Karar Künyesi
İdare tarafından ihalesi gerçekleştirilen 3 adet yapım işinde, yüklenicileri tarafından izinsiz olarak alt yüklenici çalıştırıldığı görülmüştür.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde alt
yüklenici; sözleşme konusu işin nev’i itibariyle bir kısmını yüklenici ile yaptığı sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişi şeklinde tanımlanmıştır.
Anılan Şartnamenin “Alt Yüklenicilerin Çalıştırılması ve Sorumlulukları” başlıklı 20’nci maddesinde ise;
“…
İhale dokümanında, sözleşme imzalanmadan önce alt yüklenicilerin listesinin idarenin onayına sunulmasının istendiği hallerde; İdare, onaya sunulan listede yer alan alt yüklenicileri onaylayıp onaylamadığını, on beş gün içinde yükleniciye bildirir.
Yüklenicinin, idare tarafından onaylanan alt yükleniciler ile bunlar işe başlamadan önce sözleşme yapması ve bir örneğini idareye vermesi gerekir.
İdarece onaylanmayan alt yükleniciler hiçbir suretle iş yerinde çalışamaz. Ancak; ihale dokümanında alt yüklenicilere yaptırılması düşünülen işlerin belirtilmesi istenmekle birlikte yüklenici teklifi kapsamında liste vermese dahi işin yürütülmesi sırasında yüklenici tarafından ihtiyaç duyulması halinde idarenin onayı ile alt yüklenici çalıştırılabilir.
…”
Hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, İdarenin onayı olmadan alt yüklenici çalıştırılamaz. Alt yüklenici ile asıl yüklenici arasındaki sözleşme ilişkisinin İdarenin bilgisi ve onayı dâhilinde resmi çerçevede kurulması ve yürütülmesi gerekmektedir. Zira alt yükleniciler 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 30’uncu maddesi uyarınca yaptıkları işlerden dolayı İdareye karşı asıl yüklenici ile birlikte on beş yıl süre ile sorumludurlar.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 11’inci maddesinde sayılan ihaleye katılamayacak olanların aynı zamanda alt yüklenici de olamayacakları hüküm altına alınmıştır. İdarenin onayı alınmadan alt yüklenici çalıştırılması aynı zamanda yasaklılık kontrolü yapılmasını da engellemektedir.
İdare tarafından ihalesi gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin yüklenici ve iş yeri sicilleri üzerinden Kartal Sosyal Güvenlik Merkezinden alınan bilgilerin incelenmesi neticesinde, “Yalı Mahallesi Sosyal Hizmet ve Gençlik Merkezi Binası Yapım İşi” kapsamında 7 alt yüklenici, “Kartal Belediyesi Veterinerlik Hizmet Binası Yenileme Yapım İşi” kapsamında 1 alt yüklenici
ve “Prefabrik Yapım İşi” kapsamında 1 alt yüklenici çalıştırıldığı ve bu alt yükleniciler için İdareden onay alınmadığı tespit edilmiştir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından; alt yüklenici bilgilerinin İdarede bulunmadığı ve yüklenici tarafından bildirilmediği, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nda ana işveren ile alt işveren arasında kurulacak ilişki ile herhangi bir hüküm bulunmadığı, hüküm bulunmayan hallerle ilgili 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanacağı, 6098 sayılı Kanun’a göre de sözleşme serbestisi olduğu, İdare onayı ile çalıştırılmayan alt yükleniciye iş deneyim belgesi düzenlenmediği, iş ile ilgili yapılan imalatların sorumluluğunun ana yükleniciye ait olduğu, sözleşme tasarısında İdarece bizzat yüklenici tarafından yapılması öngörülen iş kısımlarının bulunmadığından Sosyal Güvenlik Merkezinden bilgi talebinde bulunulmadığı ifade edilmiştir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi dördüncü bölümünde yapı denetim hizmetleri detaylı olarak düzenlenmiştir. Şartname’nin 14’üncü maddesinin birinci fıkrasında, sözleşmeye bağlanan her türlü yapım işlerinin, idare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin denetimi altında, yüklenici tarafından yönetileceği ve gerçekleştirileceği; 15’inci maddesinin birinci fıkrasında yüklenicinin bütün işleri yapı denetim görevlisinin, sözleşme ve eklerindeki hükümlere aykırı olmamak şartı ile vereceği talimata göre yapmak zorunda olduğu belirtilmiştir. Yukarıda da detaylı olarak belirtildiği üzere, mezkûr Şartname’nin 20’nci maddesinde alt yüklenicilerin çalıştırılması ve sorumlulukları ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır. Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin “İhale Dokümanını Oluşturan Belgeler” başlıklı 8.2’nci maddesinde, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin ihale dokümanının bir parçası ve sözleşmelerde öncelik sırasında ilk sırada olduğu belirtilmiştir. 4735 sayılı Kanun’un 20’nci maddesinde yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi, sözleşmenin fesih nedenleri arasında sayılmıştır. Bu bağlamda, yüklenicinin yapım işini ihale dokümanına, dolayısı ile Yapım İşleri Genel Şartnamesindeki hükümlere uygun olarak yerine getirmesi, alt yüklenici çalıştırabilmek için İdareden onay alması, İdarenin de yapı denetim görevlisi nezdinden kontrollerini gerçekleştirmesi gerekmektedir.
Görüldüğü üzere ihale mevzuatında alt yüklenici ile kurulacak ilişkiler açık ve net şekilde düzenlenmiştir. Bu nedenle İdarenin açıklamalarına katılmak mümkün değildir.
Sonuç olarak, ihale konusu yapım işlerinin sahibi olan İdare tarafından; işlerin fen ve sanat kurallarına uygun olarak yaptırılması, çıkacak uyuşmazlıklarda sorumluluğun tespiti,
yasaklılık hükümlerine tabi alt yüklenicilerin çalıştırılmaması adına gerekli kontrollerin yapılarak işlerin onaylanmamış alt yüklenicilere yaptırılmasının önüne geçilmelidir.