Amortismana tabi bazı maddi duran varlıklar için amortisman ayrılmadığı, bazı maddi duran varlıklar için kayıtlı değerinden fazla amortisman ayrıldığı, muhasebe hesaplarında kayıtlı olmayan varlıklar için birikmiş amortisman hesabının kullanıldığı ve duran varlıklar amortisman defteri tutulmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 25-Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubuna ilişkin 187'nci maddesinin (ç) bendinde bir yıldan fazla kullanılabilen ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan maddi duran varlıklar için amortisman ayrılacağı; bu Yönetmelik kapsamındaki kamu idarelerince muhasebe sistemine dahil edilen maddi duran varlıklardan hangilerinin amortismana tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin uygulanacak amortisman süre, yöntem ve oranları ile ilgili olarak Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usullerin uygulanacağı belirtilmiş; “Tutulacak Diğer Defterler” başlıklı 18'inci bölümünün 491'inci maddesinde ise Duran Varlıklar Amortisman Defteri mahalli idareler tarafından tutulacak defterler arasında sayılmıştır.

Maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi için

kullanılan 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabı da aynı Yönetmelik'in 202'nci ve 203'üncü maddelerinde açıklanmıştır.

Amortisman ve tükenme payı ayrılmasına ilişkin usul ve esaslar ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranlarının neler olacağı ise 04.11.2015 tarih ve 29522 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan “Amortisman ve Tükenme Payları” başlıklı 47 sıra numaralı Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği ile belirlenmiş olup Tebliğ'in 9'uncu maddesinde amortismana tabi her bir varlığın Tebliğ eklerinde (Ek-2) yer alan Duran Varlıklar Amortisman Defterine kaydedileceği belirtilmiştir.

Yapılan incelemeler neticesinde aşağıdaki tabloda gösterildiği üzere;

• Duran varlıklar için amortisman ayrılmadığı,

  
  

• Kayıtlı değerlerinden fazla amortisman ayırılan taşınırlar ile muhasebe hesaplarında kayıtlı olmadığı halde amortisman ayrılan varlıklar bulunduğu,

• “Duran Varlıklar Amortisman Defteri” tutulmadığı, dolayısıyla duran varlıkların amortisman hesaplamalarında edinim tarihlerinin göz ardı edildiği ve herhangi bir sebeple kayıtlardan çıkan duran varlıklara ilişkin ne kadar amortisman ayrıldığının takibinin yapılmadığı tespit edilmiştir.

  Tablo 11: Amortisman Ayrılmayan Duran Varlıklar

  Hesap Kodu Tüm Düzeyler	Hesap Adı	Varlıkların Toplam Değeri (TL)	Amortismanların Toplam Değeri (TL)	Fark (TL)
  251.xx.01.00.	Boru Hatları	5.459.073,89	0,00	5.459.073,89
  251.xx.02.00.	Enerji Nakil Hatları	6.303,05	0,00	6.303,05
  252.xx.xx.02.02	İlköğretim Okulları	41.682,95	0,00	41.682,95
  252.xx.xx.03.99	Diğer	7.569,48	0,00	7.569,48
  252.xx.xx.04.02	Bakımevi ve Huzurevleri	1.218.659,50	0,00	1.218.659,50
  252.xx.xx.04.04	Misafirhaneler	202.000,00	0,00	202.000,00
  252.xx.xx.04.08	Sinema, Tiyatro ve Opera vb. Salonları ve Stüdyoları	327.361,00	0,00	327.361,00
  251.xx.01.00.	Boru Hatları	5.459.073,89	0,00	5.459.073,89
  251.xx.02.00.	Enerji Nakil Hatları	6.303,05	0,00	6.303,05
  252.xx.xx.02.02	İlköğretim Okulları	41.682,95	0,00	41.682,95
  252.xx.xx.03.99	Diğer	7.569,48	0,00	7.569,48
  252.xx.xx.04.02	Bakımevi ve Huzurevleri	1.218.659,50	0,00	1.218.659,50
  252.xx.xx.04.04	Misafirhaneler	202.000,00	0,00	202.000,00
  252.xx.xx.04.08	Sinema, Tiyatro ve Opera vb. Salonları ve Stüdyoları	327.361,00	0,00	327.361,00
  252.xx.xx.04.11	İbadet Yerleri	3.467.830,86	0,00	3.467.830,86
  252.xx.xx.04.12	Eğitim ve Dinlenme Binaları	1.088.210,39	0,00	1.088.210,39
  252.xx.xx.04.99	Diğer	343.464,49	0,00	343.464,49

  
  

  252.xx.xx.05.99	Diğer	2.133.081,65	0,00	2.133.081,65
  252.xx.xx.06.02	Oteller	80.503,72	0,00	80.503,72
  252.xx.xx.06.06	Kültür ve Eğlence Merkezleri	59.745,00	0,00	59.745,00
  252.xx.xx.07.99	Diğer Binalar	8.690,00	0,00	8.690,00
  252.xx.xx.09.05	Dükkan ve İşyeri	721.186,66	0,00	721.186,66
  252.xx.xx.12.03	İmalathaneler	7.988.483,67	0,00	7.988.483,67
  254.01.06..	Mopet ve Motosikletler	6.150,00	0,00	6.150,00
  254.01.07..	Motorsuz Kara Araçları	5.200,00	0,00	5.200,00
  255.12.01..	Yemek, Servis ve Çatal-Bıçak Takımları	244.000,00	0,00	244.000,00
  Toplam		30.671.846,18

  
  

  Tablo 12: Birikmiş Amortismanlar Hesabındaki Fazla Kayıtlar

  Hesap Kodu Tüm Düzeyler	Hesap Adı	Varlıkların Toplam Değeri (TL)	Amortismanların Toplam Değeri (TL)	Fark (TL)
  252.xx.99..	Diğer Binalar	0,00	41.700,00	41.700,00
  252.xx.xx.06.99	Diğer	12.149,35	15.220,14	3.070,79
  253.01.01..	İletişim/Haberleşme Tesisleri	0,00	1.800,00	1.800,00
  253.01.99..	Diğer Tesis ve Sistemler	65.000,00	71.900,00	6.900,00
  253.02.01..	Tarım ve Ormancılık Makineleri	107.644,79	146.823,49	39.178,70
  253.02.03..	Atölye Makineleri ve Aletleri	540.854,14	1.122.942,40	582.088,26
  253.02.10..	Matbaacılıkta Kullanılan Makine ve Aletler	0,00	13.523,55	13.523,55
  253.03.02..	Beslenme, Gıda ve Mutfak Cihaz ve Aletleri	33.663,04	63.771,65	30.108,61
  253.03.04..	Ölçüm, Tartı, Çizim Cihazları ve Aletleri	22.750,00	154.666,11	131.916,11
  253.03.05..	Tıbbi ve Biyolojik Amaçlı Kullanılan Cihazlar ve Aletler	0,00	827,46	827,46
  253.03.08..	Spor Amaçlı Kullanılan Cihaz ve Aletler	0,00	10.000,00	10.000,00
  254.01.01..	Otomobiller	13.500,00	141.422,66	127.922,66
  255.01.02..	Temsil ve Tören Demirbaşları	4.533,80	6.873,68	2.339,88
  255.01.03..	Koruyucu Giysi ve Malzemeler	0,00	400,00	400,00
  255.01.05..	Hastanede Kullanılan Demirbaş Niteliğindeki Taşınırlar	22.046,16	46.814,04	24.767,88
  255.02.01..	Bilgisayarlar ve Sunucular	85.801,36	287.175,14	201.373,78
  255.02.02..	Bilgisayar Çevre Birimleri	25.138,74	40.179,45	15.040,71
  255.02.04..	Haberleşme Cihazları	25.012,40	44.309,42	19.297,02
  255.02.05..	Ses, Görüntü ve Sunum Cihazları	169.459,46	407.000,87	237.541,41
  255.03.02..	Misafirhane, Konaklama ve Barınma Amaçlı Mobilyalar	45.348,60	48.889,77	3.541,17
  255.03.03..	Kafeterya ve Yemekhane Mobilyaları	75.968,40	85.960,96	9.992,56
  255.04.01..	Yemek Hazırlama Ekipmanları	0,00	5.566,50	5.566,50
  255.05.02..	Hizmet Amaçlı Hayvanlar	0,00	5.667,20	5.667,20
  255.08.01..	Eğitim Mobilyaları ve Donanımları	0,00	1.800,00	1.800,00
  255.08.02..	Öğrenmeyi Kolaylaştırıcı Ekipmanlar	0,00	1.805,22	1.805,22
  255.09.02..	Salon Sporlarında Kullanılan Demirbaşlar	2.708,00	14.178,00	11.470,00
  255.10.02..	Kontrol ve Güvenlik Sistemleri	29.366,90	140.515,65	111.148,75
  255.10.03..	Yangın Söndürme ve Tedbir Cihaz ve Araçları	0,00	2.609,20	2.609,20

  
  

  255.12.02..	Büro Malzemeleri	2.188,90	19.366,26	17.177,36
  255.99.01..	Seyyar Kulübe, Kabin, Büfe ve Kafesler	163.750,87	200.922,00	37.171,13
  Toplam		1.446.884,91	3.144.630,82	1.697.745,91

  
  

  İdarenin 31.12.2022 tarihli bilançosunda;

  
  

• Yukarıda Tablo 11’de ayrıntısı kayıtlı amortismana tabi 30.671.846,18 TL değerindeki varlıkları için hiç amortisman tahakkuku yapılmaması nedeniyle ayrılması gereken tutarlar kadar 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının eksik, ilgili maddi duran varlıkların net değerlerinin fazla,

• Tablo 12’de ayrıntısı kayıtlı maddi duran varlık hesaplarında mevcut olmayan varlıklar ile kayıtlı değerleri 1.446.884,91 TL olan varlık için hatalı amortisman ayrılması sebebiyle 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının 1.697.745,91 TL fazla,

• Belirtilen amortisman tahakkukları nedeniyle 31.12.2022 tarihli Faaliyet Sonuçları Tablosuna dönemin amortisman giderlerinin tablo 11’de kayıtlı varlıklar için ayrılacak amortisman gideri kadar eksik, tablo 12’de kayıtlı varlıklar için fazla ayrılan amortisman gideri 1.697.745,91 TL tutar kadar fazla yansıtılmasına neden olunmuştur.

İdareye ait varlıkların faydalı ömürlerinin takibinin sağlanabilmesi için amortisman kayıtlarının sağlıklı bir şekilde tutulması gerekmektedir. Belediyenin taşınır ve taşınmazlarına yönelik amortismanların “Amortisman Defterinde” tutulması ise varlıkların faydalı ömürlerinin takibini kolaylaştırarak sahip olduğu varlıkların değerinin güncel ve doğru olarak izlenmesine katkı sağlayacaktır.

Ayrıca amortisman kayıtlarının tutulmaması 31.12.2022 tarihli bilançoda 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabında yer alan tutarın hatalı görünmesine, faaliyet sonuçları tablosunda ise 630 Giderler Hesabının eksik, yine bilançoda “590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonuçları Hesabı”nın olması gerektiğinden daha yüksek görünmesine ve uygulamanın geçmiş yıllarda da yapılması sebebiyle “570 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları Hesabı”nın da olduğundan yüksek görünmesine neden olmuştur.

Sonuç olarak mali tabloların tam ve doğru bilgi üretmesini teminen duran varlıklara ilişkin amortisman tahakkuklarının mevzuata uygun olarak yapılması gerekmektedir.