Bursa Büyükşehir Belediyesi şirketi olan Bursa Ulaşım-Toplu Taşıma İşletmeciliği Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinin (BURULAŞ) hesap ve işlemlerinde yapılan

incelemelerde, Şirketin 2021 yılında mevzuatta herhangi bir dayanağı olmadığı halde özel halk otobüslerine gelir desteği ödemeleri yaptığı tespit edilmiştir.

Büyükşehir belediyeleri 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine göre; kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilmektedirler. Yine aynı maddeye göre; büyükşehir belediyeleri, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini belediye veya bağlı kuruluşlarının %50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilmektedirler. Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir. Bursa Büyükşehir Belediyesi anılan Kanun maddesi hükmü gereği toplu ulaşım hizmetlerinin işletme yetkisini (otobüs, metro, terminaller, deniz ulaşımı, vb.) BURULAŞ’a devretmiştir.

Yeni Koronavirüs salgınının ekonomik ve sosyal hayata etkilerinin azaltılabilmesi amacıyla 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 17.04.2020 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

7244 sayılı Kanun’un “Bazı alacakların ertelenmesi, alınmaması veya yapılandırılması” başlıklı 1’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendin de: “Büyükşehir belediyeleri ile belediyeler, kendisinden izin veya ruhsat almak ya da hat kiralamak suretiyle çalışan gerçek ve tüzel kişilere, toplu taşıma hizmetinin kesintisiz olarak yürütülebilmesiyle sınırlı olacak şekilde, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 aylık süreyle sınırlı olmak üzere meclis kararıyla; gelir desteği ödemesi yapabilir, belirlenen döneme tekabül eden ruhsat, izin, hat kirası borçlarını faizsiz olarak 3 ay erteleyebilir. Çevre ve Şehircilik Bakanı bu süreleri, bitiminden itibaren 3 aya kadar uzatmaya yetkilidir. …” denilerek Belediyelerin meclis kararı alarak toplu ulaşım hizmetlerine salgın nedeni ile gelir desteği sağlayabileceği düzenlenmiştir.

Gelir desteğinin Kanun’un yürürlüğe girdiği 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süre ile verilebileceği; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanının bu süreleri, bitiminden itibaren 3 aya kadar uzatmaya yetkili olduğu anlaşılmaktadır. Bakanlıkça yapılan üç ay uzatma da dikkate alındığında salgın nedeni ile gelir desteği ödemelerinin 17.10.2020 tarihinde sona ermesi gerekmektedir.

Yerinde denetimlerde; Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 2020/856 esas ve 22.12.2020 tarihli kararı ile 2021 yılında BURULAŞ’a gelir desteği ödemesi yapma kararı aldığı görülmüştür. 2021 yılında, Belediyenin bu karara dayanarak Şirkete 71.238.714,90 TL, Şirketin de özel halk otobüsü sahiplerine 16.520.683,11 TL gelir desteği ödemesi yaptığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat düzenlemelerine göre, Büyükşehir Belediyesinin Şirkete, Şirketin ise özel halk otobüslerine gelir desteği yapmasının hukuki dayanağı bulunmamaktadır.

Şirket tarafından verilen cevapta; söz konusu desteğin, toplu taşıma hizmetlerinin BURULAŞ tarafından yapılması sonucu oluşacak yolcu başı veya kilometre başı maliyetler esas alınarak oluşturulduğu, alt işleticiler ile verilen toplu taşıma hizmetinin BURULAŞ'ın kendi şoförleri ve araçları ile verilmesi durumunda daha maliyetli olacağı belirtilmiştir.

Şirket cevabı değerlendirildiğinde; bulguda Büyükşehir Belediyesince yapılan gelir desteği ödemelerinin yasal dayanağının olmadığı hususu belirtilmiştir. Şirket cevabında gelir desteği ödemesinin dayanağı, fayda-maliyet yönünden açıklanmaktadır. Bulguda fayda-maliyet yönünden bir eleştiri ve değerlendirme bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, kamu kaynağı kullanan Şirketin, mevzuatta dayanağı olmayan ödemeleri yapmaması gerekmektedir.