Belediye, ilçedeki tüm muhtarlıklara ihtiyaçlarını karşılamak için aylık nakdi yardımda bulunmuştur.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Mahalle ve Yönetimi” başlıklı 9’uncu maddesinin son fıkrasında; belediyenin, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve

sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlayacağı ifade edilmiştir.

4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun’un 20’nci maddesinde mahalle muhtarları ve ihtiyar heyetleri tarafından görülecek hizmetlere karşılık olarak iş sahiplerinden harç alınabileceği ifade edilmiş, aynı Kanun’un 21’inci maddesinde ise muhtarlık işlerinin tedviri için lüzumlu kira, ısıtma, aydınlatma, hademe ücreti gibi masrafların bu harçlardan ödeneceği belirtilmiştir.

Diğer yandan, 2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasası’nın 1’inci maddesine göre; köy muhtarları ile şehir ve kasaba mahalle muhtarlarına, 14.750 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden görüleceği üzere; muhtarlara aylık ödenek tahsis edilmiş ve muhtarların düzenlemiş oldukları belgelerden harç geliri elde etmelerine de imkân sağlanmıştır. Muhtarlık işlerinin yürütülmesi için gerekli giderlerin bu harç gelirlerinden karşılanması gerekmektedir. Diğer yandan, belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarını göz önüne alarak bütçe imkânları doğrultusunda ayni yardımda bulunabilmektedir. Mevzuatta geçen “destek” ifadesi de ayni nitelikteki yardımları kapsamaktadır. Bu bağlamda, Kanun'un lafzında geçen “destek” ibaresinden, muhtarların tahsil ettiği harçlardan elde ettikleri gelirlerin giderlerini karşılamaya yetmemesi halinde telefon, aydınlatma, ısınma, kira gibi ayni nitelikteki genel giderlerin anlaşılması yasal düzenlemeye uygun olandır. Kaldı ki İdare tarafından zaten belediye sınırları içerisindeki bütün muhtarlıkların elektrik, internet, su ve doğalgaz faturaları ödenmekte, ihtiyaç duyulan ayni malzemeler karşılanmaktadır.

İdarenin hesap ve işlemleri incelendiğinde; Belediye Meclisinin 10.03.2016 tarihli ve 33 sayılı kararında, mahalle muhtarlıklarının ihtiyaçlarının karşılanması ve gerekli desteklerin sağlanmasına karar verildiği ve bu Karar’a istinaden Belediye sınırları içerisindeki 36 adet muhtarlığa 2019 yılının Ocak ayında 1.200 TL, diğer aylarında da aylık 1.300,00 TL nakdi yardımda bulunulduğu tespit edilmiştir. İdare tarafından yapılan ayni yardımların dışında, bu şekilde maaş ödemesi niteliğinde nakdi yardımda bulunulmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Söz konusu tespit sonrasında, İdare tarafından, 5393 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesindeki ayni yardım ve destek sağlanır ifadesinin, maddi/nakdi yardımı da içerdiği; TDK

sözlüğünde de destek kelimesinin tanımının maddi desteği de içerdiği; muhtarların harç gelirlerinin yetersiz olması nedeni ile ihtiyaçlarını karşılayamadıkları ve tam gün personel çalıştırdıkları; Muhtarların kamu hizmetinin yürütülmesinde önemli role sahip oldukları, İçişleri Bakanlığı Genelgesi uyarınca da talep ve ihtiyaçlarının karşılanması için yeni bir sistem kurulduğu ifade edilmiştir.

Ancak, 5393 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinde “Belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlar” ifadesinden, “Destek” kelimesinin sözlük anlamına da yer vererek nakdi yardımın yapılabileceği yorumu, maddenin doğru yorumlanmamasına neden olmaktadır. Zira cümle bütün olarak değerlendirildiğinde, “yardım ve destek” ifadelerinin başına “ayni” kelimesi getirilmiştir. Burada kanun koyucunun amacı ayni yardım ve ayni desteğin sağlanabileceğini belirtmektir.

Muhtarların gelirlerinin azaldığı ve tam zamanlı personel çalıştırdığı, dolayısı ile giderlerini karşılayamadığı açıklaması da kabul edilebilir değildir. Zira bu durumlar mevzuatın izin vermediği bir harcamayı meşrulaştırmaz. Kaldı ki, gerek bulguda gerekse de İdare cevabında belirtildiği üzere muhtarlıkların elektrik, internet, doğalgaz ve su faturaları ile ayni ihtiyaçları (büro malzemeleri, kırtasiye ihtiyaçları) Belediye tarafından zaten karşılanmaktadır. Bunlara ek olarak, her ay düzenli olarak nakdi yardım yapılması, ayni ihtiyaçların karşılanmasının ötesinde olup muhtarlara maaş ödemesi durumu oluşturmaktadır.

Muhtarların kamu hizmetinde önemli bir yere sahip olması ve belediyelerde muhtarlık müdürlüklerinin kurulması, mevzuatın izin vermediği nakdi yardımı meşru kılmayacaktır. Ayrıca, Genelgede’de bahsi geçen “..muhtarların etkinlik ve işlevlerinin artırılarak, taleplerinin sonuçlandırılması…” ifadesi, muhtarların mahalli müşterek nitelikteki taleplerinin sonuçlandırılmasına ilişkin olduğu düşünülmektedir. Normlar hiyerarşisinde adsız düzenleyici işlemler olarak en alt basamakta yer alan genelgelere istinaden, mevzuatın izin vermediği nakdi yardımların yapılmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Netice olarak; İdare tarafından belediye sınırları içerisinde yer alan muhtarlıklara nakdi yardımda bulunulması mevzuat hükümlerine aykırı olduğu gibi İdare giderlerinde de artışa neden olmaktadır.