Kuruma yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu ispat edilen isteklilerle ilgili herhangi bir iç kontrol mekanizmasının kurulmadığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10’uncu maddesine göre ihale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen isteklilerin ihale dışı bırakılması idareler açısından yasal bir zorunluluktur.

Mezkûr mevzuat hükmüne göre Kanun kapsamındaki idarelerin her ihalede, katılan tüm isteklilerin ihale tarihinden önceki beş yıl içinde idareye yaptıkları işler sırasında ispatlı şekilde iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunup bulunmadığını araştırması ve böyle bir durumun varlığı halinde bu isteklileri ihale dışı bırakması gerekmektedir.

Yapılan incelemede İdarece bu Kanun kapsamındaki ihalelerde, katılan tüm isteklilerin ihale tarihinden önceki beş yıl içinde idareye yaptıkları işler sırasında ispatlı şekilde iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunup bulunmadığının kontrol edilmesini sağlayacak bir mekanizmanın kurulmadığı tespit edilmiştir.

Kamu idaresi tarafından verilen cevapta özetle; ihalenin bağlı bulunduğu harcama birimi tarafından gerekli takibin yapıldığı, aykırı davranışların tespiti halinde ise mevzuatında belirtilen cezai müeyyidelerin uygulandığı ifade edilmiştir.

İç kontrol sistemi içerisinde tüm birimlerin rolü olmakla birlikte bu sistemlerin etkin şekilde uygulanması, genellikle özel birimler tarafından yönetilir ve denetlenir. Ayrı ayrı bir iç kontrol birimi kurulduğunda; uzmanlık ve odaklanma ile bağımsızlık ve objektiflik sağlanılabilir; bu birim içerisinde amaca yönelik politika ve prosedürler geliştirilebilir ve çalışanların iç kontrol süreçlerindeki rol ve sorumlulukları belirlenerek sürecin etkinliği artırılabilir.

İç kontrol sistemlerinin kurulması, sorunların henüz doğmadan önlenmesi, süreçlerin iyileştirilmesi ve organizasyonun sürdürülebilirliği için esastır.

Sonuç olarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki ihalelerde, katılan tüm isteklilerin ihale tarihinden önceki beş yıl içinde idareye yaptıkları işler sırasında ispatlı şekilde iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunup bulunmadığına ilişkin kontrol edilmesini sağlayacak bir mekanizmanın kurulması gerekmektedir.