Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre hazırlanması gereken taşınmaz kayıt formlarının ve icmal cetvellerinin eksik düzenlendiği, Belediye adına tapuda kayıtlı taşınmazların değerleme çalışmalarının tamamlanmadığı ve Belediyenin taşınmaz icmal cetvellerindeki kayıtlar ile bilançonun ilgili hesaplarındaki kayıtları arasında uyumsuzluk bulunduğu görülmüştür.

Taşınmazların yönetimi, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 44, 45, 47 ve 60’ıncı maddelerinde düzenlenmiştir. 5018 sayılı Kanun kapsamında olan kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde ve kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmallerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere bu Kanun’un 44, 45 ve 60’ıncı maddelerine dayanılarak hazırlanan “Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik” 13.09.2006 tarih ve 2006/10970 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuştur.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5’inci maddesine göre kamu idareleri, mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilen ve elden çıkarılan taşınmazlarını, miktar ve değer olarak takip

etmek amacıyla kayıt altına alacaklardır. Taşınmazların hangi değerler üzerinden kayıt altına alınacağı ise yine 5’inci maddede açıklanmış olup buna göre “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazların” maliyet bedeli, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenlerin ise rayiç değer üzerinden kayıtlara alınacağı hüküm altına alınmıştır. Ancak bu taşınmazlardan maliyet ve rayiç bedeli belirlenemeyen taşınmazlar ile tapuda kayıtlı olmayan taşınmazlar başlığı altında yer alan taşınmazlardan sadece ekonomik olarak değerlendirmeye konu olanlar ile kamusal ihtiyaçlarda kullanılan taşınmazların, orta malları ve genel hizmet alanları başlığı altında yer alan taşınmazların ve de Bakanlık tarafından iz bedeli ile takip edilmesine karar verilen taşınmazların iz bedeli üzerinden kayıtlara alınacağı düzenlenmiştir.

Aynı Yönetmelik’in “Kayıt şekli” başlıklı 7’nci maddesine göre kamu idarelerine ait taşınmazlar için, “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formu”, “Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar Formu”, “Orta Malları Formu” ve “Genel Hizmet Alanları Formu”nun düzenlenmesi gerekmektedir. Kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince hazırlanan bu formlar taşınmaz icmal cetvelleri hazırlamak üzere mali hizmetler birimine gönderilir. Mali hizmetler birimince bu formlar konsolide edilerek bu Yönetmelik’in ekinde (Ek 7) bulunan örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvelleri oluşturulur. Bu hükümlere göre ilgili Formlarda yer alan bilgileri içerecek şekilde bilgisayarda veya deftere yazılarak kaydının tutulması ve bu formların esas alınarak taşınmaz icmal cetvellerinin oluşturulması, mali tabloların doğru ve tam bilgi üretebilmesi için önem arz etmektedir.

Yine Yönetmelik’in Geçici 1’inci maddesinde maliyet bedeli veya rayiç değerler üzerinden muhasebe kayıtlarına alınacak olan taşınmazların bu değerler üzerinden kayıtlara alınıncaya kadar emlak vergi değerleri üzerinden kayıtlarının yapılacağı; fiili envanterlerinin emlak vergi değeri üzerinden en geç 30.09.2014 tarihine kadar tamamlanarak Yönetmelik ekinde yer alan formlara ve cetvellere kaydedileceği; bu taşınmazlara ait bilgilerin muhasebe kayıtları yapılmak üzere muhasebe birimine gönderileceği, muhasebe biriminin de bu taşınmazları 01.10.2014 tarihinde muhasebe kayıtlarından çıkarıp fiili envanter üzerinden kayıtlara alacağı belirtilmiştir.

Yine yönetmelik’in Geçici 1’inci maddesinde “… Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre yapılması gereken işlemler 31/12/2017 tarihine kadar tamamlanır.” denilerek maliyet bedeli veya rayiç değer üzerinden kayıtlara alma işlemi için tamamlama tarihi öngörülmüştür. Dolayısıyla 31.12.2017 tarihine kadar tapuda kayıtlı olan taşınmazların maliyet bedeli veya rayiç değeri üzerinden kayıtlara alınması gerekmektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’nci maddesinde de, taşınmazlar hakkında Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümleri doğrultusunda, bu maddede belirtilen esaslara göre işlem yapılacağı belirtildikten sonra, Yönetmelik’in 188 ile 193’üncü maddeleri arasında taşınmaz varlıklara ilişkin işlemler muhasebe ilkeleri doğrultusunda açıklanmıştır.

Yukarıda açıklanan mevzuat hükümleri doğrultusunda yapılan incelemede;

• Belediyenin tapuda kayıtlı bulunan 1.582 adet taşınmazlarından 1.572 adedinin değerleme (maliyet bedeli/rayiç değer) yapılarak kayıt altına alındığı, değerleme çalışması yapılmadığından bedeli belirlenemeyen 10 adet taşınmaz için ise gerçeğe uygun değer (maliyet bedeli/rayiç değer) tespit çalışmalarının tamamlanmadığı,

• Belediye hüküm ve tasarrufunda bulunan taşınmazlar için yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve açıklamalara uygun olarak düzenlenmesi gereken yönetmelik eki formların bulunmadığı,

• İcmal cetvellerindeki kayıtlar ile Belediyenin Bilançosunun ilgili maddi duran varlıklar hesap grubundaki kayıtları arasında tutarsızlık olduğu, hazırlanan taşınmaz icmal cetvellerinde toplam 843.978.611,43 TL değerinde kayıt yer almasına rağmen Bilançoda 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri ile 252 Binalar Hesaplarında toplam 2.043.472.080,93 TL tutarında kaydedildiği, Bilançoda yer alan tutar toplamı ile taşınmaz icmal cetvellerindeki tutar arasında 1.199.493.469,50 TL fark bulunduğu,

Tespit edilmiştir.

Öncelikle Emlak İstimlak Dairesi tarafından hazırlanacak formların taşınmaz icmal cetvelleri hazırlanmak üzere mali hizmetler birimine gönderilmesi ve mali hizmetler birimince de bu formların konsolide edilerek taşınmaz icmal cetvellerinin oluşturulması gerekmektedir.

Söz konusu denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; Emlak İstimlak Daire Başkanlığından gönderilen taşınmazlara ait bilgilerin Mali Hizmetler birimince konsolide edilerek 31.12.2021 tarih ve 26286 sayılı yevmiye kaydında kayıt altına alındığı, 2021 yılı Bilançosu, Maddi Duran Varlıklar Hesap grubunun, 250 Arazi ve Arsalar Hesabı ile 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252 Binalar Hesaplarına ilişkin farkların ise Emlak ve İstimlak Dairesi Başkanlığınca Mali Hizmetler Daire Başkanlığına iletilmesi ile güncel kayıtlara göre düzeltme kayıt işlemleri

yapılacağı, bundan sonraki süreçte taşınmaz kayıtlarına ilişkin güncel kayıtların düzenli yapılmasının sağlanacağı ifade edilmiştir.

Buna göre Emlak İstimlak Daire Başkanlığının yönetim ve tasarrufunda bulunan taşınmaz bilgilerini Mali Himetler Dairesi Başkanığına zamanında göndermesi ve bu iki dairenin entegre olarak çalışması gerekmektdir. Sonuç olarak düzeltme işlemlerinin ilgili yılı içinde tamamlanmaması nedeniyle 2021 yılı mali tablolarında 25-Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubu açısından hatalı bilgi oluşmasına sebebiyet verilmiştir.

Bu itibarla, muhasebe kayıtlarına esas teşkil edecek olan envantere yönelik söz konusu formlar ve icmal cetvellerinin düzenlenmemesi, tapuda kayıtlı bulunan taşınmazlar için değerleme işlemlerinin tamamlanmaması ve bu cetveller ile Bilanço kayıtlarında 1.199.493.469,50 TL tutarında fark bulunması sonucunda 2021 yılı Bilançosu, Maddi Duran Varlıklar Hesap grubunun, 250 Arazi ve Arsalar Hesabı ile 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252 Binalar Hesabı itibarıyla doğru ve güvenilir bilgi sunmamaktadır.