Karar Künyesi
Belediye muhasebe kayıtlarında yapılan incelemede, bazı hesap kayıtlarının 27.5.2016 tarih ve 29724 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ve diğer mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil ettiği tespit edilmiştir.
Kira gelirleri yıllık olarak tahsil edilmekte ve 100- Kasa Hesabının borcuna 333- Emanetler Hesabının alacağına kaydedilmekte, sonrasında ise 333 no.lu hesap borç ve 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabı alacak çalıştırılmaktadır. Oysa kira gelirleri tahsil edildiğinde 100- Kasa Hesabının alacağına, muhasebedeki dönemsellik ilkesi gereği ilgili ayın geliri 600- Gelirler Hesabının, aradaki fark sonraki aylar/ yıllar ise 380/480- Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabının alacağına, peşin tahsil edilen kiranın vadesi gelince ise 380/480- Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler Hesabının borcuna 600-Gelirler Hesabının alacağına kaydedilmelidir. İdare tarafından yapılan işlem sonucu 120 ve 333 hesapları fazla borç/alacak
çalıştırılmış, 380 no.lu hesap hiç çalıştırılmazken, 480 hesabında ise sadece 71.329,81 TL’lik bir kayıt bulunmaktadır. Oysa 2021’den 2022’ye geçen kiralamaların ortalama aylık tutarı 212.540,25 TL’dir. Birçok kira sözleşmesinin 2022’nin ortalarına dek sürdüğü göz önünde tutulduğunda, 480 hesabının alacağında yer alan rakamın da eksik olduğu açıktır.
102-Banka Hesabının alacağı ile 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabının borcu arasında fark olduğu görülmektedir. Mezkûr yönetmelikte düzenlenen çek ve gönderme emirlerinden, muhasebe birimlerine gönderilen banka hesap özet cetvelleriyle, bankaca hak sahiplerine ödendiği veya ilgili yerlere gönderildiği bildirilen paraların 103 no.lu hesaba borç, 102-Banka Hesabına alacak kaydedileceği belirtilmektedir. Buna göre banka hesabından harcama yapılabilmesi için bankaya verilen harcama talimatlarının 103 hesabının alacağına, bu talimat yerine getirildikten sonra ise 103 hesabının borcuna 102 hesabının alacağına kayıt yapılmalıdır. Ancak yapılan incelemede, belediyenin 103 hesabının borcunda 93.926.924,70 TL olmasına rağmen, 102 hesabının alacağında 365.455.291,61 TL olduğu görülmektedir. Oysaki hesaplar arasında yapılacak aktarmalarda 108-Diğer Hazır Değerler Hesabı kullanılmalıdır. Ancak 108 hesabı incelendiğinde, bu hesabın sadece kasada toplanan paranın, bankaya gönderilmesi için kullanıldığı, dolayısıyla banka hesapları arasındaki aktarmaların muhasebeleştirilmediği görülmektedir.
2017 yılı hesabına ilişkin 921.512,66 TL’lik Sayıştay İlamının 140-Kişilerden Alacaklar Hesabında izlenmediği tespit edilmiştir.
Taşınmaz satışlarının, kayıtlı değer yerine satış bedeli üzerinden hesaplardan çıkarıldığı tespit edilmiştir. Bu nedenle 250-Arazi ve Arsalar Hesabı Hesabının alacağına fazla kayıt yapılırken, 600- Gelirler Hesabının alacağına hiç kayıt yapılmamıştır.
Aktif karakterli bazı hesapların açılış fişinde alacak çalıştırıldığı görülmüştür. Birleştirilmiş Veriler Defterinde yapılan incelemede 250, 251 ve 252 no.lu hesaplarda 27.075.134,31 TL’lik tutarın açılış fişinde mezkûr hesapların alacağına kaydedildiği tespit edilmiştir. Oysaki açılış fişi, bir önceki yılın kapanış fişinin ters kayıtla yeni yıla aktarılmasından ibarettir. Dönem sonu işlemlerinin nasıl yapılacağı Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 480’inci maddesinde ayrıntılı olarak gösterilmiş olup duran varlıklarda borç bakiyesinde kalan tutarların, dönem sonlarında ilgili hesabın alacak bakiyesine kaydedilmesi, açılış fişinde de yeniden borç bakiyesine aktarılması gerekmektedir. Dolayısıyla duran varlıkların kapanış fişinde borç, açılış fişinde ise alacak çalıştırılmaması gerekmektedir.
294- Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında yer alan hurdaların tutarları ile bu hurdalara ayrılan amortismanların gösterildiği 299- Birikmiş Amortismanlar
Hesabı arasında 1.077.472,73 TL’lik fark olduğu görülmüştür. Oysa Amortisman ve Tükenme Paylarına ilişkin Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün 47 Seri Sayılı Genel Tebliği’nin 6’ncı maddesinin 7’nci bendinde, çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren amortismana tabi maddi duran varlıklardan 294 no.lu hesapta izlenmesine karar verilenlerin, amortismana tabi tutulmamış kısmının tamamının amortismana tabi tutulacağı belirtilmektedir. Bu nedenle aradaki farkın tamamının amortisman gideri olarak muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen muhasebe kayıtlarının Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ve diğer mevzuat hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında 102 Banka Hesabı ile 103 Verilen Çekler Ve Gönderme Emirleri Hesabının borcu arasında görülen farklılığın 09.05.2022 tarih ve 2781 yevmiye kaydı ile düzeltildiği ifade edilmiş olup işlemin denetim yılından sonra yapıldığı, dolayısıyla mezkur hesapların 2021 mali tablolarında söz konusu tutar kadar hatalı çalıştırıldığı anlaşılmıştır.
Cevapta ayrıca 2017 yılına ilişkin kamu zararının 140 nolu hesaba kaydı için temyiz sonucunun beklendiği belirtilmiş olup Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 111'inci maddesine göre Sayıştay ilamlarının idareye tebliğinden sonra mezkur hesaba borç kaydedilmesi, kararın kesinleşmesinden sonra ise icraya başlanması gerekmektedir. Kaldı ki daha önceki yıllara ilişkin kamu zararlarının da temyiz aşaması devam ederken mezkur hesabın borcuna kaydedildiği yine yardımcı defterlerden anlaşılmaktadır.