İstanbul Üniversitesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan faturaya dayalı borçlarının bilançoda yer almadığı görülmüştür.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Geçici 4’üncü maddesinin birinci, dördüncü ve sekizinci fıkraları gereğince, faturalı alacaklar olarak tabir edilen 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nun 89, Ek 4, Ek 68, ve Ek 71’inci maddelerinde düzenlenen emekli ikramiyesi, emekli/adi malüllük/vazife malüllüğü aylığı alanların ölümü halinde ödenen ölüm yardımı, emekli veya yetimlerine ödenen makam/temsil/görev tazminatları ve diğer ödemelerden kaynaklı olarak İstanbul Üniversitesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna borçları bulunmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan 09.12.2013 tarihli ve 73616264 sayılı Ek Karşılık Primi ve Faturalı Alacaklara ilişkin Genel Yazı’da; faturalı alacakların Sosyal Güvenlik Kurumunca ilgilisine ödendiği tarihte ilgili kamu idarelerine borç tahakkuk ettirilerek MOSİP Bilgi Sisteminde görüntüleneceği, kamu idarelerince her ay bir önceki aya ait borç olup olmadığı sistem üzerinden sorgulanarak borç bulunması halinde, ödemenin yapıldığı tarihi izleyen iki ay içerisinde anlaşmalı bankalara ödeneceği, süresinde ödenmeyen faturalı alacaklar ile ilgili 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme faizi uygulanacağı belirtilmiştir.

İstanbul Üniversitesi tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna 2020 yılında faturalı alacaklara ilişkin olarak 11.368.522,90 TL tutarında ödeme yapılmıştır. Faturalı alacak ödemeleri 2011, 2012 ve 2013 yıllarına ilişkindir.

Kurumdan alınan verilere göre İstanbul Üniversitesinin 2020 yılsonu itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna olan faturaya dayalı borçlarına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

‌Tablo 9: Faturaya Dayalı Borçlar

Yukarıda yer alan tablodan ve açıklamalardan da anlaşılacağı üzere; İstanbul Üniversitesi Sosyal Güvenlik Kurumuna olan faturaya dayalı borçlarının büyük bir bölümünü 2020 yılsonu itibarıyla ödeyememiştir. Kamu İdaresinin söz konusu borçlarını zamanında ödeyememesinin temel sebebi, Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile İdarenin ilgili bütçe tertiplerine yeterli ödenek konmamasıdır. Dolayısıyla bütçe uygulamalarının sonucu olarak Kamu İdaresi, ödenek verildikçe başka bir kamu idaresine borçlarını gecikme zammı/faizi ile birlikte ödemek durumunda kalmaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun; “Muhasebe sistemi” başlıklı 49’uncu maddesinde kamu hesaplarının, kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü işlemlerle garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulacağı, “Kayıt zamanı” başlıklı 50’nci maddesinde bir ekonomik değerin yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirileceği, bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesinin ve her muhasebe kaydının belgeye dayanmasının şart olduğu, “Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi” başlıklı 51’inci maddesinde ise kamu gelir ve giderlerinin tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterileceği hüküm altına alınmıştır.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 368- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabının niteliğini açıklayan 288’inci maddesinde bu hesabın, kanuni süresi içinde ödenmeyen vergi ve diğer yükümlülükler ile ertelenen veya taksitlendirilen vergi ve diğer yükümlülüklerin izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmiştir. Aynı Yönetmelik’in 289’uncu maddesinde ise vadesi geçmiş, ertelenmiş veya takside bağlanmış olup bir yıl veya faaliyet dönemi içinde ödenecek vergi ve diğer

yükümlülüklerin bu hesaba alacak, 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı, 361-Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç kaydedileceği belirtilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, İstanbul Üniversitesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan faturaya dayalı borçlarının 368- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabında kayıtlı bulunması gerekmektedir. Ancak İdarenin 2020 yılı sonu itibarıyla muhasebe sisteminde söz konusu borçların kayıtlı olmadığı görülmüştür. Sosyal Güvenlik Kurumuna olan faturaya dayalı borçların muhasebe sisteminde yer almaması neticesinde kurumun 2020 yılı bilançosunda 368- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı 885.699.234,12 TL tutarında eksik yer almaktadır.

Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta 2021 yılı itibarıyla gerekli düzeltici işlemlerin yapıldığı bildirilmiştir. 2021 yılında yapılan söz konusu işlemlerin 2020 yılı mali tablolarına herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.