Yapılan incelemelerde VASKİ Genel Müdürlüğünce açılan su kuyularının ve bu kuyulardan çekilen su miktarının bilgisinin Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğü’ne bildirilmediği görülmüştür.

167 sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanunun:

1’inci maddesinde; “Yer altı suları umumi sular meyanında olup Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bu suların her türlü araştırılması, kullanılması, korunması ve tescili bu kanun hükümlerine tabidir” hükmü mevcuttur. 2’nci maddesinde Yeraltı suyunun belediye hizmetlerinde kullanılması faydalı kullanım olarak tanımlanmıştır.

“Belge alınması ve bilgi verilmesi mecburiyeti” başlıklı 8’inci maddesinde su temini maksadıyla, kesitleri ne olursa olsun, tabii zemin üstünden itibaren derinliği Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından tesbit ve ilgili bakanlığın onayından sonra ilan olunan haddi aşan her türlü çukur, sondaj ve kuyular (el ile açılan kuyular hariç) ile su temini maksadiyle, boyları ve kesitleri ne olursa olsun, ufki veya meyilli her türlü galeriler ve tünellerin yapılması veya kuyuların açılması için Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğünden belge alınması mecburiyeti getirilmiştir. 4’üncü maddesinde yeraltı suyu işletme sahaları içinde 8’inci madde hükmüne göre belge alınarak açılması gereken kuyuların adedi, yerleri, derinlikleri ve diğer vasıflarıyle çekilecek su miktarının Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü tarafından tayin ve tespit edileceği, 5’inci maddesinde yeraltı suyu işletme sahası dışında olup da 8 inci maddenin şümülüne giren kuyular için de belge alınmasının zorunlu olduğu ifade edilmiştir.

Su Tahsisleri Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru” başlıklı 8’inci maddesinde Gerçek veya tüzel kişilerin yeraltı suyu kaynaklarından DSİ’ye müracaat ederek su tahsis talebinde bulunacağı, 9’uncu maddesinde yeraltı suyu kullanımına yönelik tahsis başvurularının, 167 sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun’a göre yapılacağı, içme ve kullanma amaçlı su taleplerinin, büyükşehirlerde büyükşehir belediye başkanlıkları tarafından yapılacağı, 12’nci maddesinde belediyelere su tahsisinin uygunluğuna ilişkin DSİ tarafından verilen görüşten sonra tahsisin geçerlilik kazanacağı ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır.

Van ili genelinde İdarenin açmış olduğu derinlikleri 20 -150 metre arasında değişen ve 167 sayılı Kanun’un 8’inci maddesi kapsamına giren yaklaşık 327 adet aktif su kuyusu bulunmaktadır. Bu kuyuların açılması için DSİ’den belge alınmadığı gibi, açılan su kuyularının adedi, derinlikleri, çekilen su miktarı gibi bilgilerinde DSİ’ye bildirilmediği görülmüştür.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere sondaj kuyularının her türlü araştırılması, kullanılması, korunması ve tesciline ilişkin yasal düzenlemeler olan Yeraltı Suları Hakkında Kanun ve Su Tahsisleri Hakkında Yönetmelik gereği tüm yetki Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünde bulunmaktadır. Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yeraltı sularının bu konuda sorumlu olan devlet kurumunca takip edilip kayıt altında tutulması, DSİ’nin hangi kişi ve kuruma ne kadar su tahsis ettiğinin bilinmesine katkı sunacaktır. Dolayısıyla bu bilgilerin, talebin DSİ'den gelmesi beklenmeden, yeraltı suları hakkında tüm yetkiyi elinde bulunduruan DSİ'ye İdarece verilmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak, İdarenin mevcut su kuyularının bilgisini DSİ’ye bildirmesi gerekmekle birlikte yeni açılacak kuyulara ilişkin olarak gerekeli yasal yazışmaların yapılması önem arz

etmektedir. Böylece hem yeraltı sularının takip ve kontrolü, hem de İdare dışındaki kişi ve kurumlarca DSİ’den izin alarak VASKİ’ye ait kuyulara yakın bölgede yeni su kuyusu açılması engellenerek mevcut kuyuların ömrünün uzatılması sağlanmış olacaktır.