura giderlerinin idare bütçesinden ödendiği anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerini düzenleyen 5’inci maddesine göre
idareler ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde ihale konusu hizmet alımlarının her türlü özelliğini belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanmasının esas olduğu, ihale konusu hizmet alımlarının teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği hüküm altına alınmıştır.
Buna göre, Kurum tarafından hizmet alım işi kapsamında her türlü teknik özellik, işin ne şekilde yapılacağı, iş kapsamında kullanılacak malzemeler ile gerçekleştirilecek olan hizmetin kalitesi, bu kapsamda çalıştırılacak kişilerin özellikleri işin teknik şartnamesinde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmektedir. Sözleşmeye bağlanan iş için öngörülen birim fiyatların yükleniciye tam olarak ödenebilmesi için teknik şartnamede yazılı hususların söz konusu iş kapsamında eksiksiz bir şekilde yerine getirilmiş olması gerekmektedir.
2021/604711 ihale kayıt numaralı “Malzemeli Yemek Üretim Hizmeti Alım İşi”ne ait teknik şartnamenin “Genel yükümlülükler” başlıklı 15.37’nci maddesinde aynen;
“Yüklenici Aşevi’nin Zümrütevler Mah. Akşemsettin Cad. No: 64 Maltepe/İSTANBUL ve Merkez yemekhane mutfağının bulunduğu Feyzullah Mah. Bağdat Cad. No:292 Maltepe
/İSTANBUL adreslerinde üretim yapılan tüm birimlerin her türlü enerji (Doğalgaz, elektrik vb.) ve su aboneliklerini yapacak, giderlerini sözleşme süresince kendi karşılayacaktır. Karşılanmayan bedel varsa söz konusu bedel yüklenicinin hak edişinden kesilecektir.”
Denilmektedir.
Teknik şartnamede yer alan bu hükme göre; yüklenicinin üretim yaptığı alanlardaki her türlü aboneliklerin kendi adına olacağı bu aboneliklere ilişkin giderlerin yine yüklenici tarafından karşılanacağı aksi durumda ise bu bedelin yüklenicinin hakedişlerinden kesileceği anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemede, aboneliklerin İdare adına olduğu ve fatura giderlerinin idare bütçesinden ödendiği, buna rağmen yükleniciye ödenen hakedişlerden herhangi bir kesinti yapılmadığı anlaşılmıştır.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından; işe ait 12 no.lu Aralık ayı hakedişi ödemesinde elektrik, su ve doğalgaz giderlerine istinaden yükleniciden toplamda
310.221,94 TL tutarında kesinti yapıldığı, söz konusu kesintinin hakediş raporunda gösterildiği ifade edilmiştir.
İhale sürecinde rekabet ve yarışmaya konu olan şey yaptırılacak olan ve dokümanda tarif edilen iştir. İşin her türlü ayrıntısının isteklilerce bilinmesi, yani ihale dokümanında tarif edilen işle fiilen gerçekleştirilecek işin aynı olması rekabet, saydamlık, ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerinin gereğidir. Bu kapsamda yaptırılacak olan işin ve alınan hizmetin ihale öncesi koşulları ile uygulama aşamasındaki koşullarının aynı olması fırsat eşitliği açısından önem arz etmektedir.
Sonuç olarak, işlerin gereği gibi yerine getirilmesi açısından ihale edilen işlerin teknik şartname hükümlerine uygun olarak ifa edilmesi ve buna ilişkin gerekli kontrol işlemlerinin yapılması gerekmektedir.