Yapılan incelemede kamu idaresine ait çok sayıda zeytinlik ve künar (fıstık çamı) varlığı bulunduğu hâlde bunların mali tablolarda izlenmediği, ekonomik bir değere dönüştürülmediği görülmüştür.

Kamu idaresine ait taşınmaz kayıtlarından tapuda zeytinlik olarak görünen 100’e yakın taşınmaz bulunduğu ve bunların yüzey ölçüsünün 100 ile 115.051 m² arasında değiştiği, bunlara ilaveten içinde künar çamı bulunan 43.737,71 m² ölçüsünde bir tarla bulunduğu anlaşılmaktadır. Tapuda zeytinlik olarak görünen taşınmazlardaki ağaç varlığının sayısının bugüne kadar tespit edilmediği, yalnızca bu taşınmazların bir kısmında yer alan muhdesatın sayısının bilindiği anlaşılmaktadır. Aynı şekilde içerisinde künar çamı bulunan tarladaki künar çamı sayısı da bilinmemektedir.

Her ne kadar söz konusu değerlerin mali tablolara tahvilinde Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planı ve tarımsal faaliyetlerin muhasebeleştirilmesine ve açıklanmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği DMS 27 (Devlet Muhasebesi Standardı 27)’deki öngörülen süreçlerin tamamlanmamış olması bulunsa da, söz konusu varlıklar mali tablolarda yer almadığı sürece, kurum mali tablolarının doğru, güvenilir, karşılaştırılabilir bilgiler sunduğunu söylemek mümkün olmayacaktır.

Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu DMS 27’nin kapsamını mali tablolarını tahakkuk esasına göre hazırlayan ve sunan bir idarenin tarımsal faaliyetleriyle ilgili olan canlı varlıklar ve hasat zamanındaki tarımsal ürünlerinin muhasebeleştirilmesinde uygulanmak olarak belirlemiştir.

Standardın 7’nci maddesinde tarımsal faaliyetin hayvancılık, ormancılık, yıllık veya daha uzun süreli ürün yetiştirme, meyve bahçesi ve fidan ekilmesi, çiçekçilik ve su ürünleri yetiştiriciliği (balık çiftlikleri dâhil olmak üzere) gibi çeşitli faaliyetleri kapsadığı belirtilerek çerçeve belirlenmiştir.

Standart 11’inci maddesinde “Muhasebeleştirme ve Ölçme” bahsini düzenlemiş ve idarenin geçmiş olayların sonucu olarak varlığı kontrol etmesi, varlığa ilişkin gelecekteki ekonomik faydaların veya hizmet potansiyelinin idareye akışının olası olması ve varlığın gerçeğe uygun değerinin veya maliyetinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi durumlarında canlı bir varlığı veya tarımsal bir ürünü muhasebeleştireceği hususuna yer verilmiştir.

Standartta ayrıca canlı varlığın ilk muhasebeleştirme sırasında dikkate alınacak değeri, hasat edilen tarımsal ürünün gerçeğe uygun değeri gibi hususların tespitine ilişkin usuller ile canlı varlığın değerinin gerçeğe uygun ölçülememesi hâlinde izlenecek yöntem de belirlenmiştir.

Standardın 55’inci maddesinde ise bu standardın, Maliye Bakanlığı ve ilgili kamu idarelerince uygulanmasına ilişkin düzenleme yapılmak üzere yayımlandığı tarihte yürürlüğe gireceği ifade edilmiştir.

DMS 27, 29.12.2017 tarih ve 30285 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olsa da geçen süre içerisinde ilgili kamu idarelerince bu DMS 27’nin uygulanmasına ilişkin düzenleme yapılmadığı anlaşılmakta olup, gerek Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planı’nda gerekse Genel Bütçe Ortak Detaylı Hesap Planı’nda 255-05 kodu altında taşıyıcı canlı varlıklardan yalnızca 01- Çiftlik Hayvanları, 02- Hizmet Amaçlı Hayvanlar, -03 Gösteri Amaçlı Hayvanlar ve 04- Koruma Altına Alınan Hayvanlar için kod açıldığı ve taşıyıcı bitkiler için kod açılmadığı anlaşılmaktadır.

Tarımsal faaliyet sürdüren kamu kurumlarının tamamı düşünüldüğünde birçok kurumun mali tablolarının bu bağlamda gerçeği yansıtmadığı anlaşıldığından dolayı, doğru ve güvenilir bilgi verdiğini söylemek mümkün olmayacaktır.

İlgili kurumlarla iletişime geçilerek, DMS 27’ye uygun olarak Detaylı Hesap Planı’nında kod açılması ve gerek zeytin/zeytinyağı gerekse künar yani çam fıstığının ekonomik değeri dikkate alınmak suretiyle ağaç varlığının tespit edilerek mali tablolarda yer verilmesi ve söz konusu ağaçların tarımsal faaliyete konu edilerek tarımsal ürüne dönüştürülecek tedbirlerin alınması gerekmektedir.