Belediyenin maddi duran varlık hesaplarına ilişkin incelemede, kayıtlı değerinden daha fazla amortisman ayrılan varlıkların olduğu, bir makine techizata ise edinildiği günden bu yana amortisman ayrılmadığı tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)”nın “Hesabın niteliği” başlıklı 202’inci maddesinde “(1) Bu hesap, maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır.”, “Hesabın işleyişi” başlıklı 203’üncü maddesinde “(1) Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir.

1. Alacak

   
   

   1. Maddi duran varlıklar hesapları için ayrılan amortisman tutarları yıl sonunda bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

      
      

      …

      
      

2. Borç

   
   

   1. Amortismana tabi tutulduktan sonra her ne suretle olursa olsun kayıtlardan çıkarılan maddi duran varlık tutarlarının ayrılan amortisman tutarı bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.” denilmektedir. Bu kapsamda maddi duran varlıkların bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesi gerekmektedir.

"25 Maddi duran varlıklar" hesap grubu içerisinde kayıtlı değerinden daha fazla amortisman ayrıldığı için net tutarı (kayıtlı değeri ile ayrılmış amortismanları arasındaki fark) eksi bakiye veren varlıklara ilişkin tablo aşağıdadır.

Tablo 8: Kayıtlı Değerinden Daha Fazla Amortisman Ayrılan Maddi Duran Varlıklar (TL)

Kayıtlı değeri 76.923,83 TL olan varlıkların, hesaplarda yer alan amortismanları tutarı 2.140.383,02 TL dir.

Bu kapsamda kayıtlı değerinden daha fazla amortisman ayrılan ve net tutarları toplamı (-) 2.063.459,19 TL görülen varlıklar, hem hesap ayrıntısında, hem de bilançoda “25 Maddi duran varlıklar” hesap grubu içerisine eksi bakiye olarak yansımış ve mali tabloyu etkilemiştir.

Ayrıca 253.02.01 no.lu hesapta kayıtlı edinme değeri 55.875,56 TL “Tarım ve ormancılık makineleri” alt hesabında kayıtlı maddi duran varlığa amortisman ayrılmadığı, tespit edilmiştir.

Açıklanan hususlar nedeniyle Belediyenin söz konusu maddi duran varlıklarının net tutarlarını (defter değerlerini) bilmek olanaksız olup bu haliyle mali tablolar sağlıklı verileri içermemektedir.

Bu nedenle, gerek amortisman tutarı olmadığı için net tutarı da bilinemeyen ancak kayıtlarda net tutarı 55.875,56 TL olarak görülen, gerekse fazla amortisman ayrıldığı için toplamda net tutarı (-) 2.063.459,19 TL görülen varlıkların her birine, bilanço tarihi itibariyle ne kadar amortisman ayrılması gerektiği belirlenerek hesapların düzeltilmesi, saymak, ölçmek, tartmak, değerlemek suretiyle kayıtların fiziki durumla uyumunun sağlanması gerektiği, belirtilmiştir.

Belediye tarafından verilen cevapta; 2021 yılı içerisinde bazı duran varlıklara sehven hatalı amortisman ayrıldığı, 07.03.2022 tarih ve 1810 nolu Muhasebe İşlem Fişi ile düzeltme kaydı yapıldığı belirtilmiştir.

Belediye tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde; 2022 yılına ait olan ve cevap ekinde gönderilen Muhasebe İşlem Fişi üzerinden yapılan incelemede, 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı ile 600 Gelir Hesapları ve 630 Gider Hesapları kullanılarak düzeltme fişi düzenlendiği, ancak fişin eki olarak herhangi bir bilgi ve belge yer almadığı görülmüştür. Dolayısıyla düzeltme fişinde yer alan hesapların ve tutarların doğruluğu teyit edilememiş olup bu haliyle, yapılan kayıt doğru bile olsa 2022 yılında düzeltme fişi ile yapılan kaydın, 2021 yılı hesaplarını düzeltme etkisi bulunmamaktadır.

Sonuç olarak; bilanço tarihi itibariyle öncelikle saymak, ölçmek, tartmak, değerlemek suretiyle kayıtların fiziki durumla uyumunun sağlanması, halen kullanımda bulunan ve amortismana tabi olan varlıklara ayrılan amortismanların birikmiş amortismanlarının ve yılına ait ayrılması gereken amortisman tutarlarının kontrol edilerek gerekli hesap düzeltmelerinin yapılması gerekmektedir.