Belediyenin yetki ve sorumluluk alanındaki tekstil atıklarının toplanması ve geri kazanımı işinin, gelir getirici nitelikte olmasına rağmen, protokol kapsamında özel bir firmaya ihale yapılmadan ve herhangi bir bedel alınmaksızın verildiği tespit edilmiştir.

2872 sayılı Çevre Kanunu’nun “Kirletme yasağı” başlıklı 8’inci maddesinde; “Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır. Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.” hükmü tesis edilmiştir.

02.04.2015 tarihinde Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinde; “Atık: Üreticisi veya fiilen elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişi tarafından çevreye atılan veya bırakılan ya da atılması zorunlu olan herhangi bir madde veya materyali, ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır. Yönetmelik’in 2’nci maddesinde; Ek-4 atık listesinde verilen atıkların Yönetmelik kapsamında olduğu düzenlemesi yapılmıştır. Ek-4’de yer alan listeye göre tekstil atıkları söz konusu liste içerisinde yer almaktadır.

Mezkûr Yönetmelik’in 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; “Atık

üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda atıkların; yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile geri kazanılması, enerji kaynağı olarak kullanılması veya bertaraf edilmesi esastır. Atıkların alternatif hammadde ve ek yakıt olarak kullanılmasına ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.” düzenlemesi atık yönetimine ilişkin genel ilkeler arasında zikredilmiştir. Bu bağlamda, geri dönüşüm süreçlerine dâhil edilebilecek her türlü atığın geri dönüşümü sağlanmalıdır. Aynı zamanda söz konusu iş İdare açısından gelir getirici bir iş niteliğindedir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmanın belediyenin yetkileri arasında olduğu belirtilmiştir.

İdare ile bir firma arasında 10.11.2021 tarihinde “Yenimahalle Belediyesi Sınırları İçerisinde Oluşan Tekstil Atıklarının Ayrı Toplanması, Taşınması ve Geri Dönüşümü Sözleşmesi” imzalanmıştır. Protokolün süresi 3 yıl olarak belirlenmiş aynı zamanda tarafların mutabakatı sağlamaları halinde protokol süresinin 2 yıl sonrasında uzatılabileceği hükmü tesis edilmiştir. Söz konusu protokol kapsamında İdare, firmadan herhangi bir ücret almadığı gibi, üzerinde belediyenin logosunun bulunduğu giysi kumbaralarına atılan kıyafet, ayakkabı gibi tekstil atıklarının protokol yapılan firmanın inisiyatifi doğrultusunda değerlendirildiği bu atıkların takibinin belediye tarafından yapılmadığı görülmüştür.

Gelir getirici nitelikte olan tekstil atıklarının toplatılması işinin ihaleye çıkılmadan bedelsiz olarak bir firmaya verilmesi neticesinde belediye önemli bir gelir kaleminden yoksun kalmaktadır. Bununla beraber tekstil atıklarının toplandığı ve üzerinde belediyenin logosunun bulunduğu giysi kumbaralarına atılan tekstil atıklarının (kıyafet, ayakkabı vb.) ekonomiye kazandırılması veya sosyal yardım anlamında kullanılması konusundaki inisiyatifin sözleşme yapılan firmaya bırakılması yukarıda açıklanan mevzuatın amacına uygun düşmemektedir. Kaldı ki mevcut durum itibariyle söz konusu giysi kumbaralarının üzerinde Yenimahalle Belediyesi logosuyla bulunan ifadeler tekstil atık kumbarasından ziyade bir sosyal yardım kumbarası izlenimi vermekte, oysa kumbaralarda toplanan kıyafetlerin nerede kullanıldığına yönelik hiçbir bilgi bulunmamaktadır.

Söz konusu tekstil atıklarının toplatılması ve geri dönüşümü işinin mevzuatın belirlediği amaçlar doğrultusunda, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na göre ihale yapılarak devredilmesi gerekmektedir. Belediye cevabında bulgumuz sonrasında ihale için hazırlıkların başlandığını

belirtmiştir.