İl özel idaresince jeotermal kaynakları kullanan işletmelerden tahsil edilen idare payından belediyeye pay aktarılmadığı ve belediyenin bu payın takip ve tahsiline yönelik işlemleri yerine getirmediği tespit edilmiştir.

5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu'nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasında; bu Kanun’un uygulanmasında “İdare” kavramının il özel idarelerini ifade ettiği belirtilmiştir.

Aynı Kanun’un “Devir, sicil, ihale, harç, teminat ve idare payı” başlıklı 10’uncu maddesinin (1) numaralı fıkrasının (e) bendinde;

“İdare payı: Akışkanın; doğrudan ve/veya dolaylı olarak seralarda, elektrik üretimi ve konut ısıtmasında kullanıldığı tesislerde gayrisafi hasılatının %1’i tutarında idare payı ödenir. Akışkanın doğrudan ve/veya dolaylı olarak kaplıca ve diğer alanlarda kullanıldığı tesislerde ise kullanılan yıllık toplam ısı enerjisi değeri ve reenjeksiyon durumu dikkate alınarak kullanılan suyun bir metreküpü 1,5 Türk lirası tutarını geçmeyecek şekilde, hesaplama yöntemi Bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenen idare payı ödenir.

…

Tahsil edilen tutarın beşte biri, idare tarafından, kaynağın bulunduğu büyükşehirlerde ilçe belediyesi olmak üzere ilgili belediye veya köy tüzel kişiliğine on iş günü içinde ödenir.” hükmü yer almaktadır.

Diğer yandan, Kanun’un 20’nci maddesine istinaden çıkarılan Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasının (l) bendinde;

“(Değişik:RG-11/3/2021-31420) İdare: Büyükşehirlerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarını, büyükşehir belediyesi bulunmayan illerde ise il özel idarelerini,” denilmek suretiyle il özel idareleri idare kavramına dahil edilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in “İdare payı” başlıklı 20’nci maddesinin (2) numaralı fıkrasında da; “(Ek:RG-11/3/2021-31420) Akışkanın; doğrudan ve/veya dolaylı olarak kaplıca ve

benzeri termal tesisler ile ısı enerjisinin kullanıldığı kurutma, soğutma, balık yetiştiriciliği vb. diğer tesislerde; kullanılan yıllık toplam ısı enerjisi değeri ve reenjeksiyon durumu dikkate alınarak Ek-15 tablodaki, doğal mineralli sular ile jeotermal kökenli gazların doğrudan ve/veya dolaylı olarak kullanıldığı tesislerde ise Ek-16 tablodaki hesaplama yöntemine göre belirlenen tutarda, idare payı bir sonraki yılın Nisan ayı sonuna kadar beyan edilir, Haziran ve Eylül aylarında iki eşit taksitte idareye ödenir.” hükmü yer almaktadır.

Mezkûr mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere; jeotermal kaynağı kullanan gerçek ve tüzel kişilere ait işletme ve tesislerin kaynaklarla ilgili bir önceki yılın gayrisafi hasılatlarından %1 oranında idare payı alınmaktadır. Tahsil edilen bu tutarın beşte biri, kaynağın sınırları içinde bulunduğu belediyeye on iş günü içinde il özel idaresi tarafından ödenmelidir.

İdarenin 2022 yılı hesabının incelenmesi neticesinde; Belediye sınırları içinde jeotermal kaynakların kullanıldığı iş yeri ve oteller bulunduğu, ancak, il özel idaresince jeotermal kaynakları kullanan işletmelerden tahsil edilen idare payından belediyeye ödenmesi gereken payın ödenmediği ve Belediyece de bahsi geçen payın takibine yönelik herhangi bir işlemin yapılmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, gerekli çalışmaların yapıldığı ifade edilmişse de herhangi bir kanıtlayıcı bilgi ya da belge sunulmamıştır.

Sonuç olarak, İdarece 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu’nda öngörülen payın takibi ve tahsili amacıyla gerekli işlemlerin yerine getirilmesi gerekmektedir.