Karar Künyesi
Kurum tarafından gerçekleştirilen ön mali kontrole yönelik işlemlerin incelenmesinde aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Ön Mali Kontrole İlişkin Düzenleme Bulunmaması
Ön mali kontrol sürecinin etkin olarak yürütülmesine ilişkin Kurum tarafından bir düzenleme yapılmadığı görülmüştür.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Ön mali kontrol” başlıklı 58’inci maddesinde; ön malî kontrolün, harcama birimlerinde işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılan kontroller ile malî hizmetler birimi tarafından yapılan kontrolleri kapsadığı, ön malî kontrol sürecinin, malî karar ve işlemlerin hazırlanması, yüklenmeye girişilmesi, iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi ve belgelendirilmesinden oluştuğu belirtilmiştir.
Harcama birimlerinde işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılacak asgarî kontroller ile malî hizmetler birimi tarafından ön malî kontrole tâbi tutulacak malî karar ve işlemlerin usul ve esasları ile ön malî kontrole ilişkin standart ve yöntemler ile ilgili İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar düzenlenmiş olup, ayrıca kamu idarelerinin, bu standart ve yöntemlere aykırı olmamak şartıyla düzenleme yapabileceği ifade edilmiştir.
Söz konusu Usul ve Esaslar’ın ön mali kontrolün kapsamının açıklandığı 10’uncu maddesinde; malî hizmetler birimi tarafından yapılacak ön malî kontrolün, Usul ve Esaslar’da belirtilen kontroller ile idarelerce yapılacak düzenlemeler çerçevesinde öngörülen kontrollerden meydana geldiği belirtilmiş olup,
“İdarelerce yapılacak düzenlemeler” başlıklı 27’nci maddesinde ise; Usul ve Esaslar’da belirlenen malî karar ve işlemlerin dışında kalan malî karar ve işlemlerin de aynı şekilde malî hizmetler birimine kontrol ettirilmesine yönelik düzenleme yapılabileceği, bu konuda yapılacak düzenlemelerin üst yöneticinin onayıyla yürürlüğe konulacağı ve bu düzenlemelerde, malî hizmetler biriminin ön malî kontrolüne tâbi tutulacak malî karar ve işlemlerinin, riskli alanlar dikkate alınmak suretiyle tür, tutar ve konu itibarıyla belirlenerek yılda bir kez değerlendirileceği ifade edilmiştir.
Kurum ön mali kontrol sürecine yönelik işlemlerin incelenmesinde, ön mali kontrol sürecinin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin malî karar ve işlemlere yönelik süreçlerin etkin olarak işleyişi ve harcama birimleri tarafından kullanılan kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasına esas olacak şekilde bir düzenlemenin yürürlükte bulunmadığı tespit edilmiştir.
Kurum bünyesinde iç kontrol ve ön mali kontrole yönelik taslak bir çalışmanın bulunduğu görülmekle birlikte söz konusu çalışmanın Kurumun diğer harcama birimlerinin mali işlemlere yönelik süreç akış şemaları ile birlikte değerlendirilerek tamamlanması gerekmektedir.
Mali Hizmetler Biriminde Ön Mali Kontrol Sürecinin İşletilmemesi
Ön mali kontrol sürecine yönelik mali hizmetler biriminde kontrol faaliyetlerinin gerçekleştirilmediği görülmüştür.
Anılan Usul ve Esaslar’ın 10’uncu maddesinde; ön malî kontrol görevinin, idarelerin yönetim sorumluluğu çerçevesinde, harcama birimleri ve malî hizmetler birimleri tarafından yerine getirileceği, ön malî kontrolün, harcama birimleri tarafından yapılan kontroller ile malî hizmetler birimi tarafından yapılan kontrollerden oluştuğu belirtilmiş olup,
“Ön mali kontrol süreci”nin anlatıldığı 12’nci maddesinde ise; mali hizmetler biriminin ön malî kontrolüne tâbi mali karar ve işlemlerin, kontrol edilmek üzere mali hizmetler birimine gönderileceği, mali hizmetler birimince kontrol edilen işlemler hakkında görüş yazısı düzenlenerek ilgili birime gönderileceği, ön malî kontrol sonucunda yazılı görüş düzenlenmesi halinde ise bu yazılı görüşlerin ayrıntılı, açık ve gerekçeli olmak zorunda olduğu ayrıca mali hizmetler biriminin görüş yazısının ilgili işlem dosyasında saklanarak bir örneğinin de ödeme emri belgesine ekleneceği ifade edilmiştir.
Kurum ön mali kontrol sürecine yönelik işlemlerin incelenmesinde, yalnızca harcama birimleri nezdinde bir kontrolün gerçekleştirildiği ve buna yönelik “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şeklinde dayanak belgenin üzerine şerh düşüldüğü bu işlemden başka ön mali kontrole yönelik mali hizmetler biriminde Usul ve Esaslar’da belirtildiği üzere herhangi bir kontrol faaliyetinin gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir.
Mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, 5018 sayılı Kanun’un öngördüğü şekilde, gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesi ile Kurum faaliyetlerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygunluğunu sağlamak üzere ön mali kontrol sürecinin etkin olarak işletilmesi gerekmektedir.