İzmir Demokrasi Üniversitesi Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığınca 4734 sayılı Kanuna göre ihalesi yapılan yapım işinin İdarenin elinde uygulama projesi niteliğine uymayan projeler bulunduğu halde 4734 sayılı Kanunun 62’nci maddesinin (c) bendine aykırı olarak anahtar teslimi götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlandığı tespit edilmiştir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 6’ncı maddesinde; yapım işlerinde uygulama projelerine istinaden işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme düzenlenmesi, ön-kesin projelere dayalı yapım işlerinde ise birim fiyat sözleşme türünün esas alınması hükmüne yer verilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesinin (c) bendinde yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projesi yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı belirtilmiştir.

Uygulama projesinin tanımı ise aynı Kanun’un 4’üncü maddesinde bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının gösterildiği proje şeklinde açıklanmıştır. Şu halde, ihale sonucunda anahtar teslimi götürü bedel sözleşme düzenleyebilmek için mutlaka uygulama projesinin mevcut olması gerekmektedir. Bu yüzden uygulama projesi olmadan götürü bedel sözleşme imzalanması her iki taraf için ciddi derecede uyuşmazlık potansiyeli taşımaktadır.

Anahtar teslimi götürü bedel sözleşme türü uygulanan bir ihalede, istekli işin tamamı için tek bir fiyat teklif etmekte ve bu fiyatla ihale konusu yapım işini uygulama projesine göre inşa etmeyi taahhüt etmektedir. Yüklenici, ihaleden önce zemin yapısından ulaşım imkanlarına kadar bütün teknik ayrıntıları incelemek suretiyle teklifini yaptığı kabul edilmektedir. 09.09.2020 tarihinde pazarlık usulüyle(21/b) ihalesi yapılan 4.680.000,00 TL bedel üzerinden ve 4735 sayılı Kanun’a göre 16.09.2020 tarihinde anahtar teslimi götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlanan “İzmir Demokrasi Üniversitesi Uzundere Yerleşkesi Hafif Çelik İle İkinci Derslik Ve Yemekhane Yapılması İşi”ne ait sözleşme dosyası ve hakediş raporlarının incelenmesinde; 17.09.2020 tarihinde iş yeri teslimi yapıldığı ve 07.12.2020 tarihli olur ile iş artışı yapıldığı görülmüştür. İş artışı onayında iş artışı gerekçesi olarak kafetarya ve derslik

binaları arasındaki kot farkını gidermek için betonarme perde inşaatının acilen yapılarak yağan yağmurlar sonucu oluşabilecek göçmenin önlenmesi zorunluluk arz ettiğinden toplam 323.720,49 TL’lik ilave iş artışına gidildiği ifade edilmiştir.

İhale dokümanı içinde yer alan İdari Şartnamenin 12’nci maddesinde, işin yapılacağı yerlerin incelenerek işyeriyle ilgili tüm bilgileri temin etmenin isteklinin sorumluluğunda olduğu, 13’üncü maddesinde isteklilerin tekliflerin hazırlanması aşamasında ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç duydukları konularla ilgili olarak ihale tarihinden 20 gün öncesine kadar yazılı açıklama talep edebilecekleri, 14’üncü maddesinde de ihale dokümanında değişiklik zorunlu olması halinde bunun zeyilname ile olması gerektiği hükümlerine yer verilmiştir.

İdari Şartnamenin 23’üncü maddesinde teklif mektubunun içeriği açıklanırken ihale dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi mecburiyeti konulmuştur. Belirtilen bütün bu hükümlere göre, yüklenici, iş sahibi idarenin teslim ettiği arsayı, projeleri kontrol etmek ve işinin ehli bir kişi olarak bunların sözleşme konusu işe uygun olup olmadığını araştırmak ve bilmek zorundadır. Şayet uyumsuzluk veya çelişkiler varsa bunları idareye bildirmekle mükelleftir. Yağan yağmurlar sonucu oluşabilecek göçmenin önlenmesi amacıyla kafetarya ve derslik binaları arasındaki kot farkını gidermek için betonarme perde inşaatının acilen yapılması uygulama projesinde yer alması gereken temel hususlardan bir tanesidir.

Kamu İdaresi kullanılan projelerin uygulama projesi niteliğinde sayılamayacağı görüşünün projelerde mahal listesinin yer almamasından kaynaklandığını, iş artışına ilişkin olarak ise ihale dokümanlarının hazırlanması aşamasında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan ve yapımı devam eden yol çalışması sırasında yolların genişletilmesi ve arazi zorluklarından dolayı güzergahların değişmesi konularının ortaya çıktığını, bu süreçte kazı ve dolgu çalışmaları sırasında iki bina arasında göçmelerin oluştuğunu, yoğun yağışlar ile artacak göçmeyi engelleyebilmek için daha önce inşaatı yapılan istinat duvarının uzatılması zorunluluğu ihtiyacı ortaya çıktığını ve bu durumların uygulama projesi ile ilgili olmadığını ileri sürmüşlerse de öncelikle bir projede mahal listesinin olmaması onun uygulama projesi vasfını ortadan kaldırmaz.

Uygulama projesinin tanımı 4734 sayılı Kamu İhale Kanun’nun 4’üncü maddesinde bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının gösterildiği proje şeklinde açıklanmıştır. Kesin projenin tanımında ise belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip

boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projeyi ifade etmektedir.

Doğal olarak uygulama projeleri hem zemin etütlerinin esas alındığı hem de ilgili yapı ile ilgili her türlü ayrıntının yer aldığı projelerdir. Zemin etütleri yapılmadan toprağın yapısı öğrenilemez ve yağışlar karşısında toprakta kayma olup olmayacağı ve istinat duvarına ihtiyaç duyulup duyulmamasına karar verilemez. İlgili yapım işinde zemin etütü yapılmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan yol çalışmalarının iki bina arasındaki istinat duvarının yapılmasına nasıl sebep olduğu fen ve sanat kuralları açısından anlaşılamamaktadır. Çünkü yapılan yol kampüs nizamiyesine kadar gelip orada bitmektedir.

Yukarıda ifade edildiği üzere bir projede mahal listesinin olmaması onun uygulama projesi vasfını ortadan kaldırmaz ancak bir uygulama projesinde en önemli hususlardan bir tanesi yapılan imalatlara ilişkin ölçü ve detayların yer almasıdır. Oysaki İzmir Demokrasi Üniversitesi Uzundere Yerleşkesi Hafif Çelik İle İkinci Derslik Ve Yemekhane Yapılması İşine ilişkin mimari proje incelendiğinde örnek olarak; oda ve tuvaletlerin boy ölçülerinin yer almadığı, detayların ile mahal listesinin uygulama projesinde yer almadığı, proje kapsamının iyi belirlenmediği ve mevcut projenin uygulama projesi niteliği taşımadığı görülmektedir.

Sonuç itibari ile mevcut projeler esas alınarak ihaleye çıkılmış ancak ihale dokümanı içinde isteklilere teslim edilen ve ayrıca sözleşme imzalanması sırasında yükleniciye birer nüshası verilen bu projelerinin mevzuat hükümlerinin belirlediği niteliğe uygun uygulama projesi mahiyetinde olmamasına rağmen 4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesinin (c) bendine aykırı olarak anahtar teslimi götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlanması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.