İdarenin, mülkiyetinde bulunan muhtelif taşınmazları özel elektrik dağıtım şirketlerince trafo alanı olarak kullanılmak üzere kamu şirketi olan Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ)’ye tahsis ettiği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Taşınmaz tahsisi” başlıklı 47’nci maddesinde; kamu idarelerinin mevzuatlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devlete ait olan taşınmazları birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz olarak tahsis edebileceği ifade edilmiş ve aynı maddenin son fıkrasındaki “Kanunlardaki özel hükümler saklıdır.” hükmü ile de kendi mevzuatında taşınmaz tahsisi ile ilgili hüküm bulunan kamu idarelerinin ilgili mevzuatına göre taşınmaz tahsisi yapabilmelerine olanak sağlanmıştır.

Bu maddeye dayanılarak hazırlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesine göre kamu idaresi; tahsis açısından, Yönetmelik ekindeki idareler ile kendilerine tahsis yapılması açısından köy tüzel kişiliklerini; devir açısından, Yönetmelik ekindeki idarelerden, düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç diğer idareleri şeklinde tanımlanmıştır. Dolayısıyla mevzuata uygun bir tahsis işleminden söz edilebilmesi için gerek taşınmazı tahsis edecek olan idarenin gerekse kendisine taşınmaz tahsis edilecek kuruluşun Yönetmelik’te ifade edilen kamu idaresi kapsamında olması gerekmektedir.

Mahalli idarelerdeki taşınmaz tahsis işlemleri için 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinin (d) bendinde; belediyelerin meclislerince karar almaları şartı ile görev ve sorumluluk alanına giren konularda kendilerine ait taşınmazları asli görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere kamu idarelerine veya mahalli idarelere devredebileceği veya süresi yirmi beş yılı geçmemek üzere tahsis edebileceği ifade edilmiştir.

Sayıştay Genel Kurulunun 2017/1 Esas ve 5415/1 Karar Nolu İçtihadı Birleştirme Kararı'nda; belediyelerin mülkiyetlerindeki taşınmazlarını 5393 sayılı Kanunu’nun sosyal ve ekonomik amaçlı arsa ve konut üretimine ilişkin 69'uncu maddesindeki özel hükümler hariç olmak üzere aynı Kanun’un 75’inci maddesi ile 5018 sayılı Kanun’un 47’nci maddesi çerçevesinde, ancak mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla belediye meclislerinin bu konuya ilişkin alacakları kararla ve sadece mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edebileceklerine hükmedilmiştir.

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun “Taşınmaz temini işlemleri” başlıklı 19’uncu maddesinin (2) numaralı fıkrasında; Elektrik piyasasında dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin lisansa konu faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini işlemlerini 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerine göre TEDAŞ tarafından yürütüleceği ifade edilmiştir. Bu kanun hükümlerine dayanılarak hazırlanan Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğü Taşınmaz Teminine İlişkin Usul ve Esaslar’ ın “Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 4’üncü maddesinde Devir; 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında Hazine dışındaki kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazların temini şeklinde tanımlanmış olup, 8’inci maddesinde de bu taşınmazların devir işlemine ilişkin süreçler düzenlenmiştir.

Yapılan incelemede belediyeye ait 33 adet taşınmazın TEDAŞ’a ücretsiz bir biçimde tahsis edildiği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında, 33 adet taşınmaz için geriye dönük 5 yıllık ecrimisil tahakkuk işlemlerine başlanıldığı ifade edilmiştir.

TEDAŞ, 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı ile özelleştirme kapsamına alınmış olup Dağıtım sektörü içerisindeki tüm faaliyetleri 2013 yılı itibariyle özelleştirmesi tamamlanmış ve Ana statüsü 14.02.2018 tarih ve 30332 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanmıştır. Buna göre TEDAŞ; tüzel kişiliğe sahip faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir İktisadi Devlet Teşekkülü'dür. Teşekkülün amacı, hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyeti çerçevesinde elektrik dağıtım şirketlerinin faaliyetlerinin kontrolü, denetimi, proje onayı, tesis kabulü ve kamulaştırma işlemlerinin yapılmasıdır.

Anlaşılacağı üzere elektrik dağıtım hizmetleri tümüyle özel firmalar tarafından yerine getirilmekte olup bu firmaların ihtiyaç duyduğu taşınmazların temininde TEDAŞ’ın yetkili olduğu, bu yetkisini taşınmaz tahsisi ile değil kamulaştırma işlemleri ile yapabileceği açıktır.

Mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde belediyeler, kendilerine ait taşınmazları aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak sadece mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilecek veya tahsis edebilecektir. Kamu şirketi olan TEDAŞ’ın bir kamu kuruluşu olarak değerlendirilip taşınmazları fiilen kullanan elektrik dağıtım şirketleri yerine tahsisin TEDAŞ adına yapılması, söz konusu uygulamayı 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesine uygun hale getirmemektedir.

Sonuç olarak, İdarenin 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesine istinaden TEDAŞ adına yapılan trafo tahsisleri mevzuata uygun olmayıp söz konusu iş ve işlemlerin Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğü Taşınmaz Teminine İlişkin Usul ve Esaslar çerçevesinde yerine getirilmesi gerekmektedir.