Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası (TÜM-BEL-SEN) arasında yapılan sosyal denge tazminatı sözleşmesinin bazı hükümlerinin, mahalli idarelerde kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenmesine ilişkin hukuki düzenlemelere aykırı olduğu görülmüştür.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında, belediyelerde sosyal denge tazminatı ödenmesine ilişkin esaslara dair, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 15’inci maddesinde de sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kanun’a göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutar ile sınırlı olduğuna dair hükümlere yer verilmiştir.

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmenin “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme” hükümlerini düzenleyen dördüncü bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı l’inci maddesinde de, 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavern tutarının, en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %120’si olduğu, tavan tutan aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarının, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebileceği ifade edilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, belediye başkanının teklifi üzerine, belediye meclisince sosyal denge tazminatı verilmesi yönünde alınan karara istinaden yapılacak sözleşmede, belediye başkanı ile sendika temsilcisi sadece, ödenecek olan sosyal denge tazminat tutarını kanuni sınırlar içinde tespit etmekle yetkilidir. 4688 sayılı Kanun’un

32’nci maddesinde bu sözleşmenin Kanun'un uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmayacağı açıkça belirtilmişken, sosyal denge tazminatı sözleşmesini, toplu sözleşme gibi değerlendirmek ve sözleşme metnine yetkilendirilen husus dışında hükümler koymak mümkün değildir.

Yapılan incelemede, Burhaniye Belediyesi ile TÜM-BEL-SEN arasında akdedilen ve 01.01.2023-31.12.2023 döneminde geçerli olan sosyal denge tazminatı sözleşmesinde, belirtilen Kanunlar ve Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme hükümlerine aykırı olarak aşağıda belirtilen hükümlere yer verildiği tespit edilmiştir.

Şöyle ki;

“Kreş ve Çocuk Bakım Evi” başlıklı 20’nci maddesinde:

“Mevcut halde açık olan veya yeni açılan kreş veya anaokullarının kapasitesi ilgili işyerindeki çalışan sayısına göre sendika temsilcilerinin de görüşü alınarak artırılır. Sözleşme kapsamında Belediye Personeli Memur çalışanların çocuklarına Belediye Meclisince belirlenen oranda indirim uygulanır.”

“Ücretli İzinler” başlıklı 21 ’inci maddesinde:

“03.12.2002 tarih ve 58 sayılı genelgesine istinaden Ulusal düzeyde kabul edilen 10-16 Mayıs Sakatlar Haftasının ilk günü ile 3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nde engellilere yönelik faaliyet gösteren Konfederasyon, bağlı federasyon ve derneklerin kamu görevlisi olan Yönetim Kurulu üyeleri ile Kamuda görev yapan tüm engelliler idari izinli sayılırlar.

15.10.2005 tarih ve 27 sayılı genelgesine istinaden kamu kurum ve kuruluşlarında görevli bulunan şehit, dul ve yetimleri ile anne, baba ve kardeşlerinin 18 Mart Şehitler Gününde, malul gaziler ile eşlerinin ise 19 Eylül Gaziler Gününde idari izinli sayılırlar”,

“Diğer Haklar” başlıklı 22’nci maddesinde;

1. Belediye, çalışanların talebi halinde hastalanma, cenaze, düğün, taşınma gibi ihtiyaçlarında kurumun araçlarından Belediye Meclisince belirlenen oranda indirim uygulanır.

2. Engelli çocuğu olan çalışanlara izin konusunda kolaylık sağlanır.

3. Belediyenin düzenlemiş olduğu ücretli sosyal etkinlikler, spor müsabakaları ve gösteri faaliyetlerine girişlerde personel ücretsiz faydalanır.

4. Belediye bünyesinde bulunan İşletme ve İştiraklerden, Sözleşme kapsamındaki tüm Personele Belediye Meclisince belirlenen oranda indirim uygulanır.

5. Belediye Personeline yaz aylarında izin kullanması hususunda kolaylık sağlanır.”

“Ulaşım Yardımı” başlıklı 23’üncü maddesinde;

“İşveren, mesai saatleri dışında göreve çağırdığı personele araç tahsis edilebilir. Bu sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren Sözleşme kapsamındaki çalışanlara geliş için 2 bilet, işten çıkış için 2 bilet olmak üzere 4 şehir içi bilet bedeli ödenir. Şehir içi 1 bilet bedeli 8.5 TL dir.

“Mali Haklar ve Yardımlar” başlıklı 24’üncü maddesinde;

“(…)

RAMAZAN BAYRAMI YARDIMI: Ramazan Bayramından 1 hafta önce ödenmek üzere sözleşme kapsamındaki memur ve sözleşmeli memur personeller için net 1350 TL ödenir.

KURBAN BAYRAMI YARDIMI: Kurban Bayramından 1 hafta önce ödenmek üzere sözleşme kapsamındaki memur ve sözleşmeli memur personeller için net 2300 TL ödenir.

YILBAŞI YARDIMI: Yılbaşından 1 hafta önce ödenmek üzere sözleşme kapsamındaki memur ve sözleşmeli memur personeller için net 800 TL ödenir.

YEMEK YARDIMI: Günlük 100 gösterge rakamını geçmemek üzere belirlenen gösterge rakamının memur aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunarak ödeme yapılması şeklinde uygulanacaktır. Yapılan ödeme aylık 2100 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar miktarında 657 sayılı DMK’na göre çalışan ve 5393 sayılı Belediye Kanunun 49. Maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personele tavan tutardan ödenir.

ÖĞRENİM YARDIMI: Yılda 1 kez olmak üzere, Memur ve Sözleşmeli personelin Belediye İnsan Kaynakları Müdürlüğüne vermiş olduğu yardım bilgileri esas alınarak Eylül maaşlarına ilave olarak;

1. İlköğretim her çocuk için net 400 TL

2. Ortaöğretim her çocuk için net 650 TL

3. Yükseköğretim her çocuk için net 1200 TL öğrenim yardımı yapılır. Açık öğretim ve açık okul kayıtlı öğrenciler bu kapsam dışındadır.

EVLENME YARDIMI: Evlenenler için 1800 TL, evlenme yardımı ödenir. Her iki eş belediyede çalışmakta ise biri için ödenir.

DOĞUM YARDIMI: Çalışanın veya eşinin doğum yapması durumunda 657 sayılı kanuna istinaden yasal hükümler uygulanır ve çalışan eşe ödenir. Her iki eş belediyede çalışmakta ise biri için ödenir.

ÖLÜM YARDIMI: Çalışanın görev başında vefatı halinde yasal yakınlarına Ödenmek üzere 657 sayılı kanuna istinaden yasal hükümler uygulanır.” hükümlerine yer verildiği görülmüştür.

Şeklinde 4688 sayılı Kanun'un 32’inci maddesine aykırı olarak sosyal denge tazminatı uygulanmasına ilişkin olmayan düzenlemelere yer verildiği Belediyeye 2023 yılı denetimi sırasında tespit konusu hususa ilişkin bilgi verildiği ancak 2024 yılında imzalanan toplu iş sözleşmesinde de sosyal denge tazminatı ödemesi dışında sosyal ve mali hükümler eklendiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalara göre, Belediye ile anılan sendika arasında bağıtlanan sosyal denge tazminatı ödenmesine ilişkin sözleşmenin içeriğe ilişkin söz konusu hükümleri, 4688 sayılı Kanun, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmenin “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme” hükümlerine aykırılık teşkil ettiği değerlendirilmektedir.