Belediyenin iş sağlığı ve güvenliği (İSG) hizmetleri kadrolu iki personel eliyle yürütülmekte olup çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan daire başkanlıklarına ilişkin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yarı zamanlı olarak yürütüldüğü görülmüştür.

30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 8’inci maddesi 7’nci bendinde aynen; “Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.” denilmektedir.

Yine 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’in “İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süreleri” başlıklı 12’nci maddesi 1’inci bendinde iş güvenliği uzmanlarının, bu Yönetmelikte belirtilen görevlerini yerine getirmek için aşağıda belirtilen sürelerde görev yapacakları hüküm altına alınmıştır.

1. Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika.

2. Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20 dakika.

3. Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 40 dakika.

   Söz konusu saat hesabına göre daire başkanlıkları itibariyle çalışan sayısı göz önüne alınarak yapılan hesaplamada sicil olarak çok tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda İSG uzmanı olarak çalışılması gereken süre aşağıda görüldüğü gibi 8700 dk yani 145 saat olmalıdır.

   • Sicil olarak çok tehlikeli sınıfta bulunan Yol Bakım ve Alt Yapı Koordinasyon Daire Başkanlığı çalışan sayısı 44x40 dk=1760dk

   • Sicil olarak çok tehlikeli sınıfta bulunan İtfaiye Daire Başkanlığı çalışan sayısı 141 x40 dk=5640dk

   • Sicil olarak tehlikeli sınıfta bulunan Park ve Bahçeler Daire Başkanlığı çalışan sayısı 17 x20 dk=340 dk

   • Sicil olarak tehlikeli sınıfta bulunan Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı çalışan sayısı 21 x20 dk=420 dk

   • Sicil olarak tehlikeli sınıfta bulunan Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı çalışan sayısı 27 x20 dk=540 dk

Ancak yapılan incelemede, yukarıdaki saat hesabına göre, çok tehlikeli ve tehlikeli hizmet sınıfları için tam zamanlı olarak yerine getirilmesi gereken İSG hizmetlerinin, Park ve Bahçeler Daire Başkanlığı’na bağlı Şehir Aydınlatma ve Kent Donatıları Şube Müdürlüğünde Şube Müdürü olarak görev yapan personel tarafından esas görevine ilave olarak yarı zamanlı olarak gerçekleştirildiği görülmüştür.

Bu durum söz konusu kişinin görevlendirilmiş olduğu birimlerdeki tehlike faktörü ve iş yükü dikkate alındığında yerine getirilen hizmetlerde aksamalara neden olabilmektedir.

Şöyle ki, 18 Ocak 2013 tarih ve 28532 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik’in “Çalışma Usulleri” başlıklı 9’uncu maddesi 1/a bendinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu’nun ayda en az bir kere toplanacağı, ancak işyerinin tehlike sınıfını dikkate alarak tehlikeli işyerlerinde bu sürenin iki ay, az tehlikeli işyerlerinde ise üç ay olarak belirlenebileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla örneğin çok tehlikeli hizmet sınıfında olan birimlerde her ay İGS kurul toplantısı yapılması gerekirken bu toplantıların her ay düzenli olarak yapılmadığı anlaşılmaktadır.

Yine aynı sebeplerle çok tehlikeli ve tehlikeli hizmet sınıflarında yerine getirilmesi gereken saha denetimleri, rehberlik, eğitim ve risk değerlendirme faaliyetlerinde de eksiklikler olduğu tespit edilmiştir. İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’in “İş Güvenliği Uzmanlarının Görevleri” başlıklı 9’uncu maddesinde iş güvenliği uzmanlarının görevleri genel olarak rehberlik, risk değerlendirmesi, çalışma ortamı gözetimi, eğitim, bilgilendirme ve kayıt ve ilgili birimlerle işbirliği şeklinde düzenlenmiştir.

Söz konusu maddeye göre çalışma ortamı gözetimi ve dolayısıyla saha denetimleri çok tehlikeli ve tehlikeli hizmet sınıfları için çok önemlidir ve sık sık saha gözlemleri yapılması gerekmektedir. Çünkü birimler bazında risklerin belirlenmesi, analiz edilmesi, bunlara dayanılarak eğitim programlarının hazırlanması, ISG kurul kararları ve talimatlarının belirlenmesi saha denetimleri sonucu ulaşılan çıktılara göre şekillenmektedir.

Ancak yapılan incelemede çok tehlikeli ve tehlikeli hizmet sınıfları için gerçekleştirilen saha denetimlerinin yetersiz olduğu, bunlara dayanılarak hazırlanan risk değerlendirme raporlarında eksilklikler bulunduğu, eğitim ve bilgilendirme faaliyetlerinin istenen düzeylerde olmadığı görülmüştür.

Dünya Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılan tanımlamalara göre, iş sağlığı ve güvenliği bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerinin en üstün düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarından oluşmaktadır. Bu amaçlara ulaşabilmek için iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının yasal düzenlemelerden doğan görevlerini tam ve eksiksiz olarak yerine getirmeleri gerekmektedir.

İdare tarafından verilen cevapta, bulguya konu olan iş güvenliği uzmanının, çok tehlikeli ve tehlikeli hizmet sınıflarında bulunan daire başkanlıklarına görevlendirilmesinin 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete yayımlanan İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki,

Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin “İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süreleri” başlıklı 12’nci maddesi 3'üncü bendinde yer alan “Tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir.” hükmü ile 4'üncü bendindeki “Çok tehlikeli sınıfta yer alan 250 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 250 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir.” hükmüne göre görevlendirme yapıldığı,

Çok tehlikeli sınıfta bulunan Yol Bakım ve Altyapı Koordinasyon Daire Başkanlığı kadrolu çalışan sayısının 44; İtfaiye Daire Başkanlığı kadrolu çalışan sayısının 141 olup 250 kişiden az ve tehlikeli sınıfta bulunan Park ve Bahçeler Daire Başkanlığı kadrolu çalışan sayısının 17; Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı kadrolu çalışan sayısının 21 ve Destek Hizmetler Daire Başkanlığı kadrolu çalışan sayısının ise 27 kişi olup 500 çalışandan az olduğundan, bahse konu iş güvenliği uzmanının çok tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda yarı zamanlı çalışmasının mevzuat açısından uygun görüldüğü belirtilmiştir.

Yine, idare tarafından verilen cevapta, mevzuat açısından aykırılık oluşturmasa bile uygulamada asıl işi olan yöneticiliğin (Şehir Aydınlatma ve Kentsel Donatılar Şube Müdürü) yanı sıra, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıflardaki iş güvenliği uzmanlığı işini yürütmekte aksaklıklar olduğu hususlarının göz önünde bulundurularak iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri alanında daha etkili ve verimli çalışmalar yapılması için gerekli düzenlemelerin yapılacağı ifade edilmiştir.

İdare tarafından verilen cevap değerlendirildiğinde, her ne kadar İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 12'nci maddesindeki çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan kadrolu çalışan sayısına göre yarı zamanlı iş güvenliği uzmanı çalıştırılmasının uygun görüldüğü ifade edilmiş ise de yine aynı maddenin ilk fıkrasında iş güvenliği uzmanlarının bu Yönetmelikte belirtilen görevlerini yerine getirmek için ne kadar sürelerde görev yapmaları gerektiği de hüküm altına alınmıştır. Maddede belirtilen süre hesabına göre Kurumda sicil olarak çok tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda İSG uzmanı olarak çalışılması gereken süre ayda 145 saat olmalıdır ve dolayısıyla bu süre tam zamanlı çalışma durumunu gerektirmektedir. Dolayısıyla idare tarafından, her ne kadar asıl işi yöneticilik (Şehir Aydınlatma ve Kentsel Donatılar Şube Müdürü) olan kişinin İSG uzmanı olarak çalışmasında mevzuata aykırılık olmadığı belirtilmekte ise de burada eleştirilen konu kişinin yöneticilik görevi yanında İSG uzmanlığı yapması olmayıp İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğin 12'nci maddesi 1'inci fıkrasına göre çok tehlikeli ve tehlikeli sınıflar için belirlenmiş olan çalışma sürelerine riayet edilmemesidir. Yarı zamanlı çalışma durumu nedeniyle, İSG uzmanı tarafından çok tehlikeli ve tehlikeli hizmet sınıflarında yerine getirilmesi gereken saha denetimleri, rehberlik, eğitim ve risk değerlendirme faaliyetlerinde eksiklikler olduğu görülmüştür.

Sonuç olarak, Belediye tarafından yapılan iş ve faaliyetlerin çeşitliliği ve yoğunluğu ile iş güvenliğinin çalışanlar için önemi de dikkate alındığında iş güvenliği hizmetlerinin tam ve eksiksiz bir biçimde yürütülebilmesi için bu görevlerin tam zamanlı olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi çatısı altında çalışacak personel tarafından asli olarak yürütülmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

İlgili kanunlar, yönetmelikler, genelgeler ve diğer düzenlemeler kapsamında kendilerine tevdi edilen görev ve sorumlulukları yerine getirmediği veya bunlara aykırı faaliyette bulunduğu tespit edilen belediyelerin hukuki ve/veya cezai sorumlulukları doğacağından, belediyelerin konuyla ilgili görev ve sorumluluklarını titizlikle ve öncelikle yerine getirmesi gerekmektedir.