2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun ek 16’ncı maddesinde;

“Belediyelerce veya sermayesinin tamamı belediyelere ait şirketler tarafından kendi bütçe kaynakları kullanılarak, karayollarında can ve mal güvenliğini sağlamak, düzenli ve güvenli trafik akışını temin etmek amaçlarına hizmet etmek üzere kurulmuş veya kurulacak elektronik sistemlerin Emniyet Genel Müdürlüğünce trafik ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılması durumunda, aylık dönemler halinde yapılan tespitlere dayanılarak düzenlenen trafik idari yaptırım karar tutanaklarında yer alan trafik idari para cezasının % 30’u oranındaki tutar, izleyen ayın sonuna kadar Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinden ilgili belediyelere sistem kullanımı hizmet bedeli olarak ödenir. (Ek cümle: 20/8/2016-6745/30 md.) Elektronik sistemlerin belediyeler tarafından hasılat paylaşımı yoluyla kurdurulması ve işlettirilmesi hâlinde belediyelere ödenecek tutar, elektronik sistemlerin yatırım maliyetine ulaşıncaya kadar %30, sonrasında %15 olarak uygulanır.

Bu madde kapsamında hizmetinden yararlanılacak elektronik sistemlerin taşıması gereken teknik özellikler, kurulması gereken yerler ve belediyelerle yapılacak protokollere

ilişkin diğer şartlar ile maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca (Emniyet Genel Müdürlüğü) müştereken belirlenir.” hükmü yer almaktadır.

Söz konusu maddenin yürürlük tarihi, 6111 sayılı Kanun’un Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi (25.02.2011) takip eden üçüncü ayın başı olarak ifade edilmiştir.

Maddenin uygulanmasına yön vermek, ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermek üzere 27.04.2012 tarihinde “2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun Ek 16’ncı Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar” Maliye Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca hazırlanarak yürürlüğe girmiştir.

Usul ve Esaslar’ın 4’üncü maddesinde, belediyelerce kurulmuş veya kurulacak Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS)-Trafik Elektronik Denetleme Sistemlerinin (TEDES) Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) birimleri tarafından trafik kural ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılması durumunda, buna dair hususların Usul ve Esaslara uygun olarak ilgili EGM birimi ve belediye arasında yapılacak protokol ile belirleneceği; 11’nci maddesinin ikinci fıkrasında, görevlilerce imzalanarak onaylanan Trafik İhlalleri Tespit Listesinde yer alan trafik idari para cezaları toplamının %30’u oranındaki tutarın, izleyen ayın sonuna kadar ilgili EGM birimi tarafından belediyeye sistem kullanımı hizmet bedeli olarak ödeneceği düzenlenmiştir.

Mezkûr madde hükmü kapsamında İdare ile İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü arasında 04.08.2014 tarihinde EDS protokolü imzalanmıştır.

Söz konusu Usul ve Esaslar’da yıllar içinde, kurulmuş veya kurulacak olan elektronik denetleme sistemlerinin teknik özelliklerine ilişkin olarak bazı değişiklikler yapılmış olsa da, sistem kullanım bedeli olarak belediyelere gönderilecek %30’luk pay konusu geçerliliğini korumaktadır.

Yukarıda yer verilen hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, kurulmuş veya kurulacak olan elektronik sistemlerin Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından trafik ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılması halinde, tespit edilen ihlallere ilişkin olarak düzenlenen para cezalarının toplam tutarının %30’luk kısmı, sistemi kuran belediyeye hizmet bedeli olarak ödenecektir.

Yapılan inceleme neticesinde, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından İdareye gönderilen payların, taraflar arasında imzalanan protokol tarihinden sonrasına ait olduğu; ek

maddenin yürürlüğe girdiği tarih ile imzalanan protokole kadar geçen dönem içerisinde, herhangi bir payın gönderilmediği anlaşılmıştır. Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bu payın gönderilmeme nedeni olarak, kullanılan sistemlerin teknik gereklilikler dokümanında belirtilen özellikleri taşımadığı ileri sürülmüştür. Ne var ki ileri sürülen bu iddiaya rağmen Emniyet Genel Müdürlüğü bu sistemler aracılığı ile trafik idari para cezası düzenlemeye devam etmiştir. Bahsi geçen dönem için düzenlenen trafik idari para cezalarının toplam tutarının %30’unun, başka bir ifadeyle hizmet kullanım bedeli olarak İdareye gönderilmesi gereken payın 74.389.731,60 TL olduğu görülmüştür.

Ayrıca ne ilgili maddede ne de Usul ve Esaslar’da %30’luk payın ödenmesinin şartı olarak taraflar arasında imzalanacak protokol gösterilmiştir. Burada önemli olan, söz konusu elektronik sistemlerin trafik ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılıp kullanılmamasıdır ki, Emniyet Genel Müdürlüğü de ilgili maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bu sistemler vasıtasıyla trafik ihlallerini tespit edip ilgililere trafik idari para cezası düzenlemektedir.

Sonuç olarak, tamamen İdarenin kendi bütçe imkânlarını kullanarak kurduğu elektronik sistemlerin, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından trafik ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılması dolayısıyla 2918 sayılı Kanun’un ek 16’ncı maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten taraflar arasında imzalanan protokole kadar geçen süre içerisinde kesilen idari para cezaları toplam tutarının %30’u olan 74.389.731,60 TL’nin sistem kullanımı hizmet bedeli olarak tahsilinin sağlanması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Karayolları Trafik Kanunu’nun Ek 16.maddesinin yürürlüğe girmesi ile İBB ve Emniyet Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokole kadar olan süre için kesilen cezalar ile ilgili % 30 payın tahsil işlemlerine devam etmektedir.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun Ek 16’ncı maddesinin yürürlüğe girdiği tarih ile Büyükşehir Belediyesi ve Emniyet Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol tarihi arasında kesilen trafik idari para cezaları dolayısıyla Büyükşehir Belediyesine gönderilmesi gereken %30’luk payın tahsil işlemlerine devam edildiği ifade edilmiş olup bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.