4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3-i maddesi kapsamında 2022/849151 ihale kayıt numarası ile ihale edilen “Şeyhmuhittin Mahallesi Akpınar Sokak 120 Ada 8 Parsel ve 122 Ada 2 Parseldeki Yapıların Rekonstrüksiyon Yapım İşi” uygulama işinde ihale mevzuatına uygun olmayan hususlar alt başlıklar halinde aşağıda açıklanmıştır.

A-Yeni Birim Fiyatla Sözleşmeye Dâhil Olan İş Kalemlerinin Miktarının Belirlenmemesi

İhale konusu uygulama işinde yeni birim fiyat tespit edilerek sözleşmeye dâhil edilen iş kalemlerinin imalat miktarlarının belirlenmemesi nedeniyle mevzuatın öngördüğü revize birim fiyat uygulamasının gerekip gerekmediğinin tespit edilemediği görülmüştür.

Bakanlık Makamının (Kültür ve Turizm Bakanlığı) 11/06/2018 tarih ve 502795 sayılı Olur’u ile yürürlüğe giren Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin birim fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde; proje değişikliği şartlarının ilgili koruma kurulunun onayını almak kaydı ile gerçekleştiği haller ile işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği, ancak birim fiyat teklif cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedellerinin, anılan maddede belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edileceği belirtilmiştir. Bu şekilde hesaplanacak ilave işlerin bedellerinin; yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödeneceği ifade edilmiştir.

Diğer taraftan, Uygulama İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin “Sözleşmede Bulunmayan İşlere Ait Birim Fiyat Tespiti” başlıklı 29’uncu maddesinde;

“29.1. Sözleşme ve eklerinde birim fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedeli, Uygulama İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre hesaplanır.

29.2. Sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer alan ve sözleşmenin yürütülmesi sırasında 29.1 maddesi çerçevesinde belirlenen her hangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında % 50’yi aşan artışın meydana gelmesi ve toplam artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş kaleminin yüzde elli artışı aşan kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca yeni birim fiyat tespit edilerek sözleşmeye dahil olan iş kalemleri için projesine göre bir imalat miktarı belirlenmesi ve bu iş kalemi miktarında yukarıda belirtilen sınırlar dahilinde bir artış gerçekleşmesi halinde de revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, söz konusu ihale kapsamında yeni birim fiyat tespit edilen iş kalemlerinin herhangi bir miktar belirtilmeden sözleşmeye dâhil edildiği ve uygulamada yapılan imalat miktarı üzerinden ödemelerin gerçekleştirildiği görülmüş olup bu durumda, iş kalemine ait birim fiyatın revize edilmesinin gerekip gerekmediğinin takibinin yapılamadığı tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, yukarıda belirtilen gerekçelerle İdare lehine bir uygulama olan revize birim fiyat uygulamasının gerçekleştirilebilmesi için yeni birim fiyat ile belirlenen iş kalemlerinin projesine göre miktarlarının belirlenmesi suretiyle sözleşmeye dâhil edilmesi gerekmektedir.

B-Bütün Riskler Sigortasında Bazı Risk Kalemlerinde Muafiyet Oranlarının Yüksek Belirlenmesi

Rekonstrüksiyon işinde yüklenici tarafından yaptırılan inşaat sigortalarına ait (bütün risk/all risk) bazı risk kalemlerine %2’den fazla muafiyet uygulandığı görülmüştür.

Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 9’uncu maddesinde yüklenicinin, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 9’uncu maddesi hükümleri dahilinde; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı “inşaat sigortası (bütün riskler)”, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise yürürlükteki İnşaat Sigortası (Bütün Riskler) Genel Şartları çerçevesinde kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorunda olduğu belirtilmektedir.

Aynı maddenin devamında ise tüm riskler için azami %2 oranında muafiyet uygulanabileceği; deprem, sel, su baskını, toprak kayması ve terör riskleri için uygulanabilecek koasürans oranının ise azami %20 olduğu belirtilerek bunun dışında kalan riskler için koasürans uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere; uygulama işlerinin inşaat sigortası (bütün riskler/all risk) poliçelerindeki bazı risk unsurlarına azami %2 muafiyet uygulanmalıdır. Sigorta poliçelerindeki muafiyet oranlarının %2’lik orandan fazla olması yüklenicinin nihai sorumluluğunu kaldırmamakla birlikte herhangi bir hasarda zor duruma düşmesi İdareye karşı yükümlülüklerini yerine getirmesini zorlaştırabilecek ve İdare açısından risk doğurabilecektir. Dolayısıyla Uygulama İşleri Genel Şartnamesi’nin ilgili hükmünde belirtildiği üzere tüm riskler için uygulanabilecek muafiyet oranı azami %2 olmalıdır.

İdare tarafından ihale edilen rekonstrüksiyon işine yönelik yüklenicinin yaptırdığı tüm riskler sigorta poliçesinde diğer tabiat olayları, bakım devresi, hırsızlık ve 3. şahıs hasarları için

%10 oranında tenzili muafiyet oranı uygulandığı görülmüştür.

Sonuç olarak, istenmeyen risk unsurlarının gerçekleşmesi durumunda sigortacı, sigortalı, idare ve üçüncü kişiler arasında oluşabilecek hukuki ve mali ihtilafların önüne geçmek adına tüm riskler sigorta poliçelerinde muafiyet oranlarının yasal limitleri aşıp aşmadığı İdare tarafından kontrol edilmeli ve muhtemel zarar ve risklerin önüne geçilmelidir.