Tanıtım faaliyetleri kapsamında, İdarenin rutin faaliyet ve hizmetlerinin gazetelerde, televizyonlarda ve web ortamında haber ve reklamının yaptırıldığı, Belediye şirketi tarafından üretilen ürünlerin reklam ve tanıtımının Belediye bütçesinden karşılandığı tespit edilmiştir.

Belediyelerin "Görev, Yetki ve Sorumlulukları" 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14 ve 15’nci maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan madde hükümlerinde, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla belediyelerce yerine getirilmesi öngörülen görevler ve sorumluluklar ile belediyelerin yetkileri sayılmıştır. 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinin birinci fıkrasındaki, "mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla" ibaresi bu husustaki sınırı da belirlemiştir.

Anılan Kanun’un 60’ıncı maddesinde ise, belediye giderlerinin neler olabileceği yine tek tek sayılmak suretiyle hüküm altına alınmıştır. Bu maddede zikredilen belediye giderleri 14 ve 15’nci maddelerde sayılan görevlerin yerine getirilmesi ve yetkilerin kullanılması ile ilgili giderlerdir.

Belediye bütçesinden yapılan bir harcamanın Belediye gideri olarak kabul edilebilmesi için mahalli ve müşterek bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik, 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde açıkça sayılan görev ve sorumluluklar içinde veya aynı Kanun’un 60’ıncı maddesinde tek tek sayılan giderler içerisinde yer alması gerekmektedir.

İçişleri Bakanlığının “Tanıtım ve Kutlama Harcamaları” konulu 2012/09 sayılı genelgesinde: “ …

Ancak Bakanlığımıza, belediyeler tarafından gerçekleştirilen tanıtım faaliyetlerinde beldenin, kurumun ya da yürütülen hizmetin tanıtımından ziyade hizmeti sunan belediye başkanının fotoğraf ve isminin ön plana çıkarıldığı, tanıtım hizmetleri yapılırken kamu kaynaklarının israf edildiği şeklinde yakınmalar intikal etmektedir. Söz konusu olumsuz algılamanın önüne geçilebilmesi amacıyla;

1. Belediyelerce gerçekleştirilecek tanıtım faaliyetlerinde belde halkının algılaması dikkate alınarak pozitif algılamayı sağlayacak şekilde beldenin tanıtımı esas alınacak, belediye başkanının şahsi tanıtımının yapıldığı düşüncesine sebebiyet verebilecek uygulamalardan özenle kaçınılacaktır.

2. Yol ve kaldırım yapımı, asfalt yenilenmesi ve çevre düzenlemesi gibi rutin hizmetler için tanıtım yapmak yerine bilgilendirme gereken hizmetler belirlenerek bu hizmetler için tanıtım yapılacaktır.

3. Yapılacak tanıtım faaliyetlerinde kişiler değil, hizmet ve faaliyetler ön plana çıkarılacaktır.

4. Belediyelere ait reklam panolarında kutlama mesajları yayınlanırken belediye ya da yapılan hizmetler yerine belediye başkanının adı ile fotoğrafının ön plana çıkarılması biçimindeki uygulamalardan kaçınılacaktır.

5. Genelge hükümleri tüm belediyelerce hassasiyetle uygulanacak, Genelgenin uygulanmasında gerekli gözetim ve denetim, ilgili valilikler ve Bakanlık denetim elemanlarınca gerçekleştirilecektir.

…” denilmektedir.

Söz konusu Genelge’den de anlaşılacağı üzere tanıtımdan anlaşılması gereken, beldenin sosyal ve kültürel açıdan tanıtımı ile yol, kaldırım yapımı, asfalt yenilenmesi, çevre düzenlemesi, kar temizliği, sosyal ve eğitim yardımları gibi rutin hizmetler için tanıtım yapmak yerine bilgilendirme gereken önemli proje ve hizmetler belirlenerek bu hizmetler için tanıtım yapılmasıdır.

Belediyeler, belde sakinlerinin mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulmuşlardır. Bu ihtiyaçların karşılanması için Kanunlarla belediyelere gelir toplama yetkisi verilmiştir. Kamu kaynağı kullanan kamu görevlileri bu kaynağı, mevzuata uygun olmak kaydıyla mahalli müşterek ihtiyaçlar için kullanmak zorundadırlar.

Tanıtma giderleri bütçesinden karşılanan ve örnek dosyalar üzerinden yapılan incelemelerde;

• 3.987.476,80 TL bedelle canlı yayın, prodüksiyon çalışmaları, canlı yayın aracı ve belediye çalışmalarının X TV de yayınlanması hizmeti alındığı, yapılan hizmetin içeriğinde belediyenin rutin faaliyetlerinin haberinin ve editoryal haberlerin yer aldığı,

• 1.506.102,00 TL bedelle Belediye etkinliklerinin Ulusal TV kanallarında tanıtılması hizmeti satın alındığı, yapılan hizmetin içeriğinde belediyenin rutin faaliyetlerinin haberinin, editoryal haberlerin ve Belediye şirketi ürünlerinin reklamının yer aldığı,

  - 12594-31475-32594-39804-46414-51982-58934-59653-64703-70249 ve 84506 yevmiye no’lu evraklarla toplam 1.508.532,00 TL bedelle internet haber sitelerinde, Belediye faaliyet ve hizmetleri ile ilgili editoryal haber hizmeti alındığı, yapılan hizmetin içeriğinde belediyenin rutin faaliyetlerinin haberinin yer aldığı

• Farklı yayıncılardan toplam 2.713.740,00 TL, prodüksiyon hizmeti alındığı, yapılan hizmetin içeriğinde Belediye rutin faaliyetlerinin haberinin, Belediye şirketi ürünlerinin reklamlarının yer aldığı, tespit edilmiştir.

Doğası gereği zaten haber niteliği taşıyan veya rutin belediyecilik hizmetleri olan veya beldenin tanıtımı kapsamında olmayan bir kısım yayınlar için hizmet alımları yapıldığı, bu kapsamda çeşitli basın yayın kuruluşlarına ödemelerde bulunulduğu görülmüştür. Haber niteliği taşıyan ve herhangi bir ücret ödenmese dahi gerek gazete gerekse televizyon kanalları ile internet haber sitelerinde haberleştirilecek olaylar için Belediye bütçesinden harcama yapılması mevzuata uygun değildir. Zira tanıtım giderlerinden anlaşılması gereken, bağlı olunan şehrin veya ilçenin sosyal ve kültürel açıdan turistik amaçla tanıtımı ile ilgili olup, belediyenin günlük işlerinin veya rutin faaliyetlerinin tanıtım giderleri değildir. Ayrıca Belediye şirketi tarafından üretilen ürünlerin reklam ve tanıtımının yapılması Belediye görevleri kapsamına girmemektedir.

Belediyeler mahalli-müşterek ihtiyaçları karşılamayı teminen kurulmuş tüzel kişilikler olup, yapılacak ilanlarda mahalli- müşterek olma hususuna riayet edilmesi ve İçişleri Bakanlığı genelgesi dikkate alındığında mevzuatta ifadesini bulan 'tanıtımın' sadece beldenin tanıtılması, önemli hizmet (rutin olmayan) ve projelerin tanıtılması gibi hususları içermesi gerekmektedir.

Kamu gideri ile bağdaşmayan, mahallî müşterek nitelikte olmayan ve belediyeye ait bir vazifenin ifası maksadıyla olmadığı görülen bu giderlerin, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 60’ıncı maddesine göre belediye gideri olamayacağı değerlendirilmektedir. Belediye Başkanının takdir yetkisi sınırsız olmadığından sadece mevzuatta yer verilen ödemeler yapılabilmektedir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu maliyesinin temel ilkeleri” başlıklı 5’inci maddesinin 1’inci fıkrası (g) bendi, “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesi, “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesi ve “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesi 2’nci fıkrasına göre kamu idarelerince, ihtiyaçların karşılanmasında ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır. Üst yöneticiler, harcama yetkilileri ve her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar; kaynakların etkili, ekonomik, verimli kullanılmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.

Ayrıca adı geçen Tasarruf Genelgesi’nin “Diğer Hususlar” başlığı altında 5’inci paragrafta: “Bu Genelgenin uygulanması ile ilgili olarak tüm kamu kurum ve kuruluşları tarafından gereken tedbirler alınacak, her kademedeki yönetici tasarruf ilkelerinin uygulanmasından sorumlu olacaktır.” denilerek her kademedeki yöneticiye de tasarruf ilkelerinin uygulanması hususunda sorumluluk yüklenmiştir.

İdare tarafından verilen cevapta; bulgu konusu tespitle ilgili olarak editoryal çalışmalarına ve şirket ürünlerinin reklamının yapılması uygulamasına son verildiği belirtilmiştir.

İdare tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde; idarece bulguda yer alan hususlarla ilgili gerekli çalışmaların yapılmaya başlandığı anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak; mahallî müşterek nitelikte olmayan, belde tanıtımına hizmet etmeyen, doğası gereği haber niteliği taşıyan ve rutin belediyecilik hizmetleri kapsamında olan işler için basın yayın kuruluşlarından hizmet satın alınmaması ve Belediye şirketi tarafından üretilen ürünlerin reklam ve tanıtımının yapılmaması, söz konusu işler için bütçeden harcama yapılmaması gerekmektedir.