Karar Künyesi
Kamu İdaresi sınırları içerisinde yer alan iş yerlerinin çevre temizlik vergisi tutarlarının belirlenebilmesi için Meclis tarafından binalara ilişkin derece intibaklarının yapılmadığı, vergi tutarının hesabına esas olan derecelerinin sistem tarafından otomatik olarak tayin edildiği görülmüştür.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Mükerrer 44’üncü maddesinde; verginin hesaplanmasında bina grupları ile bina derecelerine göre oluşturulan tarifenin esas alınması gerektiği ifade edilmiştir.
Madde metni değerlendirildiğinde bina gruplarının iş yerinin nev’ine göre öğrenci sayısı, yatak kapasitesi, kullanım alanı, koltuk sayısı veya personel sayısı gibi unsurların dikkate alınması ile Cumhurbaşkanı tarafından tespit edileceği, bu yetkinin 02.07.2018 tarih ve 700 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) öncesinde Bakanlar Kuruluna ait olduğu anlaşılmakta olup 13.12.2005 tarih ve 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile çevre temizlik vergisi tarifesinde yer alan grupların belirlendiği görülmüştür. Bu doğrultuda iş yerlerine ilişkin grupların, yedi satır ve beş sütundan oluşan tablo esas alınmak suretiyle tespit edilmesi gerekmektedir. Şöyle ki 1.500 m2 kullanım alanı bulunan bir iş yerinde lokantacılık faaliyetine başladığını beyan eden mükellef için iş yerine ilişkin kriter dolayısıyla tablonun “Kullanım alanı (m2)” başlıklı 3’üncü sütununun 1’inci satırı esas alınacak ve söz konusu lokantanın birinci grupta yer aldığı tespit edilmiş olacaktır.
Tablo 9: Bakanlar Kurulu Tarafından Belirlenen Bina Grupları
BİNA GRUPLARI | 1-Öğrenci sayısı: (Okul,yurt,kreş,dershane, kurs,eğitim merkez, anaokulu, yuva vb. eğitim ve öğretim faaliyeti yapılan binalar.) | 2- Yatak kapasitesi: (Konaklama tesisleri ile hastahaneler ve diğer yataklı sağlık tesislerine ait binalar.) | 3-Kullanım alanı (m2): a) Her türlü yeme, içme ve eğlence yerleri. | b)Daimi surette faaliyet gösteren lunapark, panayır, fuar, stadyum, hipodrum, spor salonu gibi yerler ile eşya depolamaya mahsus olan yerler. | 4-Koltuk sayısı: (Sinema, tiyatro, opera, bale vb. biletle girilen koltuklu eğlence yerleri. | 5-Personel sayısı: (1, 2, 3 ve 4 üncü sıradakiler hariç, ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetler için kullanılan binalar ile bunlar dışında kalan faaliyetlere mahsus binalar.) |
I.GRUP | 750’den fazla | 500’den fazla | 1000’den fazla | 5000’den fazla | 2000’den fazla | 300’den fazla |
II.GRUP | 750-500 | 500-300 | 1000-500 | 5000-4000 | 2000-1500 | 300-200 |
III.GRUP | 499-250 | 299-150 | 499-250 | 3999-3000 | 1499-1000 | 199-100 |
IV.GRUP | 249-100 | 149-50 | 249-100 | 2999-2000 | 999-500 | 99-50 |
V.GRUP | 99-50 | 49-20 | 99-50 | 1999-1000 | 499-250 | 49-10 |
VI.GRUP | 49-20 | 20’den az | 50’den az | 999-500 | 249-100 | 9-4 |
VII.GRUP | 20’den az | - | - | 500’den az | 100’den az | 3 ve daha az, konutlar |
Diğer yandan 2464 sayılı Kanun’un aynı maddesinde bina derecelerinin, mahallin sosyal ve ekonomik farklılıklarının gözetilmesi suretiyle belediye meclisleri tarafından belirleneceği anlaşılmaktadır. Sonuç olarak verginin tahakkuku, Kanun’un Mükerrer 44’üncü maddesinde yer verilen yedi satır ve beş sütundan oluşan tablo esas alınmak suretiyle iş yerinin tabi olduğu grup ve belediye meclisince intibak ettirildiği derecenin kesiştiği alandaki tutar üzerinden gerçekleştirilecektir.
Tablo 10: Kanun’da Yer Verilen Çevre Temizlik Vergisi Tutarları
Bina Grupları | 1. Derece | 2. Derece | 3. Derece | 4. Derece | 5. Derece |
1. Grup | 7500 | 6125 | 4750 | 4250 | 3500 |
2. Grup | 4750 | 3500 | 2875 | 2375 | 2125 |
3. Grup | 3500 | 2375 | 2125 | 1500 | 1187 |
4. Grup | 1500 | 1187 | 875 | 750 | 612 |
5. Grup | 875 | 750 | 525 | 500 | 425 |
6. Grup | 500 | 425 | 262 | 237 | 185 |
7. Grup | 185 | 146 | 100 | 85 | 62 |
Yapılan incelemede, Belediye Meclisi tarafından iş yerlerine ilişkin bina derecelerinin belirlenmediği, vergi tutarının hesabına esas olan derecelerin sistem tarafından otomatik olarak tayin edildiği tespit edilmiştir. Sistem tarafından gerçekleştirilen derece tespitinde; herhangi bir meclis kararı bulunmamasına rağmen Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen gruplara ilişkin tablo esas alınmaktadır. Şöyle ki lokantacılık faaliyetine başlayan iş yerine ilişkin grubun tespitinde 3’üncü sütun esas alındığından iş yeri derecesi de 3’üncü derece olacak şekilde belirlenmektedir. Söz konusu durum, verginin tespitine esas bina gruplarının belirlenmesindeki iş yeri kriteri, “Kullanım Alanı” olan tüm mükelleflerin derece intibakının 3’üncü dereceden gerçekleştirilmesine; söz konusu kriterin “Personel Sayısı” olduğu tüm iş yerlerinin derece intibakının ise 5’inci dereceden yapılmasına neden olmaktadır. Hal böyle iken aynı mahalde bulunan ve kapasiteleri dolayısıyla birinci grupta yer aldığı tespit edilen farklı türdeki iş yerlerinin vergi tutarlarında değişkenlikler ortaya çıkmaktadır.
Kamu İdaresi tarafından çevre temizlik vergisi tutarlarının tespitinde kanuni gereklerin ve yeknesaklığın sağlanabilmesini teminen mahallin sosyal ve ekonomik farklılıkları ile büyüklüklerinin dikkate alınması suretiyle Belediye Meclisince bina derecelerinin oluşturulması gerekmektedir.