Antalya Büyükşehir Belediyesinin mülkiyetinde olan araçların kasko sigorta giderinin Ulaşım Hizmetleri Petrol ve Sanayi Anonim Şirketi tarafından karşılandığı görülmüştür.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “Devlete ve kamu kuruluşlarına ait araçlar” başlıklı 106’ncı maddesinde “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine ve belediyelere, kamu iktisadi teşebbüslerine ve kamu kuruluşlarına ait motorlu araçların sebep oldukları zararlardan dolayı, bu Kanun'un işletenin hukuki sorumluluğuna ilişkin hükümleri uygulanır. Bu kuruluşlar, 85’inci maddenin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere 10’ inci maddedeki şartları haiz milli sigorta şirketlerine mali sorumluluk sigortası yaptırmakla yükümlüdürler.” hükmü bulunmaktadır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir Belediyesinin Giderleri” başlıklı 24'üncü maddesinin (i) bendinde “faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ödemeler ile sigorta giderleri” denilerek sigorta giderleri, büyükşehir belediyesinin giderleri arasında sayılmıştır . Fakat burada ifade edilen sigorta giderleri sadece mevzuatın izin verdiği sigorta giderlerini kapsamaktadır. Belediye, bağlı idare ve mahalli idare birliklerinin bütçe ve muhasebe kayıt ve işlemlerini kapsayan “Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nde” (Resmî Gazete Tarihi: 27.05.2016 - Sayısı: 29724 Mükerrer RG ), sigorta giderinin ödeneceğine dair açık bir hüküm bulunmadığı gibi “Hüküm Bulunmayan Haller” başlıklı 508'inci maddesinde de;

“Bütçeye ilişkin olarak bu yönetmelikte hüküm bulunmayan ve ihtiyaç duyulan hallerde, Genel Bütçe için yapılan düzenlemeler esas alınır.” denilmektedir.

Buradan hareketle; 2023 Mali Yılı Bütçesinin “Bazı Ödeneklerin Kullanımına ve Harcamalara ilişkin Esaslar” başlıklı (E) Cetvelinin 19'uncu sırasında;

“Bütçelerin diğer tertiplerinin esas giderlerine ilişkin olarak ödenen sigorta giderleri dışında Devlet mallarının sigorta edilmemesi esastır. Ancak;

1. Yanıcı, patlayıcı maddeler, gemi, uçak, helikopter ve ilaç depolama yerlerinin sigorta giderleri,

2. Dış ülkelerdeki Devlete ait temsilcilik binaları ile Devlete ait eşyanın ve kira ile tutulan bina için yapılan sözleşmede sigorta zorunluluğu varsa kiralık binanın, Türk mülkiyetinde olan veya kira ile tutulan yerlerde organizatör şirket tarafından sigorta zorunluluğu konulmuşsa söz konusu yerlerin sigorta giderleri,

3. Dış kuruluşlarla ilgili olarak taşıt sigortası (misyon şefinin uygun gördüğü hallerde tam kasko) giderleri, ç) Belgelerine göre ayrılması mümkün olmayan sigorta ve navlun giderleri,

4. Belediyelere ait itfaiye ve ambulans araçlarının kasko sigortası giderleri,ödenebilir”denilmek suretiyle bütçelerin diğer tertiplerinin esas giderlerine ilişkin olarak ödenen sigorta giderleri dışında Devlet mallarının sigorta edilmemesinin esas olduğu, belediyelere ait sadece ambulans ve itfaiye araçlarına kasko sigortası yaptırılabileceği hüküm altına alınmıştır.

Öte yandan Ulaşım Hizmetleri Petrol ve Sanayi Anonim Şirketi piyasa şartlarında hizmet gören, ekonomik amaçlarla kurulmuş, kar amacı güden ticari bir işletmedir ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na tabidir. Türk Ticaret Kanunu’nun 16 ve 18’inci maddelerinde belirtildiği üzere kamu tüzel kişileri tarafından ticari şekilde işletilmek üzere kurulan kuruluşlar da tacirdir ve her tacirin ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekmektedir. Kanun'un “Özen ve bağlılık yükümü, rekabet yasağı” başlıklı 626’ncı maddesinde de müdürler ve yönetimle görevli kişilerin görevlerini tüm özeni göstererek yerine getirmesi ve şirketin menfaatlerini gözetmekle yükümlü oldukları belirtilmiştir.

Ticari işletmeler faaliyetlerini bünyelerinde bulundurdukları varlık ve kaynaklarla yerine getirmektedir. Şirket, varlık ve kaynakların etkin ve verimli kullanımına azami özeni göstermelidir.

Şirket, araçların teknik personel tarafından 7/24 bakım aracı olarak kullanılan kamyonetler olduğunu ve bu araçlar kullanılırken herhangi bir şoför görevlendirilmesi yapılmadığını, araçları kullanan teknik personele de herhangi bir sürüş primi vb. ad altında ekstra ücret verilmediğini, Şoför istihdamı maliyetlerine katlanmak yerine teknik personellerin kullandığı araçlara kasko yapılmadığını ve bu şekilde doğabilecek risklere karşı kamu kaynaklarının ve şirket kaynaklarının daha etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasının amaçlandığını bildirmiştir.

Bulgu cevabında belirtilen, şöför ücreti ödenmemesi ve araçları kullanan teknik personele de herhangi bir sürüş primi vb. ad altında ekstra ücret verilmemesi gerekçeleri, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri nedeniyle kasko ücreti ödenmesine neden oluşturmamaktadır.

Sonuç olarak, Antalya Büyükşehir Belediyesi mülkiyetindeki araçların sigorta giderilerinin ödenmemesi gerekmektedir.