İdare tarafından bazı ihtiyaçların temin edilmesinde kabul edilebilir gerekçe olmamasına rağmen pazarlık usulü tercih edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, İdarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; bu Kanun’a

göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu belirtilmiştir.

Bu ilkeler ile genel anlamda, rekabetçi bir ortam sağlanarak idarelerin ihtiyaçlarının en uygun fiyatla temin edilmesinin ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasının amaçlandığı söylenebilir.

Kanun kapsamında yapılacak ihalelerde, açık ihale ve belli istekliler arasında ihale usulleri temel usuller olup pazarlık usulü ise özel durumlarda uygulanabilen istisnai bir usuldür. Buna göre, 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde hangi hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabileceği sayılmıştır. Mezkûr maddenin birinci fıkrasının (b) maddesinde de doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması halinde pazarlık usulü ihale yapılabileceği belirtilmiştir.

İdarenin pazarlık usulü ihale yaptığı işlerden bazıları aşağıdaki tablodadır.

Tablo 12: Pazarlık Usulü (21/b) Yapılan İhaleler

Söz konusu ihaleler, İdarenin süreklilik arz eden ya da öngörmesi olağan olan işler kapsamında olup bu kapsamda planlamaları yapılabilecek ve temel ihale usulleri uygulanabilecek işlerdir.

Denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından;

2019/70081 İKN’li “Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere Araç Kiralama” işinde; açık ihale usulü ile yapılacak olan muhtelif cins ve miktarda araç kiralama ihalesinin, bir kısım araçların bütçe tasarrufu sağlayacağı düşüncesi ile İdarece satın alınacak olmasından dolayı

iptal edildiği, ihtiyaçların uygun şartlarda ve zamanında karşılanması ilkesi uyarınca da satın alma süreci tamamlanana kadar pazarlık usulünün kullanıldığı;

2020/236239 İKN’li “Barbaros Mah. Pazar Alanı Asfaltının Tamamlanması ve İlçe Genelinde Asfalt Beton Yolların Tamiratlarının Yapılması” işinde; pazarlık usulü ihalenin Kanun’daki ihale usullerinden biri olduğu ve bu usulün kullanılmasının temel ilkelere aykırı olmadığı, Covid-19 pandemisinin etkisinin tahmin edilemediğinden yatırım işlerinin ertelenmesi gerekçesi ile 2020/101076 İKN’li “2020 Yılı İlçemiz Genelinde Asfalt Kaplama Yapım İşi” ihalesinin iptal edildiği, 11.11.2019 tarihinde Pazarcılar Odası ile imzalanan protokol gereği pazar alanı asfaltının İdare tarafından yapılmasının planlandığı, salgın nedeni ile kapalı olan pazarların yaz başında açılabileceğinden Pazar açılışının gecikmesine neden olmamak için pazarlık usulünün kullanıldığı, bu hususların öngörülemeyen ve ivedi yapılması gereken durumlar olduğu;

2020/345832 İKN’li “Gündüz Bakımevi Yapım İşi”nde; pandemi döneminde eğitime ara verildiği, 2020 yılının eylül ayında yüz yüze eğitimin gerçekleştirilebileceği, mevcut kiralık kreşteki olumsuzlukların (su baskını ve Covid 19 pandemisi nedeni ile sosyal mesafe kuralları) giderilmesinin teknik olarak zor olduğundan yeni bir kreşin yapılıp eğitim ve öğretim yılına açılması çalışmalarının başlatıldığı, yeni binanın yetiştirilmesi İdare tarafından öngörülebilen ve planlanabilen bir durum olmadığından pazarlık usulünün kullanıldığı;

İfade edilmiştir.

İdarenin iptal edilen araç kiralama hizmet alım ihalesi, 20’den fazla iş kaleminden oluşmaktadır. Satın alınması düşünülen ve satın alınan araçlar ise, sadece bir iş kalemini oluşturmaktadır. Bu nedenle, satın alınması düşünülen iş kaleminde pazarlık usulü ihale gerçekleştirilip diğer araçlar için açık ihale usulünü uygulamak temel ilkelerin ruhuna ve amacına uygun olacaktır.

İdarenin Barbaros Mah. Pazar Alanı Asfaltının Tamamlanması ve İlçe Genelinde Asfalt Beton Yolların Tamiratlarının Yapılması işine ilişkin olarak, Covid-19 pandemisinin etkisinin tahmin edilemediğinden yatırım işlerinin ertelenmesi gerekçesi ile “2020 Yılı İlçemiz Genelinde Asfalt Kaplama Yapım İşi” ihalesinin iptal edildiği, 11.11.2019 tarihinde Pazarcılar Odası ile imzalanan protokol gereği pazar alanı asfaltının İdare tarafından yapılmasının planlandığı, salgın nedeni ile kapalı olan pazarların yaz başında açılabileceğinden Pazar açılışının gecikmesine neden olmamak için pazarlık usulünün kullanıldığı ifadelerine katılmak

mümkün değildir. Pazarcılar Odası ile imzalanan protokol tarihi (11.11.2019) ile ihale tarihi (12.05.2020) arasında önemli ölçüde süre farkı vardır. Bu süre boyunca da pazar alanında yapılacak işlerin ihalesi için gerekli çalışmaların ve planlamaların rahatlıkla yapılabilecektir. Bu nedenle öngörülemezlik ve işin ivediliği gerekçeleri kabul edilebilir değildir. Ayrıca, ilçe genelinde asfalt beton yolların tamiratlarının yapılması belediyeler için süreklilik arz eden bir iştir. Bu nedenle, virüsün etkisinin tahmin edilemediğinden açık ihale usulü ile ihale edilen işin iptal edilip daha sonra pazarlık usulünün kullanılması haklı bir gerekçe oluşturmamaktadır.

Gündüz Bakımevi Yapım İşi ihalesi 16.07.2020 tarihinde yapılmıştır. Gerek mevcut kreşteki teknik sorunların gerekse de Covid-19 salgınının ülkemizde başladığı tarih düşünüldüğünde, İdarenin yapım işi ihalesi için gerekli hazırlıkları ve çalışmaları yapabilecek süreye sahip olduğu görülecektir. Yani burada da öngörülemezlik ve işin ivediliği gerekçeleri kabul edilebilir değildir.

İdarenin öncelikli görevi temel ilkelere uygun olarak rekabetçi bir ortamda ihale sürecini gerçekleştirmektir. Zira temel ilkelerle amaçlanan kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasıdır. Öngörülemeyen olaylar kapsamında değerlendiremeyecek gerekçelerle temel ihale usulleri yerine pazarlık usulünün tercih edilmesi Kanun’un amacına ve ruhuna aykırıdır.