Kurum tarafından yapılan hakediş ödemelerinde vadesi geçmiş vergi borcu bulunan firmalardan yapmış olduğu kesintilerin 333 Emanetler Hesabında izlenmesi gerekirken, 320 Bütçe Emanetleri Hesabına kaydedildiği tespit edilmiştir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 22/A maddesine göre, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren kurumların bu Kanun kapsamında hak sahiplerine yapacakları ödemelerde Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge aranılması zorunluluğu getirmeye, bu kapsama girecek amme alacaklarını tür, tutar ve işlemler itibarıyla topluca veya ayrı ayrı tespit etmeye, zorunluluk getirilen işlemlerde hangi hallerde bu zorunluluğun aranılmayacağını ve maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı’nın yetkili olacağı; getirilen zorunluluğa rağmen borcun olmadığına dair belgeyi aramaksızın işlem tesis eden kurum ve kuruluşlara dörtbin Türk Lirası idari para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda Maliye Bakanlığı tarafından Seri: A, 1 sıra No.lu Tahsilat Genel Tebliği ile yapılan düzenlemede 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren kurumların bu Kanun kapsamında yapılan alımlar neticesinde hak sahiplerine 2.000,00 TL üzerinde yapacakları ödemeler sırasında, Tebliğ kapsamında vergi türü olarak belirlenen amme alacaklarında 2.000 TL’yi aşan vergi borçlarında, Maliye Bakanlığı’na bağlı tahsil dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge aranılması zorunluluğu getirilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 333 Emanetler Hesabını düzenleyen “Hesabın niteliği” başlıklı 260’ıncı maddesinde;

“ (1) Bu hesap, emanet olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarların izlenmesi için kullanılır.”

Aynı Yönetmelik’in “Hesabın İşleyişi” başlıklı 262’nci maddesinin 1’inci fıkrasında

aynen;

“1) Emanet olarak nakden tahsil edilen tutarlar bu hesaba alacak, 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedilir...” denilmektedir.

Anılan Yönetmeliğin “320 Bütçe Emanetleri Hesabının Niteliği” başlıklı 248’inci maddesinde;

“Bu hesap grubu, ödeme emri belgesine bağlandığı halde henüz hak sahiplerine ödenemeyen bütçe emanetleri ve mal alınıp, hizmet gördürülerek gider gerçekleşmiş olmakla birlikte ödeneği bulunmadığı için ödenemeyen bütçeleştirilecek borçların izlenmesi için kullanılır.” denilmektedir.

Yukarıda mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, Seri: A, 1 sıra no.lu Tebliğ ile hak sahiplerine yapılacak ödemeler esnasında vadesi geçmiş borcun olup olmadığı hususunda belediyeler de sorumlu tutulmuştur. Bu sorumluluk bağlamında, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamına giren kurumların bu Kanun kapsamında yapılan alımlar neticesinde hak sahiplerine 2.000,00 TL üzerinde yapacakları ödemeler sırasında, 2.000 TL’yi aşan Tebliğ kapsamındaki amme alacaklarının bulunması durumunda, söz konusu amme alacağının hak sahibine değil ilgili vergi dairesine aktarılması gerekmektedir. Bu itibarla, söz konusu amme alacağı Kurum açısından ilgili firmalara yapılacak bir hak ediş ödemesi değil, 1 sıra no.lu Tebliğ çerçevesinde emaneten tahsil edilen bir kamu alacağı niteliğine bürünmektedir. Bu doğrultuda, söz konusu vergi kesintilerinin 333 Emanetler Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, istihkak sahiplerinin hak edişlerinden yapılan vergi kesintilerin 333 Emanetler Hesabı yerine 320 Bütçe Emanetleri Hesabında takip edildiği, söz konusu vergi kesintilerinin bu hesap içerisinden vergi dairelerine gönderildiği tespit edilmiştir. Söz konusu uygulamanın ilgili mevzuat ve yapılan açıklamalar karşısında geçerliliği bulunmamaktadır. Aksi durumun kabulü halinde, Kurum mali tablolarında vergi daireleri adına emaneten kesilen amme alacağından değil, nakit yetersizliğine bağlı olarak bütçe emanetlerine alınmış sıradan bir borç ilişkisinin varlığından söz edilebilecektir.

Nitekim Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünce yayımlanan 2018 yılı mali detaylı hesap planında 333.09 Başka Muhasebe Birimleri Adına Yapılan Kesintiler kodunun altında 01 koduyla Vergi Borcu olarak açılmış hesap kodu bulunmaktadır. Söz konusu hesap kodunun yukarıda belirtilen kapsamındaki vergi kesintileri için kullanılması gerektiği hususu açıktır.

Nihai olarak, istihkak sahiplerinin hak edişlerinden yapılan vergi kesintilerinin emanetler hesabı yerine bütçe emanetleri hesabında izlenmesi 320 Bütçe Emanetleri

Hesabının 430.622,71 TL fazla, 333 Emanetler Hesabının 430.622,71 TL eksik gösterilmesine sebep olmaktadır.

Kamu idaresi cevabında; “Kurumumuz tarafından firmalara olan hakediş ödemeleri toplu bir şekilde değil de, kısımlara bölünmek suretiyle yapıldığından dolayı; her ödeme esnasında firmaların vergi dairesi ve SGK borçları değişiklik gösterebilmektedir. Bu durum sebebiyle, vadesi geçmiş vergi borcu bulunan firmalardan yapılan kesintilerin kolaylıkla izlenebilmesi ve muhasebeleştirilebilmesi için 333 Emanet Hesabı yerine 320 Bütçe Emanetleri hesabının kullanılması uygun görülmüştür.” denilmiştir.

Sonuç olarak Kurum tarafından firmalara olan hakediş ödemelerinin kısımlara bölünmek suretiyle yapıldığı, her ödeme esnasında firmaların vergi dairesi ve SGK borçlarının değişiklik gösterebildiği ve vadesi geçmiş vergi borcu bulunan firmalardan yapılan kesintilerin kolaylıkla izlenebilmesi için 333 Hesabı yerine 320 Hesabının kullanıldığı belirtilmiştir.

Ancak bulguda da ayrıntıları açıklandığı üzere, söz konusu uygulama ve savunmanın 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 22/A maddesi ve Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümleri karşısında geçerliliği bulunmamaktadır. Anılan Yönetmeliğin 333 Emanetler Hesabını düzenleyen “Hesabın niteliği” başlıklı 260’ıncı maddesinde; Bu hesap, emanet olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarların izlenmesi için kullanılır.” hükmü açıkça yer almaktadır. Aksi durumun kabulü halinde, Kurum mali tablolarında vergi daireleri adına emaneten kesilen amme alacağından değil, nakit yetersizliğine bağlı olarak bütçe emanetlerine alınmış sıradan bir borç ilişkisinin varlığından söz edilebilecektir.

Nitekim Muhasebat ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünce yayımlanan 2018 yılı mali detaylı hesap planında 333.09 Başka Muhasebe Birimleri Adına Yapılan Kesintiler kodunun altında 01 koduyla Vergi Borcu olarak açılmış hesap kodu bulunmaktadır. Söz konusu hesap kodunun yukarıda belirtilen kapsamındaki vergi kesintileri için kullanılması gerektiği hususu açıktır.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.