Kamu İdaresinin yapmış olduğu birden çok mal kaleminden oluşan birim fiyatlı mal alımlarında yapılan iş artışı ve iş eksilişinde bazı iş kalemlerinde %20’ den fazla iş artışı yapabilmek amacıyla diğer iş kalemlerinde %20’den fazla iş eksilişi yapılmıştır.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 24’üncü maddesinde;

“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;

1. Sözleşmeye esas proje içinde kalması,

   
   

2. İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin

% 10'una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20'sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.

…”

denilmekte olup, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 26’ncı maddesinin üçüncü fıkrasında

ise;

“Birden çok mal kaleminden oluşan mal alımlarında 4735 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi çerçevesinde iş artışı ve iş eksilişinde aşağıdaki hususların esas alınması gerekmektedir:

1. İş artışı veya iş eksilişinde temel kural her bir kalemde kalem tutarının %20’si oranına kadar iş eksilişi veya iş artışı yapılmasıdır.

2. Alıma konu bazı mal kalemi veya kalemlerinde bu kalemlerin her birinin tutarının

%20’sinden çok olmamak üzere iş eksilişi yapılmış olması ve sözleşme tutarının da aşılmaması şartıyla diğer mal kalemi veya kalemlerinde söz konusu kalem tutarının %20’sinden fazla iş artışı yapılabilir.”

hükümleri yer almaktadır.

Bu hükümlere göre birim fiyatlı mal alımlarında iş artışı ve eksilişinde temel kural, her bir kalemde kalem tutarının %20’si oranına kadar iş eksilişi veya iş artışı yapılmasıdır. Ancak nihai olarak toplam sözleşme tutarının %20 oranını geçmemesi şartı ile kalem bazında %20 oranından fazla iş artışı yapılması mümkündür.

Bununla beraber toplam sözleşme bedelinin %20’sinin aşılmaması şartı ile kalem bazında %20 oranının aşılması diğer iş kalemlerinde %20 oranın üzerinde iş eksilişi yapılmaması şartı ile mümkündür.

Tablo 10: Birim Fiyatlı Mal Alımında Yapılan İş Artışı ve İş Eksilişi

Yukarıda yer alan tabloda örnek olarak gösterilen hazır beton alım işi ihalesinde sözleşmeye göre 1,2 ve 3 numaralı mal kalemlerinden sırasıyla 100 m3, 500 m3 ve 1000 m3 alınacağı öngörülmüştür. İşin devamı sırasında 3 numaralı mal kaleminde daha fazla alınmasına ihtiyaç duyulduğu gerekçe gösterilerek %85 oranında iş artışına gidilmiş olup bunun sonucunda 2 numaralı mal kaleminde %92, 1 numaralı mal kaleminde ise %90 iş eksilişine gidilmiştir. %85 oranında iş artışı yapılan malın fiyatının diğer mallara göre yüksek olduğu da değerlendirildiğinde söz konusu durumun İdare’nin menfaatine uygun olmadığı açıktır.

İdarenin bu yönde yaptığı birden fazla uygulama mevcut olup, mal alımlarında iş artışlarına mevzuatla getirilen sınırlamalara uyulmalıdır.

Kamu idaresi cevabında; “Birden çok mal kaleminden oluşan mal alımlarında 4735 Sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu’nun 24. Maddesi ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin

26. Maddesinde belirtilen hükümler esas alınarak iş artışı ve iş eksilişi işlemleri hassasiyetle

gerçekleştirilecektir. İlgili personellere eğitimler verilecek ve mevzuata hâkim olmaları sağlanacaktır.”

denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresince bulgu konusu hususa katılınmakta olup, birden çok mal kaleminden oluşan birim fiyatlı mal alımlarında mevzuata uygun iş artışı ve iş eksilişi yapılacağı belirtilmiştir.

Kurum tarafından yapılan ihalelerde kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli kullanılması adına ihtiyaçların optimal düzeyde planlanarak yapılması gerekmekte olup ihtiyaç dahilinde olmayan mallar ihale konusu yapılmamalıdır.