Karar Künyesi
Sayıştay ilamları ile tazminine hükmolunan tutarların sorumlularından süresi içinde tahsil edilip infazının gerçekleştirilmediği görülmüştür.
2018 yılı Kesin Mizan ile Sayıştay ilamlarına ilişkin cetvelin incelenmesinde; kesinleşmiş olduğu halde 2016 yılı Sayıştay ilamında tazmin hükmolunan tutarlardan 21.603,18TL sının sorumlularından süresi geçtiği halde henüz tahsil edilmediği, sorumlularından tahsil edilmesi için kanuni takibatın da yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Mahalli İdareler Bütçe Ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 110 ve 111’inci maddelerinde aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır:
“140 Kişilerden alacaklar hesabı Hesabın niteliği
MADDE 110 – (1) Bu hesap, faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan alacakların izlenmesi için kullanılır.
Hesaba ilişkin işlemler
MADDE 111 – (1) Kişilerden alacaklar hesabına ilişkin işlemler aşağıda gösterilmiştir.
Kişilerden alacakların doğuşu: Kişilerden alacaklar hesabına alınarak takibi gereken alacaklar;
Sayıştay ve diğer mahkemelerce verilip ilgili dairelerden kuruma tebliğ olunan ilamlarla,
...
ortaya çıkar.
Kişilerden alacaklar hesabına borç kaydedilecek tutarlar
Bütçe giderleri hesabına borç kaydı suretiyle ödenerek gerek yılı içinde, gerek yılı geçtikten sonra belgeler ve kayıtlar üzerinde yapılan incelemeler sonunda, fazla veya yersiz ödendiğinin anlaşılması üzerine Sayıştay ve mahkeme ilamları ile borç hükmolunan,
...
ç) Alacakların tahsil şekilleri: Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı alacakların rızaen tahsili esastır. Rızaen tahsil edilemeyen alacaklar, özel kanunlarında yazılı hükümlere göre veya takas suretiyle ya da icra yoluyla tahsil edilir.
...
3) İcra yoluyla tahsilat: Özel kanunlarındaki hükümler veya takas suretiyle tahsili mümkün olanlar dışında kalan alacaklardan, mahkemeler ve Sayıştay ilamları ile hüküm altına alındığı halde borçlu tarafından rızaen ödenmeyenler icra yolu ile tahsil edilir. Sayıştay ilamlarının icra yoluyla tahsili gerektiği takdirde, ilamın onaylı bir örneği dosyasında bırakılarak aslı icra dairesine verilir. Tahsil edildiği bildirilen paraların icra dairelerinden alınması sağlanarak alacağa mahsup edilmesi gerekir.
Sayıştay ilamları
Sayıştay’ca tazmin hükmedilen paralara ait ilamlar kuruma gönderildiğinde; ilamda yazılı miktarlardan kısmen veya tamamen daha önceden kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmiş miktarlar bulunduğu takdirde, tahsil edilip edilmediğine bakılmaksızın bu paraların hesaplara alınış kaydına ilişkin yevmiye tarih ve numarası ile miktarlarını gösteren bir liste düzenlenir. Söz konusu liste, ilam suretine bağlanarak ilam tutarından bu miktar düşüldükten sonra arta kalan miktarlar yevmiye ve yardımcı defterlere kaydedilir. Daha önce hesaplara alınan ve listede gösterilen alacakların yardımcı defter kayıtlarında; ilamın tarihi, numarası, yılı ve adına tazmin hükmolunan sorumluların kimlikleri belirtilir. İlamın kesinleştiği bildirilinceye kadar, sorumlulardan icraya müracaat edilmeksizin tahsili izlenir. İlamın kesinleştiği bildirilince icra takibine başlanır. Yargılamanın iadesi isteminde bulunmak, icrayı alıkoymaz. Sayıştay’ca temyiz, yargılamanın iadesi veya karar düzeltilmesi yoluyla alacaklardan bir kısmının veya tamamının kaldırılmasına karar verildiği takdirde, buna ait kararlar da gönderildiğinde kaldırılan miktar hesaplardan çıkartılır.
Alacak bilgi fişi
Muhasebe birimlerince, Sayıştay ilamına dayanılarak kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmiş bulunan alacaklarla ilgili olarak, bir ay içerisinde nakden veya mahsuben yapılan tahsilat ile terkin, tenzil ve kaldırma işlemlerini gösteren iki nüsha “Alacak Bilgi Fişi” (Örnek: 58) düzenlenir. Alacak bilgi fişleri, her yılın ilamı için ayrı ayrı düzenlenir. Bir ay içerisinde, herhangi bir yılın ilamı kapsamındaki alacakların durumunda tahsil, terkin, tenzil ve kaldırma gibi nedenlerle bir değişiklik yoksa o yılın ilamı ile ilgili o ay için fiş düzenlenmez. Tahsilat, sorumluların rücu edebileceği kişilerden yapıldığı takdirde fişe, rücu edilebilecek kişinin ismi değil hangi sorumlu veya sorumluların müşterek veya münferit borcuna mahsup edilmişse, o sorumlunun ismi yazılır. Tebliğ olunan ilamların kayda geçirilmesi sırasında, daha önce kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmesinden dolayı ilam toplamından düşülecek paralardan, tahsil edilmiş tutarlar varsa bunlar için de ayrı bir alacak bilgi fişi düzenlenerek, ilamın kayda geçirildiğini bildiren yazı ile birlikte gönderilir.
Faiz ve başlangıç tarihi: Muhasebe birimlerince, 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde sayılan kamu zararı halleri hariç olmak üzere, kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmesi gereken ve çeşitleri yukarıda sayılan tutarlardan;
...
8) Sayıştay ve mahkeme ilamları ile tazmin hükmolunan alacaklar, ilamda faizin başlangıcı hakkında hüküm varsa belirtilen tarihten, aksi takdirde karar tarihinden,
itibaren faize tabidir.
....”
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 32 nci maddesinde; “(3) Hesabı bu Kanun hükümlerine göre zamanında ve tam olarak vermeyen sorumlular veya diğer ilgililer ile Sayıştay denetimine giren kamu idareleri görevlilerinden, denetleme ve yargılama sırasında, istenilen her çeşit bilgi, belge ve defterleri vermeyen ve denetleme ve yargılamayı güçleştirenlerin aylıkları, Sayıştayın istemi üzerine ilgili kamu idarelerince, hesabı veya istenen bilgi, belge ve defterleri eksiksiz verinceye kadar yarım olarak ödenir. Yarım aylık kesilmeye başlandığı tarihten itibaren muhasebe yetkilileri en çok üç ay, diğer görevliler ise Sayıştayca belli edilen süre içinde yine hesabı veya istenilen bilgi, belge ve defterleri vermez veya denetleme ve yargılamayı güçleştiren sebepleri ortadan kaldırmazlarsa, bu defa ilgili
kamu idarelerince mevzuatındaki usule göre görevden uzaklaştırılarak haklarında gerekli soruşturma veya kovuşturma yapılır.
(4) Sayıştay ilamlarının infazını izlemeyen ve gereklerini yerine getirmeyenler hakkında da üçüncü fıkradaki hükümler uygulanır.” denilmekte, 53’ncü maddesinde de, “Sayıştay ilamları kesinleştikten sonra doksan gün içerisinde yerine getirilir. İlam hükümlerinin yerine getirilmesinden, ilamların gönderildiği kamu idarelerinin üst yöneticileri sorumludur.
(2) İlamlarda gösterilen tazmin miktarı hüküm tarihinden itibaren kanuni faize tabi tutularak, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre tahsil olunur.” hükümleri yer almaktadır. 832 sayılı mülga Sayıştay Kanunu'nda da (Madde 45, 51, 64) benzer hükümler yer almaktadır.
Bu açıklamalara göre, Sayıştayca tazmin hükmolunan tutarların ilamda belirtilen sorumluları adına alacak kayıtlarının yapılması, kesinleştikten sonra rızaen tahsil edilip edilmediğine bakılmaksızın, sorumlularından 90 gün içinde tahsil olunması gerekmektedir.
2016 yılı hesaplarının Sayıştayca yargılanması sonucu düzenlenen 14.02.2018 tarih ve
47 sayılı ilam ile tazmin hükmolunan tutarların sorumluları adına kişilerden alacaklar hesabına kaydedildiği, ancak 31/12/2018 tarihi itibariyle 21.603,18TL sının sorumlularından tahsil edilerek henüz infaz edilmediği anlaşılmaktadır.
Sayıştay ilamlarının tebliğ edildikten sonra ilamda belirtilen sorumluları adına muhasebe kayıtlarına alınması, kesinleştikten sonra da Kanundaki hükümlere göre 90 gün içinde sorumlularından tahsil edilerek infazının sağlanması gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında; "6085 Sayılı Sayıştay Kanununun 53. Maddesinde;
Sayıştay ilamları kesinleştikten sonra doksan gün içerisinde yerine getirilir. İlam hükümlerinin yerine getirilmesinden, ilamların gönderildiği kamu idarelerinin üst yöneticileri sorumludur.
İlamlarda gösterilen tazmin miktarı hüküm tarihinden itibaren kanuni faize tabi tutularak, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre tahsil olunur.” Denilmektedir
Sayıştay ilamlarının gereğini yerine getirmekle (kamu zararını tahsil etmekle) mükellef olan üst yöneticinin göz önünde bulundurması gereken ilk mevzuat hükmü, 6085
sayılı Sayıştay Kanunun 52’nci maddesinin 2’nci bendidir. Mezkûr hüküm şu şekildedir: “İlamlarda gösterilen tazmin miktarı hüküm tarihinden itibaren kanuni faize tabi tutularak, 9.6.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre tahsil olunur.” Hükmü yer almaktadır.
Ancak şunu da ifade etmek gerekir ki 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa göre tahsilat, kamu zararının tahsil yollarından sadece bir tanesidir. Bunun dışında Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 12’nci maddesi 2’nci bendine göre “Rızaen ve sulh yolu ile ödenmek” suretiyle ya da 22.4.1926 tarihli ve 818 sayılı Borçlar Kanunu hükümlerine göre takas yapılmak suretiyle tahsilat ta yapılabilmektedir.
Sonuç itibarıyla 2016 yılı hesaplarının Sayıştay’ca yargılanması sonucu düzenlenen 14.02.2018 tarih ve 47 sayılı ilam ve tazmin hükmolunan tutarlar Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 16.maddesinde belirtilen;
Kamu zararından doğan alacaklar, sorumluların ve/veya ilgililerin talebi üzerine kamu idaresince taksitlendirilebilir.
Taksitlendirme süresi azami beş yıldır.
Hükümleri gereğince yapılan tahsil işlemleri 15 Haziran tarihi itibarıyla tamamlanmış olacaktır." denilmektedir.
Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğe atıf yapılmış olup söz konusu yönetmelik, 657 sayılı kanuna dayanılarak çıkarılan ve bu kanunun 12'nci ve 13'üncü maddelerinde belirtilen kamu zararlarının tahsil edilmesine yönelik usuller getiren bir yönetmeliktir. Yönetmelikte geçen beş yıllık sürenin Sayıştay Kanunu'nda ilamlarının infazı için belirlenen 90 günlük süreyi uzatmayacağı açıktır. Keza ilamda belirtilen miktarın taksitlendirilmesi ile de bu sürenin aşılamayacağı açıktır.
İdare cevabında, ilamların infazının 15 Hazirana kadara tamamlanacağı ifade edilmiş olup sonraki denetim dönemlerinde hem geçmiş yıllara ilişkin hem de cari döneme ilişkin kesinleşen Sayıştay İlamlarının 90 gün içinde infazının kontrolünün uygun olacağı değerlendirilmektedir.