Hizmeti Satın Alması

Kurumun 2019 yılı hesabının incelenmesi sonucunda; Döner Sermaye İşletmesi bünyesinde faaliyet gösteren Sürekli Eğitim Merkezi tarafından düzenlenen eğitim programlarının bir kısmında, gerçek kişi ve özel firmalardan doğrudan temin usulü ile eğitim hizmeti satın alınmak suretiyle programların gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “D. Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler” kısmının “1. Genel ilkeler” başlıklı 128’inci maddesinin ilk fıkrasında; Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görüleceği;

Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Amaç ve kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; bu Yönetmelik’in amacının; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine bağlı olarak kurulmuş olan döner sermayeli işletmelerin iş ve işlemleri ile bütçelerinin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması, muhasebesi, kontrol ve denetimi ile muhasebe yetkililerinin niteliklerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu;

Aynı Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde Döner Sermayenin; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan mal ve hizmet üretimine ilişkin faaliyetlerin sürdürülebilmesi için, kamu idaresine bağlı olarak kurulmuş işletmelere tahsis edilen sermayeyi ifade ettiği

şeklinde düzenlemelere yer verilmektedir.

Buna göre; döner sermaye işletmelerinin faaliyetleri, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkması nedeniyle kamu hizmeti mahiyetini taşımaktadır. Üniversite özel bütçesinden bu hizmetin görülememesinin nedeni ise, uygulanacak prosedürler ve muhasebe sistemi nedeniyle hizmetin sunulmasının sekteye uğramasıdır. Bu nedenle işletmelerin, ticari bir işletmeye benzer bir muhasebe sistemi kullanması, faaliyetlerini, ticari bir faaliyet haline getirmemektedir.

İkinci olarak; işletme faaliyetleri, kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkması, mevcut bir kaynağın varlığıyla söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla burada mevzuat koyucu, asli ve sürekli kamu görevleri için kullanılan ve zaman

zaman atıl kalan ya da kamusal faydası yüksek alanlara kayması gereken kaynakları kullanmayı amaçlamıştır. Dışarıdan eğitim hizmeti temin ederek eğitim programı düzenlemeyi hiçbir şekilde kastetmemiştir.

Bu nedenlerle, bahse konu hizmet alımlarının, kamu kaynağı ve personeli kullanmak suretiyle yapılması gerekmektedir.

Diğer taraftan; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun,

- “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde; bu Kanunun amacının; yükseköğretimle ilgili amaç ve ilkeleri belirlemek ve bütün yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının teşkilatlanma, işleyiş, görev, yetki ve sorumlulukları ile eğitim - öğretim, araştırma, yayım, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile ilgili esasları bir bütünlük içinde düzenlemek olduğu,

-“Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinin birinci fıkrasında; bu Kanunun; yükseköğretim üst kuruluşlarını, bütün yükseköğretim kurumlarını, bağlı birimlerini ve bunlarla ilgili faaliyet ve esasları kapsadığı,

-“Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin (c) bendinin birinci fıkrasında; Üniversite ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuvarlar, araştırma ve uygulama merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitü-süne bağlı meslek yüksekokulları ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarının Yükseköğretim Kurumları olduğu,

-“Öğretim üyelerinin görevleri” başlıklı 22’inci maddesinde; Yükseköğretim kurumlarında ve bu kanundaki amaç ve ilkelere uygun biçimde önlisans, lisans ve lisansüstü düzeylerde eğitim - öğretim ve uygulamalı çalışmalar yapmak ve yaptırmak, proje hazırlıklarını ve seminerleri yönetmenin öğretim üyelerinin görevi olduğu,

denilmek suretiyle araştırma ve uygulama merkezleri, yükseköğretim kurumu olarak kabul edilerek, 2547 sayılı Kanuna tabi tutulmuş; ihtiyaç duydukları eğitim hizmetlerini, öğretim üyeleri marifetiyle temin etmeleri hükme bağlanmıştır.

Kanun koyucu, eğitim ve öğretimin yeterli düzeyde sağlanması adına, yükseköğretim kurumlarına ait kaynakların sınırlılığını da gözeterek, aynı Kanun’un, 30’uncu maddesi uyarınca emekli öğretim üyelerinin çalıştırılmasına, 31’inci maddesi uyarınca gerek öğretim

elemanı yetersizliği nedeniyle, gerekse herhangi bir dersin özel bilgi ve uzmanlık isteyen konularıyla ilgili olarak öğretim görevlisi görevlendirilebilmesine, 34’üncü maddesi uyarınca yabancı uyruklu öğretim elemanı istihdamına, 40’ıncı maddesinin (b) bendi ile 41’inci maddesi uyarınca öğretim üyesi ihtiyacı olan yükseköğretim kurumuna, Yükseköğretim Kurulu kanalıyla görevlendirme yapılmasına cevaz vermiştir.

Ancak; söz konusu Kanun ile yükseköğretim kurumlarına, özel kişi veya kurumlardan eğitim hizmeti alma yetkisini ve hakkını vermemiştir.

Bu itibarla; aşağıda örnekleri gösterildiği üzere (çok sayıda eğitim hizmet alımı yapılmıştır), adı geçen birim tarafından doğrudan temin yöntemiyle alınan eğitim hizmetlerinin, mevzuat hükümlerine aykırı olduğu değerlendirilmiştir.

‌Tablo 9: Doğrudan Temin Usulü İle Özel Kişi ve Kurumlardan Yapılan Eğitim Hizmeti Alımları