Kurumun taşınır işlemlerinin incelenmesi sonucunda, hurdaya ayrılan ve dayanıklı taşınır niteliğinde olan cihazların, yeniden kullanılması mümkün olan parçalarının tespit edilip

ayrılmasına başlandığı, ancak uygulamanın bilişim cihazları ile sınırlı kaldığı ve bu parçaların kayıt altına alınmadığı görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin (g) bendinde kamuya ait taşınırlar kamu kaynakları arasında sayılmıştır.

Aynı Kanunun "Hesap verme sorumluluğu" başlıklı 8’inci maddesinde, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Yine aynı Kanunun 11’inci maddesinde üst yöneticilerin sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Söz konusu Kanunun "Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk" başlıklı 48’inci maddesinin üçüncü bendinde kamu idarelerine ait malların kullanma ve elden çıkarma işlemlerinin hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılacağı belirtilmiş, bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenlerin sorumlu olacağı belirtilmiştir.

Taşınır Mal Yönetmeliği'nin 3’üncü maddesinin g bendinde hurda, "Ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki nedenlerle alınış amaçları doğrultusunda kullanılması imkânı kalmayan ya da tamiri mümkün veya ekonomik olmayan arızalar nedeniyle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılan taşınırlar ile üretim sırasında elde edilen kırpıntı, döküntü ve artık parçalar" şeklinde tanımlanmıştır.

Aynı Yönetmeliğin "Hurdaya ayırma nedeniyle çıkış" başlıklı 28’inci maddesinde hurdaya ayırma işleminin nasıl yürütüleceği belirlenmiştir. Buna göre, ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki nedenlerle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılması gerektiği ilgililer veya özel mevzuatı çerçevesinde oluşturulan komisyon tarafından bildirilen taşınırlar, biri işin uzmanı olmak kaydıyla harcama yetkilisinin belirleyeceği en az üç kişiden oluşan komisyon tarafından değerlendirilir. Komisyonca yapılan değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılması uygun görülmeyen taşınırlar hakkındaki gerekçeli karar harcama yetkilisine bildirilir, hurdaya ayrılmasına karar verilen taşınırlar da harcama yetkilisinin onayı ile kayıtlardan çıkarılır.

Iğdır Üniversitesi'nin Taşınır Mal Yönergesi'nin "Hurdaya ayırma nedeniyle çıkış"

başlıklı 30’uncu maddesinin 6’ncı bendi şu şekildedir:

(6) Harcama birimlerinde hurda olarak kayıttan düşülen bilgisayar, yazıcı, tarayıcı, fotokopi makinesi gibi dayanıklı taşınırların hurdaları ‘Hurda Teslim Tutanağı’ ile Bilgi İşlem Daire Başkanlığına teslim edilir. Bilgi İşlem Daire Başkanlığında yapılan değerlendirme sonrasında hurda olarak kayıttan düşülmüş taşınırın üzerinde çalışan donanımlarının olması halinde, taşınır kayıt yetkilisi bu donanımları tüketim malzemesi olarak tekrardan TKYS’ye girişini yapar ve geri kalan çalışmayan aksamı da ‘Hurda Ambarı’na teslim eder."

Bilgisayar, kamera, projeksiyon cihazı ve benzeri teknik cihazların, anakart, bellek, harddisk, lens, lamba gibi maddi değeri yüksek olan veya yüksek maddi değer taşımamakla birlikte, cihazın çalışabilir durumda kalması için kritik önem taşıyan bazı parçaları, kolayca sökülüp takılabilir nitelikte üretilmektedir. Bu tür parçaların, benzer özellikleri taşıyan ve henüz hurdaya ayrılmamış başka cihazlarda yedek parça olarak kullanılması ve bu cihazların ekonomik ömrünü uzatması veya daha yüksek ekonomik bedelle elden çıkarılması mümkün bulunmaktadır.

Özellikle bilişim alanında kullanılan cihazların, anakart, işlemci, bellek, harddisk, güç ünitesi gibi parçalarının yeniden değerlendirilmesi, bu tür yüzlerce cihazı bulunan üniversitelerde birçok cihazın daha uzun süre kullanımda tutulmasını, dolayısıyla önemli ölçüde tasarruf edilmesini sağlayacaktır. Parçaları yeniden kullanılabilir nitelikte olan, ancak az sayıda bulunan diğer dayanıklı taşınırların lens, lamba gibi çalışan parçalarının da ayrılmak suretiyle hurda satım sürecinde daha yüksek ekonomik değere elden çıkarılması mümkündür.

Değiştirilebilen kritik veya değerli parçalar içeren dayanıklı taşınırların elden çıkarma işlemlerinin kanunun öngördüğü etkili kullanım ilkesine uygun şekilde yapılabilmesi için söz konusu parçalarının ayrı ayrı değerlendirilmesinin gerekli olduğu açıktır. Bu şekilde değerlendirilme yapılmadan, ilgili parçaların kullanılmasına imkân kalmadığının veya kullanılmasında yarar görülmediğinin, yani hurda tanımına uyup uymadığının tespiti mümkün olmayacaktır. Böyle bir değerlendirmenin yapılmaması, ancak dayanıklı taşınırın herhangi bir ekonomik değer taşımayacak kadar eski olması durumunda mazur görülebilecektir.

Dayanıklı taşınırın teknolojik yönden kurumda kullanılan diğer cihazlarla uyumlu olmaması durumunda dahi kritik ve değerli parçalarının en ekonomik şekilde elden

çıkarılabilmesi için bu parçalar üzerinde ayrı ayrı tespit yapılması gereklidir. Çalışır durumdaki bir parça ile hurda niteliğindeki parçanın elden çıkarma bedelinin farklı olacağı açıktır.

Söz konusu ilkelerin uygulanmaması durumunda doğacak zararlardan, 5018 sayılı Kanunun 48’inci maddesi çerçevesinde, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenlerin sorumlu olacağı tabiidir. Ancak geçmişe dönük olarak hurdaya ayırma işlemleri ile ilgili sorumluluk tevcihi mümkün bulunmamaktadır.

Iğdır Üniversitesi, taşınırların kanunda öngörülen verimlilik ve tutumluluk ilkelerine uygun şekilde elden çıkarılmasını öngören iç düzenlemeleri 2020 yılının son çeyreğinde uygulamaya koymuştur. Yönerge ile hurdaya ayırma sürecinde taşınır durumdaki parçaların ayrılması, tüketim malzemesi olarak kaydedilmesi ve taşınır kayıt sistemine girişinin yapılması öngörülmüştür. Ancak yapılan incelemede, söz konusu Yönerge hükümlerinin 2020 yılının kalan kısmında tam olarak uygulanmadığı, bazı dayanıklı taşınırların yeniden kullanılması mümkün olan parçalarının tespit edilip ayrılmasına başlandığı, ancak bu uygulamanın bilişim cihazları ile sınırlı kaldığı ve ayrılan parçaların kayıt altına alınmadığı, kurumsal iş süreçlerinin Yönergede tanımlanan hurdaya ayırma işlemlerini kapsayacak şekilde güncellenmediği görülmüştür.

Kamu İdaresi tarafından gönderilen cevapta, hurdaya ayrılan ve dayanıklı taşınır niteliğinde olan cihazların, yeniden kullanılması mümkün olan parçalarının tespit edilip ayrılmasına başlandığı, konu ile ilgili iç düzenlemelerin güncelleneceği bildirilmiştir.

Kamu kaynaklarından olan dayanıklı taşınırların elden çıkarma işlemlerinin kanunun öngördüğü verimlilik ve tutumluluk ilkelerine göre yürütülebilmesi için;

• Hurdaya ayırma işlemi için oluşturulan komisyonun, hurdaya ayırma işlemi sırasında, değerli ve kritik bileşenler içiren dayanıklı taşınırların bu parçaları üzerinde ayrı ayrı teknik değerlendirme yapması ve yeniden kullanım veya yedek parça olarak satış imkânını araştırması,

• Bu incelemenin sadece bilişim cihazlarında değil, değerli ve kritik bileşenler içeren tüm dayanıklı taşınırlar için yapılması,

• Çalışabilir durumdaki parçaların ayrılarak taşınır kayıt sistemine kaydedilmesi,

• Kurumsal iç düzenlemelerin ve süreçlerin buna uygun şekilde düzenlenmesi, gerekmektedir.