Belediye ile Sendika arasında akdedilen Sosyal denge sözleşmesinde mevzuata aykırı hükümlerin yer aldığı tespit edilmiştir.

Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceğine, 11.04.2012 tarih ve 28261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6289 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 33'üncü maddesiyle 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK)'ye eklenen Ek 15'inci maddeyle izin verilmiş; yine aynı Kanunun 22'nci maddesiyle de 4688 Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32’nci maddesi başlığıyla birlikte bu doğrultuda değiştirilmiştir.

Buna göre; 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı KHK'nın ek 15'inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilecektir.

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme’nin Yerel Yönetim Hizmet

Koluna İlişkin Toplu Sözleşme bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’nci maddesi; “(1) Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100’üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.” şeklindedir.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu kapsamında Kurum ile Bem-Bir-Sen arasında 01.01.2018 - 31.12.2019 tarihleri arasında geçerli olmak üzere sosyal denge tazminatı sözleşmesi imzalanmıştır.

Söz konusu sözleşmenin;

“Muayene İçin Hastaneye Gidenlere Vasıta Temini” başlıklı 22’inci maddesi;

“İşveren kamu görevlilerinin acil hastalıkları durumunda çalıştıkları işyeri ile sevk edildikleri hastane arasında hastaların hastaneye gidebilmesi için imkanlar dâhilinde vasıta temin eder.”,

“Doğal Afet Yardımı” başlıklı 23’üncü maddesi;

“Çalışanın sel, yangın, deprem gibi doğal afetlere maruz kalması halinde uğradığı zarar için işyeri kurulunun belirleyeceği oranda katkı sağlar.”,

“Kreş (Çocuk Bakım Evi)” başlıklı 24’üncü maddesi;

“Bu Toplu İş Sözleşmesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, Belediyenin mevcut ya da açacağı kreş veya anaokullarından çalışanların çocuktan ücretsiz yararlanır.

Çocukların sürekli ve düzenli sağlık kontrolleri işverence yaptırılır. Çocuk bakımevlerinin her türlü ihtiyacı işverence karşılanır.

Çocuk bakım evlerinde çalışılacak uzman, pedagog ve öğretmenlerde Milli Eğitim Bakanlığı kriterleri aranır.”,

“Sosyal Çalışmalardan Yararlanma” başlıklı 25’inci maddesi;

“Belediyenin mülkiyeti ve kendi varlıktan üzerinde kurulu olup, belediye ya da özel kurumlarca işletilen lojman, kamp, kreş, etüt spor, kültür ve benzeri tesislerden çalışanların eş ve çocuktan ücretsiz olarak yararlanır.

İşyerinde oluşturulacak kurul ve komisyonlarda (Lojman, Kamp, Kreş, Etüt, Spor, Kültür) işverenle sendika eşit sayıda temsilcisi bulundurulur. İhtiyaç duyulduğunda komisyon sayısı tarafların önerisiyle aratılabilir. Komisyonların çalışma biçimi yasa ve yönetmelikler ile taraftarın belirleyeceği ortak kararlara göre oluşturulur.

Toplu konut alanı temini: Çalışanlardan kendisine ve eşine ait konutu bulunmayan, yapılan konutlarda adına tahsis edilenler hariç, çalışanların talebi halinde, işveren sendika üyelerine kurmuş veya kuracak olduğu kooperatife imkânlar nispetinde rayiç bedeli üzerinde 10 yıl süreli arsa temin etmesi, belediyenin kendi imkanı yok ise diğer belediyelerden temin edilmesi yönündeki çalışmaya yardıma olur.

Belediye, çalışanlarının talebi halinde hastalanma, cenaze, düğün, taşınma gibi ihtiyaçlarında kurumun araçlarından ücretsiz yararlandırır.”,

“Diğer Haklar ve Ücretli İzinler” başlıklı 27’inci maddesi;

“a) Sözleşmeden yararlanan belediye çalışanlarının ailesinin şikâyeti üzerine aile içi şiddet uyguladığı tespit edildiği durumlarda; söz konusu çalışanın sözleşme hükümlerinde yer alan malî ve sosyal yardımlardan elde ettikleri elinden alınarak, bunlar çalışanın eşine ödenir

Emek ve Dayanışma Günü olan 1 Mayısta tüm çalışanlar yasal olarak izinlidir, 8 Mart Dünya Kadınlar Gününde kadın çalışanlar ücretli izinli sayılırlar.” Şeklindedir.

Belediye ile sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmesi sadece ödenecek olan sosyal denge tazminat tutarını kanuni sınırlarda tespit etmek amacıyla düzenlenmiştir. Bunun dışında sözleşme hakkını toplu sözleşme gibi düşünmek ve sözleşme metnine yetkilendirilen husus dışında başkaca hükümler koymak yersizdir. Zira 4688 sayılı Kanun’un 32’inci maddesinde mahalli idarelerle imzalanan sözleşmenin kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılamayacağı açıkça belirtilmiştir. Bu nedenlerle Belediye’nin Bem-Bir-Sen ile imzaladığı “Sosyal Denge Sözleşmesi”ne, sosyal denge tazminat tutarının tespit edilmesi dışında hükümler konulması anılan mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Gerekli düzenleme yapılacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak Bulguda belirtilen husus ile ilgili olarak kurum tarafından gerekli düzeltmelerin yapılacağı belirtilmiş olup bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.