DESKİ’ye bağlı bazı su depolarından sisteme verilen su miktarlarına ilişkin ölçümlerin yapılmadığı, su kayıplarının mevzuatın öngördüğü şekilde takip edilmediği ve su birim maliyetinin hatalı hesaplandığı görülmüştür.

Orman ve Su İşleri Bakanlığınca yayımlanan, İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği’nin “Su kayıplarının tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde; içme suyu temin ve dağıtımı ile ilgili idarelerin su kayıp miktarlarını tespit etmekle yükümlü olduğu, bu bağlamda sisteme giren su hacmi ve debisinin sürekli olarak ölçülerek elde edilen verilerin elektronik ortamda muhafaza edilmesi ve şebekeden izinli tüketim miktarının belirlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede; Denizli İli sınırları içerisinde su ihtiyacını sağlamaya yönelik 616

su deposu bulunduğu, bu depolardan 49 tanesinde debimetre olduğu için sadece bu depolardan sisteme verilen su miktarının ölçülebildiği; ancak diğer 567 tane su deposunda, debimetre olmadığından sisteme verilen su miktarının ölçülemediği tespit edilmiştir. Sisteme verilen su miktarının ölçümünün yapılabildiği 49 su deposu, Pamukkale ve Merkezefendi ilçelerinde olması nedeniyle diğer 17 ilçeye verilen su miktarı ölçülememektedir.

Aynı Yönetmelik’in “Su kayıplarının azaltılması” başlıklı 9’uncu maddesinde; büyükşehir ve il belediyelerinin su kayıplarını 2023 yılına kadar %30, 2028 yılına kadar da %25 düzeyine indirmekle yükümlü olduğu belirtilmiştir.

İdarenin sisteme verilen su miktarını ölçebildiği 49 adet su deposunda kayıp ve kaçak oranının 2018 yılı sonunda %35,71, 2019 yılı sonunda ise %38,24 olduğu görülmüştür. Debimetre olmayan 567 adet su deposunda ise sisteme verilen su miktarı ile ilgili herhangi bir veri olmadığı için Denizli İli sınırları içerisinde toplam su kayıpları ile ilgili sağlıklı raporlamalar yapılamamaktadır.

Ayrıca, 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Tarife tespit esasları” başlıklı 23’üncü maddesinde; su satışı, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması ve septik çukurların boşaltılması giderleri için ayrı tarifeler yapılacağı ve bu tarifelerin tespitinde, yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masraflarının bir kar oranı eklenerek esas alınacağı belirtilmiştir. Bununla birlikte; tarifelerin tespiti ile tahsilatla ilgili usul ve esaslar bir yönetmelik ile belirlenir, denilmiştir.

Kanun’un verdiği yetkiye istinaden çıkarılan DESKİ Tarifeler Yönetmeliği’nin “Tarife tespit esasları” başlıklı 7’nci maddesinde tarife tespiti ile ilgili ayrıntılı hükümlere yer verilmiştir.

DESKİ Tarifeler Yönetmeliği’nde su satış tarifesi hesaplaması yapılırken, iki ana faktöre üzerinde durulmuştur. Birinci ana faktör “maliyete esas toplam gider” olup, bu giderler yönetim ve işletme giderleri, amortismanlar ve aktifleştirilemeyen yenileme, ıslah ve tevsi masraflarından oluşmaktadır. İkinci ana faktörün ise, üretilen ve kayıplar düşüldükten sonra yapılacağı varsayılan “ölçülebilir su satış miktarı” olduğu ifade edilmiştir.

Belirtilen Tarifeler Yönetmeliği’ne göre; bir metreküp (m³) suyun maliyeti, maliyete esas toplam gider hesaplandıktan sonra, ölçülebilir toplam su miktarına bölünmesi suretiyle bulunmaktadır. Denizli ili sınırları içerisinde işletilen 616 su deposundan 567 tanesinde debimetre olmadığından, sisteme verilen su miktarı tam olarak ölçülememektedir. Bu nedenle,

suyun maliyeti hesabında ikinci ana faktör olan “ölçülebilir su satış miktarı” doğru bir şekilde tespit edilememektedir. Dolayısıyla su birim maliyetinin hatalı hesaplanmış olmaktadır.

Sonuç itibariyle; su satış birim fiyatı belirlenirken, ilgili mevzuatın öngördüğü gibi gerçek değerlere dayanan ve sadece tarifeyi etkileyen unsurlar dikkate alınarak hesaplama yapılmalıdır. Ayrıca bu kapsamda, su depolarının tamamında su ölçümünün sağlanması ve su kayıplarının 2023 yılına kadar %30 düzeyine indirilmesi gerekmektedir.