İstanbul genelinde yolculuk taleplerinin hızlı bir şekilde karşılanması, boş gezen taksilerin oluşturduğu trafik yükünün azaltılması, ulaşım hizmetlerinde gerekli güvenlik, kalite, kamu yararı ve koordinasyon sağlanması amacıyla kurulan Taksi Yönetim Merkezi üzerinden yapılan yolculuklardan alınması gereken sistem kullanım bedelinin tahakkuk ve tahsilatı yapılmamaktadır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesinde yer alan;

“Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

…

Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak,

meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.

…

Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek. Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek.” hükümleri gereğince büyükşehir belediyesi, il genelinde ulaşım organizasyonunda yetkili kılınmıştır.

Ayrıca bahsi geçen Kanun’un “Ulaşım Hizmetleri” başlıklı 9’uncu maddesinde yer alan; “Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır.

Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer.

Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.” hükmü ile taksi ve dolmuş gibi araçların planlama ve koordinasyonunun Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) kararları ile yapılacağı ifade edilmiştir.

12.05.2011 tarihli ve 1119 numaralı meclis kararıyla; İdare tarafından ruhsatlandırılmış olan tüm ticari taksi plakalı araçların, merkezi kontrol ve alt uygulama merkezleri ile izlenebilmesi, yönlendirilebilmesi, kontrol ve koordine edilmesi amacıyla İstanbul il sınırlan içerisinde "Ticari Taksi Yönetim Merkezinin kurularak işletilmesi" kararı alınmıştır. 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi gereği söz konusu işin, Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü kontrol ve denetiminde olmak üzere, çalışma usul ve esasları teknik ve idari şartnameye uygun olarak yürütülmesi için İstanbul Otopark İşletmeleri Ticaret AŞ’ye (İSPARK) 10 yıl süre ile devredilmesi kabul edilmiştir.

Meclis kararında söz konusu faaliyetlerden elde edilecek brüt gelirlerden ilk 3 yıl için KDV dahil %5, sonraki 7 yıl içinde KDV dahil %10'unun üçer aylık dönemler halinde Büyükşehir Belediyesine ödenmesi hususunda karar alınmıştır.

Diğer yandan, İstanbul Otopark İşletmeleri Ticaret A.Ş. (İSPARK) ile taşımacı arasında imzalanan Taksi Yönetim Merkezi Katılım Sözleşmesi’nin “Sözleşmeye İlişkin Giderler” başlıklı 7’nci maddesinde;

“(1) Sistemin çalışması için gerekli olan cihazların ilk temini ve montajı bir defaya mahsus olmak üzere İSPARK tarafından sağlanacaktır.

1. Çağrı merkezi ve mobil uygulamalar marifeti ile yapılacak olan yönlendirmeler ile gerçekleşen taşımacılıktaki nakit veya elektronik ödeme kanalları ile Taşımacının elde ettiği yolculuk bedeli üzerinden %4,95 oranında sistem kullanım bedeli alınacaktır.

2. Sözleşmenin yapılmasına ait vergi, resim ve harçlarla diğer sözleşme giderleri Taşımacı’ya aittir.” denilmektedir.

Sözleşme hükmüne binaen Taksi Yönetim Merkezi kanalları vasıtası ile yapılan taşımalardan yolculuk bedelinin %4,95’i İSPARK’a sistem kullanım bedeli olarak ödenmesi gerekmektedir. Şirketçe elde edilen brüt gelirlerden, ilk 3 yıl için KDV dahil %5’i, sonraki 7 yıl için ise KDV dahil %10’u, üçer aylık dönemler halinde İdareye ödenecektir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğünün kontrol ve denetiminde kurulup yönetilen Ticari Taksi Yönetim Merkezi sistemine 2019 yıl sonu itibariyle 17.395 ticari taksiden 5.865’inin kaydolduğu, geri kalan 11.530’unun sisteme dahil olmadan çalıştığı ve İdarenin şirketi tarafından sistem kullanım bedeli mahiyetinde herhangi tahakkuk ve tahsilatın yapılmadığı ve dolayısıyla İdarenin de gelirden yoksun kaldığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; 12.05.2011 tarih ve 1119 sayılı İBB Meclis Kararı kapsamında İdareye ödenmesi gereken tutar için gerekli çalışmaların yapılacağı ifade edilmiştir.

Netice olarak, yukarıda belirtilen mevzuat çerçevesinde tüm ticari taksilerin sisteme kaydının yapılması, kullanıcılardan sistem kullanım bedellerinin İSPARK AŞ tarafından düzenli olarak tahsil edilmesi ve meclis kararı ile belirlenen payın İdareye ödenmesi gerekmektedir.