İdarece projelendirme sürecine ilişkin olarak mevcut insan kaynağının verimli şekilde kullanılmadığı, birçok projenin hizmet alımı çerçevesinde firmalara yaptırıldığı ve bu projelerin revizyonları dolayısıyla çeşitli ek külfetlere katlanıldığı görülmüştür.

Anayasa'nın 128’inci maddesine göre Devletin, genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler ancak memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yürütülebilecektir.

657 sayılı Devlet Memurlar Kanunu’nun 4’üncü maddesinde, kamu hizmetlerinin memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler olmak üzere dört grup vasıtasıyla yerine getirilebileceği ifade edilmiş ve her bir grup ayrı ayrı tanımlanmıştır. Kanun’un 5’inci maddesinde ise; “Bu Kanuna tabi kurumlar, dördüncü maddede yazılı dört istihdam şekli dışında personel çalıştıramazlar.” denilmek suretiyle istihdamın sayılan dört şekil çerçevesinde yürütülmesi gerektiği açıklanmıştır.

5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde; “Bu Kanunun amacı, kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir.”,

“Kamu maliyesinin temel ilkeleri” başlıklı 5’inci maddesinde;

“Kamu maliyesinin temel ilkeleri şunlardır: …

g) Kamu idarelerinin mal ve hizmet üretimi ile ihtiyaçlarının karşılanmasında, ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır…”,

5393 sayılı Kanun’un “Belediye bütçesi” başlıklı 61’nci maddesinde ise; “… Belediye başkanı ve harcama yetkisi verilen diğer görevliler, bütçe ödeneklerinin verimli, tutumlu ve yerinde harcanmasından sorumludur.” hükümleri yer almaktadır.

Belirtilen mevzuat hükümlerine göre, kamu idareleri tarafından harcamalarda ve insan kaynaklarının kullanımında etkili, ekonomik ve verimli bir yöntem izlenmesi gerekmektedir. Ayrıca kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin kamu görevlileri eliyle gördürülmesi gerektiği Anayasa’da ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda hüküm altına alınmıştır.

İnsan kaynakları planlaması; çalışacak işgücünü, nitelik ve nicelik yönünden belirli bir düzen içinde sağlamaktır. Buna ek olarak insan kaynakları planlaması, ne kadar sayıda ve hangi nitelikte personele gerek duyulacağını, bu talebin hangi dereceye kadar karşılanmasının olası olduğunu öngörme yönündeki bir eylem olarak da tanımlanabilir.

İnsan kaynakları planlaması; verimliliği, buna bağlı olarak da kârlılığı etkileyen temel öğelerden birisidir. Bu süreç yalnızca tasarruf sağlayarak gider azaltıcı bir faktör olarak algılanmamalıdır. İnsan kaynakları planlaması, aynı zamanda, işin niteliğine uygun istihdamda da temel rol oynamaktadır. Bununla birlikte İdarenin uzun dönemdeki başarısı da istihdam ettiği işgücünün niteliklerine bağlıdır. Zira bir kurumun, gelecekteki hedeflerine etkin bir biçimde ulaşabilmesi için, ihtiyaç duyacağı insanların sayısının ve niteliklerinin önceden belirlenmesi ve bu ihtiyacı nasıl ve ne düzeyde karşılanabileceğinin saptanması oldukça önemlidir.

Yapılan incelemede, İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi Başkanlığından alınan bilgiye göre, İdare kadrolarında 2.032 mimar ve mühendis bulunmaktadır. İBB Etüd ve Projeler Dairesi Başkanlığından alınan bilgilere göre ise, 2022 yılında toplam 201 proje hazırlandığı ve bunların 194 tanesinin hizmet alımı yöntemiyle temin edildiği ve söz konusu projeler için toplam 101.855.837,90 TL hakediş ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir.

Söz konusu projelere ilişkin bilgi aşağıdaki tabloda sunulmuştur:

Tablo 30: Müdürlüklerce Hazırlanan Projelere İlişkin Veriler

Ayrıca, özellikle yapım işlerine ilişkin olarak hizmet alımı suretiyle yaptırılan projelerde gerçekleştirilen revizyonlar neticesinde süre uzatımı verildiği ve bu yapılan revizyonlar nedeniyle ek mali külfetlere katlanıldığı da tespit edilmiştir. İdarenin ihale yapmak suretiyle mal ve hizmet alımı yapmasında mevzuat açısından bir kısıtlama olmamakla birlikte, istihdam edilen personel sayısı göz önüne alındığında, bu konuyla ilgili olarak verimli ve etkin bir politika izlenmediği düşünülmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından;

Etüd Projeler Dairesi Başkanlığı ve bağlı müdürlüklerinin hizmet verdiği alanın büyüklüğü ve sorumluluk sahaları dikkate alındığında son derece kısıtlı bir teknik ekip kadrosu ile hizmet verdiği, belirtilen “2.032 teknik personel sayısı”nın tüm Büyükşehir Belediyesi içindeki teknik personel sayısı olduğu Etüd Projeler Dairesi Başkanlığında çalışan personel sayısının toplam olarak 141 olduğu,

İBB'nin sorumlu olduğu alanlarda 39 ilçeye hizmet verdiği, Etüd Projeler Dairesi Başkanlığı ve bağlı müdürlükler tarafından söz konusu 39 ilçede bulunan ve Büyükşehir Belediyesi mülkiyetinde olan veya Büyükşehir Belediyesine tahsisli alanlarda çok sayıda proje çalışmalarını yürüttüğü,

Müdürlüklerde yer alan teknik personelin, danışmanlık hizmet alımı yolu ile teslim alınan proje süreçlerinde kurumlar arası koordinasyon, takip, kontrol ve dosyalama safhalarında yer almakta olduğu ve projelerin süresi içinde tamamlanarak ilgili uygulama birimine iletilmesi görevlerini yürüttüğü, ayrıca söz konusu teknik personellerin farklı uzmanlık dallarında görev yapmakta olduğu ve her bir uzmanlık alanında kısıtlı sayıda personelin bulunduğu,

Proje üretim safhasının yoğun odaklanma, ekip koordinasyonu, teknik uzmanlık ve her bir proje için farklı disiplinlerden çok sayıda personel bulundurulmasını gerektirmesinden ötürü İdare bünyesinde istihdam edilen personel sayısı aynı anda yürütülmekte olan projelerin takip edilmesi, koordinasyonu ve tamamının üretilmesi için yeterli olmadığı,

Personelimizin proje takibi ve kontrolleri ile ilgili görevlerini yerine getirirken, proje üretim safhasının da içerisinde yer alması projelerin zamanında tamamlanamamasına ve zaman kayıplarına neden olacağından asıl bu yöntem mevcut personelin etkin ve verimli

kullanılamamasına sebep olacağı,

İdarece mevcut insan kaynağının etkin, ekonomik ve verimli kullanılmasına ilişkin, kurum hedefleri ile insan kaynağı potansiyeli arasındaki ilişkiyi kurgulamak üzere İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi Başkanlığı bünyesinde Teşkilatlanma Şefliği ve İş Gücü Planlama Şefliklerinden müteşekkil Kalite ve Yönetim Sistemleri Şube Müdürlüğü adıyla bir birimin faaliyete geçirildiği,

Bu kapsamda iş tanımı ve yetkinlikler dikkate alınarak norm fazlası personelin yeniden yerleştirilmesini yapmak, nitelikli iş gücünü doğru birim ve pozisyonda konumlandırmak, işin niteliğine ve ihtiyaçlara uygun bir insan kaynakları politikası geliştirilerek insan kaynağını verimli olarak yönetmek hususlarında çalışmaların gerçekleştirileceği, İdarenin teknik kadrolarında görev yapan insan kaynağının, teknik işlerde bir planlamaya bağlı olarak kadro unvanları ile ilgili alanlarda istihdam edilmeleri için gerekli çalışmaların yapılacağı ve yapılan iş ve işlemlerde kurum kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması için gerekli tedbirler üzerinde çalışıldığı,

İfade edilmiştir.

İdare tarafından, İBB'nin çalışma sahasının geniş olduğu ve gelen taleplerin hem nicelik açısından hem de nitelik açısından yüksek kapasiteli olduğu ifade edilmişse de; bulguda bunun aksi yönünde bir görüş ortaya konmamış olup insan kaynağının verimli kullanılmasından bahsedilmiştir. Gönderilen cevapta işlerin mevcut teknik personel eliyle yürütülmesinin verimli olmayacağı ve ihtiyaçları karşılamayacağı bu nedenle işin tamamına yönelik hizmet alımı ile işin yürütülmesinin maliyet ve zaman kavramı da göz önüne alındığında daha ekonomik olduğu ifade edilmektedir. Oysa bulguda bahsi geçen konu söz konusu ihtiyaçların tamamının İdare eliyle gördürülmesi veya hizmet alımı yapılmaması olmayıp teknik personellerin iş ve görev pozisyonlarının kurumsal kapasiteyi destekleyecek şekilde belirlenmesi ve mevcut insan kaynağından en verimli şekilde yararlanmaktır. Nitekim önceki yıllara göre müdürlük bünyesinde hiç proje üretilmezken 2022 yılında çalışması tamamlanan proje sayısı yedi (7) adet olmuştur.

Sonuç olarak, İdarece yapılan iş ve işlemlerde etkin, verimli, tutumlu bir politika izlenmesi gerekmekte olup proje hazırlanmasında ve proje revizyonlarında İdare kaynaklarının kullanılması gerektiği değerlendirilmektedir.