Şirketin tahakkuk ettirilmiş kira ve faiz gelirleri için 181-281 Gelir Tahakkukları Hesaplarını kullanmadığı görülmüştür.

26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 Seri No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin ekinde bulunan “1.Muhasebenin Temel Kavramları” bölümünün 4’üncü başlığında, dönemsellik kavramı işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanması olarak tanımlanmıştır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir. Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu hususun mali tabloların dipnotlarında açıklanması gerekmektedir.

Aynı Tebliği’nin “Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları” başlıklı (c) bendinde 181 ve 281 Gelir Tahakkukları hesaplarının işleyişine ilişkin;

“181. Gelir Tahakkukları

Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunan döneme ait olan kısımlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Dönem sonlarında, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir. Sonraki dönemde, alacakların kesinleşmesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabın alacağına karşılık ilgili hesapların borcuna geçirilerek kapatılır.

281. Gelir Tahakkukları

Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı bir yıl veya daha sonraki yıllarda yapılacak gelirlerin içinde bulunulan döneme ait olan kısımlarının, ilgili gelir hesabı karşılığında borç kaydedileceği hesaptır.

İşleyişi: Dönem sonlarında, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir. Sonraki yıllarda alacakların kesinleşmesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabın alacağına karşılık, üçüncü kişi hesaplarının borcuna geçirilerek kapatılır.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuatta belirtildiği üzere, tahakkuk etmiş olmakla birlikte içinde bulunulan faaliyet döneminin gelecek aylarında istenebilir duruma gelecek olan gelir tutarlarının ay sonlarında 181 Gelir Tahakkukları Hesabında, bir sonraki faaliyet döneminde istenebilir duruma gelecek olan gelir tutarlarının ise 281 Gelir Tahakkukları Hesabında gösterilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda 181 Gelir Tahakkukları Hesabında izlenen tutarlardan istenebilir duruma gelip tahsil edilen tutarların söz konusu hesaptan çıkarılması, 281 Gelir Tahakkukları Hesabında izlenen tutarların da faaliyet döneminde istenebilir duruma gelmesi halinde ilgili hesaptan çıkarılıp 181 Gelir Tahakkukları Hesabına kaydedilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemeler neticesinde tahakkuk etmiş fakat vadesi gelmemiş kira ve faiz gelirlerinin Gelir Tahakkukları hesaplarında izlenmediği tespit edilmiştir.

Sonuç olarak dönemsellik kavramı gereğince, her dönemin gelir, gider ve faaliyet sonuçlarının tahakkuk esasına göre ilgili muhasebe hesaplarında izlenmesi gerekmektedir.