Selçuklu Belediyesi sınırlarında faaliyet yürüten aktif işletmeler üzerinde yürütülen işyeri açma ve çalışma ruhsatı kayıt, takip ve sorgulama süreçlerinin tamamlanmadığı ve kiraya verilen bazı işyerlerinin işyeri açma ve çalışma ruhsatı kontrollerinin sağlıklı yürütülmediği ve 31.12.2020 itibariyle ruhsat bilgi sisteminde kayıtlarının olmadığı tespit edilmiştir.

1. 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in 4’üncü maddesinin (a) ve (n) bentlerinde, işyeri

   
   

   açma ve çalışma ruhsatının, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yetkilendirilmiş idari birimler tarafından verileceği, büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu konularda büyükşehir belediyesinin yetkili idare olduğu, aynı Yönetmelik'in 6’ncı maddesinde de yetkili idareden alınan ruhsat olmadan iş yerinin açılıp çalıştırılamayacağı ifade edilmiştir.

   2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "İşyeri açma izni harcı" başlıklı 81’inci maddesinde; Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması İşyeri Açma İzni Harcına tabi olduğu, aynı Kanunun "Çeşitli harçlara ait tarifeler" başlıklı 84’üncü maddesinde yer alan tablonun (3) kısmında ise işyeri açma izni harcının (beher metrekare için işin mahiyetine göre) 0,10 - 1,00 TL arasında kararlaştırılacağı belirtilmiştir.

   Denetime esas olacak şekilde Selçuklu Belediye sınırları içindeki faal işyerlerinin belirlenmesi için Konya Vergi Dairesi Başkanlığı ile yazışma yapılmıştır. Vergi Dairesi Başkanlığınca belediye sınırları içindeki faal işletmelerin sayısı ve adresleri bildirilmiştir. Bu kapsamda 39.776 kayıt (işyeri sayısı) temin edilmiş, alınan liste Belediyenin ilgili birimine verilmiş, birim tarafından İdarenin mevzuat gereği ruhsat vermekle yükümlü olmadığı (banka, avukatlık büroları, özel sağlık kuruluşları vs) kapsam dışı tutularak kalan yerlerin ruhsatlarının olup olmadığı, olanların ruhsatlandırma tarihleri ve tüm işyerleri üzerinden kayıt, takip ve sorgulama süreçleri incelenmiştir. 2020 yılı sonu itibariyle yaklaşık 800 işyerinin ruhsat kaydı bilgisi çıkarılmış, kalan yerlerin sorgulama ve inceleme işlemleri tamamlanamamıştır.

   Sonuç olarak, işyeri açma ve çalışma ruhsatı hususunda öncelikle kayıt ve ruhsat sistemi üzerinden incelemelerin tamamlanması ve lüzum görülenler için fiili denetim yapılması gerekmektedir. Bu sayede ruhsat kayıt ve bilgisi olmayan işyerlerinin sisteme dahil edilmesine, takip ve kontrol faaliyeti sağlanarak işyeri açma izni harcına ait tahakkuk ve tahsil işlemlerinin yerine getirilmesine imkan tanınacaktır.

2. 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in 2’nci maddesinde;

“Bu Yönetmelik, sıhhî ve gayrisıhhî işyerleri ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması ve denetlenmesine dair iş ve işlemleri kapsar.” denilmektedir.

Aynı Yönetmelik'in 4’üncü maddesinin (a) ve (n) bentlerinde;

“a) Yetkili idare: Belediye sınırları ve mücavir alanlar dışı ile kanunlarda münhasıran il özel idaresine yetki verilen hususlarda il özel idaresini; büyükşehir belediyesi sınırları ve

mücavir alanlar içinde büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu konularda büyükşehir belediyesini, bunların dışında kalan hususlarda büyükşehir ilçe veya ilk kademe belediyesini; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyeyi ve organize sanayi bölgesi sınırları içinde organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğini,

n) İşyeri açma ve çalışma ruhsatı: Yetkili idareler tarafından bu Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinin açılıp faaliyet göstermesi için verilen izni, …” hükümleri yer almaktadır.

Mezkûr Yönetmelik'in "İşyeri açılması" başlıklı 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasında;

“Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz…” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; işyeri açma ve çalışma ruhsatının, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yetkilendirilmiş idari birimler tarafından verileceği, yetkili idareden alınan ruhsat olmadan işyerinin açılıp çalıştırılamayacağı ifade edilmektedir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "İşyeri açma izni harcı" başlıklı 81’inci maddesinde;

“Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması “İşyeri Açma İzni Harcına” tabidir.” denilmektedir.

Buna göre; Kanun'un "Çeşitli harçlara ait tarifeler" başlıklı 84’ üncü maddesinde yer alan işyeri açma izni harcının her metrekare için işin mahiyetine göre 0,10-1,00 TL arasında kararlaştırılarak Belediye tarafından tahsil edilmesi gerektiği hüküm altına alınmaktadır.

Yapılan incelemelerde, Mali Hizmetler Müdürlüğünden kiraya verilmiş işyerleri listesi temin edilerek işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının olup olmadığı Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünden alınan verilerle karşılaştırılmak suretiyle sorgulanmıştır. 210 kiralama dosyasından 63 işyerinin ruhsat bilgilerinin olmadığı tespit edilmiştir.

Kamu idaresi de bulguda belirtilen hususlara iştirak etmiş olup çalışmaların başlatıldığını, takip ve fiili kontrol süreciyle birlikte kayıt işlemlerinin yapılacağını belirtmiştir. Bu yönde tesis edilecek işlem, sonraki denetimlerde takip edilecektir.

Sonuç olarak, anılan mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde, işyeri açma ve çalışma ruhsatı hususunda işyerlerinin denetiminin yapılması, işyeri açma izni harcına ait tahakkuk ve tahsil işlemlerinin yerine getirilmesi uygun olacaktır.