Belediyenin gerek hazineden kiraladığı gerekse kendi mülkiyetinde olan taşınmazlar üzerinde bulunan ticari ünite ve yerlerin belediye şirketlerine 1 TL gibi sembolik rakamlarla kiraya verdiği tespit edilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunun “Şirket kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde, “Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.” Şeklinde düzenleme yapılmıştır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunun 26’ncı maddesi ile Büyükşehir Belediyelerine 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa tabi olmaksızın adı geçen maddede tahdidi olarak sayılan yerleri devredebilme yetkisi verilmiştir. Kanun gerekçesinde ise büyükşehir belediyelerinin bazı varlık ve kaynaklarını şirketleri aracılığıyla yarışma ve rekabet şartları oluşturmadan üçüncü kişilere ihalesiz olarak kiralama yetkisi sona erdirilmesinden bahsedilmektedir.

Örneğin; Yukarıda yer verilen yasal düzenleme dayanak gösterilerek Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 11/05/2018 tarih ve 534 sayılı kararında, konyaaltı projesi kapsamında hüküm ve tasarrufu büyükşehir belediyesine ait, Beach Park bölgesinde yer alan 1 nolu büfe yeri ve 1000 m²'lik şemsiye şezlong alanının "Sosyal Tesis" olarak 10 (on) yıl süre ile yıllık “1 TL” kira bedeli karşılığında belediye şirketi EKDAĞ Ekmek Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.’ ye kiraya verilmesine karar verilmiştir.

Tahmini bedeli belirlenmeden, piyasa şartlarının çok altında bedellerle şirketlere işletme hakkı devredilen bu taşınmazların, gerçek ekonomik değeri ile şirketlere kiralanmadığı açıktır. Ayrıca belediye şirkete kanun hükmü uyarınca işletme hakkını bedelsiz devir yapamayacağı için sembolik bir tutarla kiraya vermeyi tercih etmiştir. Bu tarz bir uygulama bir nevi işletme hakkının bedelsiz devri anlamına gelmektedir.

5216 sayılı Kanun’un “Büyükşehir Belediye Başkanının Görev ve Yetkileri” başlıklı 18’inci maddesinin (f) bendi ile belediye başkanına Belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek” görevi verilmiş olup, belediye başkanının 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinde hükme bağlandığı üzere

sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanımını sağlamak konusunda meclislerine karşı sorumlulukları mevcuttur.

Belediyenin 1 TL gibi sembolik bir bedel ile şirketlerine yaptığı kiralamalar her ne kadar sosyal belediyecilik anlayışı esasında yapılmışsa da 5018 sayılı kanunun kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanımını sağlama amacıyla bağdaşmamaktadır. Bu nedenle “belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle” ifadesinin kanunun amacına uygun olarak yorumlanmadığı düşünülmektedir. Bu alanların kullanım için hazineye ödenen yüklü miktarlardaki kira bedelleri göz önünde bulundurulduğunda belediyenin zarar etmesine neden olacağı anlaşılmaktadır. Tabloda bu husustaki örneklere yer verilmiştir.

Tablo 21: Belediye Şirketlerine Düşük Ücretle Kiralanan Yerler

Kamu idaresi cevabında; "Belediyenin gerek Hazineden kiraladığı gerekse kendi mülkiyetinde olan taşınmazlar üzerinde bulunan ticari ünite ve yerlerin Belediye şirketlerine 1 TL gibi sembolik rakamlarla kiraya verildiğinin tespit edildiği belirtilmiştir.5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 26'nci maddesi ile Büyükşehir Belediyelerine 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa tabi olmaksızın adı geçen maddede tahdidi olarak sayılan yerlerin devredilme yetkisi verilmiştir.5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 26'nci maddesinde geçen Belediye taşınmazları ve Belediyemiz tasarrufunda bulunan yerler Büyükşehir Belediyesi Meclis kararı ile bedel ve süreleri belirlenerek Belediye şirketlerine kiraya verilmektedir. Söz konusu bulguya konu alanlar Belediyemizce Belediye şirketlerine sosyal tesis amacıyla verilmiş olup, herhangi bir ticari kazanç güdülmeksizin halkımıza sosyal amaçlı hizmet vermesi amaçlanmıştır. Sosyal proje olması nedeniyle bu gibi yerlere giden vatandaşların ulaşımları dahi ücretsiz olarak sağlanmaktadır." ifadesi yer almaktadır.

Sonuç olarak, Kamu idaresi cevabında özetle 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 26'nci maddesi hükümlerine istinaden belediye şirketlerine sosyal tesis amacıyla verilmiş olduğunu, herhangi bir ticari kazanç güdülmeksizin halka sosyal amaçlı hizmet

vermeyi amaçladığını belirtmiş ise de belediye şirkete kanun hükmü uyarınca işletme hakkını bedelsiz devir yapamayacağı için sembolik bir tutarla kiraya vermeyi tercih etmesi bir nevi işletme hakkının bedelsiz devri anlamına gelmektedir. Bu uygulama 5018 sayılı kanunun kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanımını sağlama amacıyla bağdaşmamaktadır. Bu nedenle “belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle” ifadesinin kanunun amacına uygun olarak yorumlanmadığı düşünülmektedir. Bu alanların kullanım için hazineye ödenen yüklü miktarlardaki kira bedelleri göz önünde bulundurulduğunda belediyenin zarar etmesine neden olacağı anlaşılmaktadır.